Amaçsız şirketin ömrü kısa olur

SERVET YILDIRIM

Yönetim gurusu Peter Drucker’a göre ise şirketlerin sadece bir amacı vardır; o da müşteri yaratmak. Bazılarına göre ise şirketlerin amacı kâr etmek ve hissedarlarının ellerindeki varlığın değerini yükseltmektir. Bunların hepsi geride kalmış, yeni tüketici kitlesine hitap etmeyen yaklaşımlardır. İş dünyasında anlayış değişiyor. Artık sadece kâr odaklı olmanın yetmediği aksine bunun şirketlerin ömrünü kısalttığı görülmeye başlandı. Güçlenen yeni anlayışın odağında ise “amaç” var. Buna göre şirketlerin bir amacı olmalıdır ve bu amaç insana dokunmalıdır. En temel amaç ise değer yaratmaktır. Tüm paydaşlar için yani çalışanlar, müşteriler ve içinde bulundukları toplum için değer yaratmak. İşin sürdürülebilirliği değer yaratmaktan geçiyor; değer yaratmak ise sürdürülebilirliği sağlamaktan.

Hayata dokunmalı

Büyük ve dayanıklı şirketlerin güçlü temel amaçları vardır. Önemli olan işin sürdürülebilirliğidir. Kâr ise işin devamındadır. Bugün bilançolarında kârlılıkları çok düşük olduğu halde milyarlarca dolarlık değerlemelere ulaşan teknoloji şirketleri kâr etmedikleri halde bu kadar değerli olmazlardı. Bu değeri yaratan önemli bir faktör “amaç”larıdır. Öte yandan yüksek kârlar açıklayan bazı şirketlerin bir süre sonra çuvalladıklarına da tanık olmuşuzdur. Şirketin değeri, içinde yer aldıkları pazarın potansiyelinden çalışanlarının kalitesine, ürünün niteliğinden faaliyet gösterdikleri coğrafyalardaki toplumlara yapacakları katkıya kadar birçok faktöre bağlıdır. Ama en önemlisi amaçtır. Şirketlerin amacı olmalıdır ve bu amaç hayata dokunmalıdır. Amaç şirketin varlık sebebidir. “Eğer şirket var olmasaydı ne eksik kalırdı?” sorusunun yanıtıdır. Amaç geleceğe dönük olmalıdır; amaç dışa dönük olmalıdır. Amaçsız şirketler hem müşterilerinden hem de çalışanlarından uzak düşer. Şirketler stratejilerini oluştururken “amaç”larından hareket ederler. Paydaşlar şirketin faaliyet raporunda ya da web sitesinde yer alan ifadelere bakarlar ama asıl dikkate aldıkları somut sonuçlardır. Amaç sonuçları şekillendirir. İnsana dokunan amacı olan şirketlerin daha sadık müşteri kitlesi ve şirketi sahiplenen daha motive çalışan kitlesi olabilir. Amaca dayalı alınan çevresel önlemler orta ve uzun vadede su ve enerji gibi maliyetlerini aşağı çekebilir. Çalışanların bağlılığını artırıp, mevcut istihdamı koruma ve yeni yetenek çekme maliyetlerini indirebilirler. Çalışan moralini ve motivasyonunu yükselterek işgücü verimliliğini artırabilirler. Amacı değer yaratmak olan şirketler fark yaratırlar. Değer yaratmanın odağında ise çalışanlar, müşteriler ve tüketiciler ile toplum vardır.

Amaç, bir şirketin varlık sebebidir. Amaçsız şirketler hem müşterilerinden, hem de çalışanlarından uzak düşerler...

Taahhüt ve yol haritası açıklayın

Bundan 23 yıl önce Birleşmiş Milletler iş dünyasını ortak değerler ve ilkeler çerçevesinde girişim kurmaya çağırmıştı. Ve ardından bazı şirketler bir araya gelerek insan hakları, çalışma standartları, çevre ve yolsuzlukla mücadele alanlarındaki 10 evrensel ilkeyi oluşturdu. Toplumsal cinsiyet eşitliği, insan hakları, iklim değişikliği ile mücadele, çalışma standartları ve insana yakışır işyeri, dönüşümsel yönetişim ve yolsuzlukla mücadele gibi iş dünyasının dönüştürücü etkisinin en yüksek olduğu öncelikli alanlarda şirketler geleceğe dönük taahhütleri oluşturmak durumundadırlar. Sadece taahhüt oluşturmakla iş bitmiyor. Taahhütler açıklandıktan sonra ilerlemeler her yıl kamuoyuna açık bir şekilde raporlanmalıdır. Aksi takdirde açıklanan “sürdürülebilirlik” adımları kağıt üzerinde kalma riski ile karşı karşıyadır. Şirketler geçmişte çevre, toplum, çalışan ve gezegen için atılacak adımlara ve alınacak önlemlere birer maliyet unsuru olarak bakıyorlardı. Hala da böyle bakan şirketler var. Ama öte yandan her yıl artan sayıda şirket, bunun bir maliyet kalemi olmayıp işi sürdürmenin gerekliliği olduğunun farkına varmış bulunuyor. Kısacası şirketler küresel sorunların çözümünde önemli bir aktör olduklarını unutmamalı ve bunu amaçlarına yansıtmalı.