Aşık Veysel kimdir? Kısaca hayatı ve eserleri

Veysel Şatıroğlu veya lakabıyla Âşık Veysel, 25 Ekim 1894 Şarkışla, Sivas doğumlu. Ölüm tarihi ise, 21 Mart 1973 Sivrialan, Sivas. Türk halk ozanı Aşık Veysel, Avşar boyunun Şatırlı obasına mensup olduğu için bu soyadını almıştı.

Aşık Veysel Şatıroğlu, 1894 yılında Sivas'ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde doğdu. Annesi Gülizar, babası 'Karaca' lakaplı Ahmet adında bir çiftçiydi. Veysel'in iki kız kardeşi çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de 7 yaşında aynı hastalıktan iki gözün kaybetti. Kendi anlatımına göre: "Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım... Çiçek zor geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan."

Oğlunun gözleri görmediği için arkadaşlarıyla oynayamayıp yalnız kaldığını gören Ahmet bey, oyalanması için oğluna bağlama almıştı. Bağlama çalmayı babasının arkadaşı Çamşıhılı Ali’den öğrenen Aşık Veysel, uzun yıllar başka ozanların türkülerini çaldı. 40 yaşlarına doğru ise artık kendi eserlerini yapma noktasındaydı. O eşsiz bestelerle namı yayıldı. Bu yıllarda sadece kendi köyünde değil, Türkiye'de birçok yer gezerek türkülerini her kesime aktardı. 1930'da Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan şair Ahmet Kutsi Tecer ile bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Bey tarafından verilen destek ile birçok ili dolaşmaya başladı.

Diğer taraftan Aşık Veysel'in annesi ve babası oğullarının durumuna çok üzüldüğü için apar topar akrabalarının kızı Esma Hanım ile evlendirdiler. Ancak Aşık Veysel'in yüzü evlendikten sonra da gülmedi. Erkek çocuğunu kaybeden ozan, daha sonradan anne ve babasını da kaybederek iyice hayata küstü. Bir de üstüne eşi başka biriyle kaçınca perişan oldu. Kendini türkülere verdi. Eşi terk ettiğinde iki aylık kız çocuğu ozanın yanında kaldı. Fakat kız çocuğu da erkek evladı gibi hayatını kaybetti. Artık Aşık Veysel için hayat tamamen türkülerden ibaretti. Memleketini terk eden sanatçı, arkadaşlarıyla başka bir köye taşındı. Ve yine arkadaşlarıyla birlikte dolandırıldı! Ozanımız, bütün parasını kaybetti. Neyse ki 1931 yılında yapılan Halk şiirleri bayramı ile hayatı bir anda düzeldi, maddi manevi güzellikler yaşamaya başladı. Ve Gülizar adlı bir kadınla yeniden evlendi.

Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden Âşık Veysel, bir dönem Köy Enstitüleri'nde saz hocalığı yaptı. 1965'te özel kanunla maaş bağlandı. 1970'li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok, Esin Afşar gibi müzisyenler Âşık Veysel'in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Şarkışla'da her yıl adına şenlikler yapılır.Eserlerinde Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içedir. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. Şiirleri 'Deyişler' (1944), 'Sazımdan Sesler' (1950), 'Dostlar Beni Hatırlasın' (1970) isimli kitaplarında toplanmıştır. 1973'te akciğer kanseri sonucunda vefat eden Aşık Veysel, arkasında yıllarca unutulmayacak eserler bırakmıştır.

AŞIK VEYSEL'İN ESERLERİ

Anlatamam derdimi (5:24)
Arasam seni gül ilen (4:18)
Atatürk'e ağıt (5:26)
Beni hor görme (2:46)
Beş günlük Dünya (3:58)
Bir kökte uzamış (4:55)
Birlik destani (1:42)
Çiçekler (3:05)
Cümle âlem senindir (6:44)
Derdimi dökersem derin dereye (4:51)
Dost çevirmiş yüzünü benden (3:12)
Dost yolunda (4:43)
Dostlar beni hatırlasın (6:02)
Dün gece yar eşiğinde (4:28)
Dünya'ya gelmemde maksat (2:43)
Esti bahar yeli (2:41)
Gel ey âşık (5:35)
Gonca gülün kokusuna (5:24)
Gönül sana nasihatim (6:40)
Gözyaşı armağan (3:32)
Güzelliğin on para etmez (4:31)
Kahpe felek (2:58)
Kara toprak (9:25)
Kızılırmak seni seni (4:58)
Küçük dünyam (5:17)
Murat (5:13)
Ne ötersin dertli dertli (3:05)
Necip (3:16)
Sazım (6:02)
Seherin vaktinde (5:01)
Sekizinci ayın yirmi ikisi (4:43)
Sen varsın (4:01)
Şu geniş Dünya'ya (7:27)
Uzun ince bir yoldayım (2:23)
Yaz gelsin (3:02)
Yıldız (Sivas ellerinde) (3:16)

BENİM SADIK YARİM KARA TOPRAKTIR

Dost dost diye nicelerine sarıldım
Benim sadık yârim kara topraktır
Beyhude dolandım boşa yoruldum
Benim sadık yârim kara topraktır

Nice güzellere bağlandım kaldım
Ne bir vefa gördüm ne fayda buldum
Her türlü isteğim topraktan aldım
Benim sadık yârim kara topraktır

Koyun verdi kuzu verdi süt verdi
Yemek verdi ekmek verdi et verdi
Kazma ile döğmeyince kıt verdi
Benim sadık yârim kara topraktır

Ademden bu deme neslim getirdi
Bana türlü türlü meyva yetirdi
Her gün beni tepesinde götürdü
Benim sadık yârim kara topraktır

Karnın yardım kazmayınan belinen
Yüzün yırttim tırnağınan elinen
Yine beni karşıladı gülünen
Benim sadık yârim kara topraktır

İşkence yaptıkça bana gülerdi
Bunda yalan yoktur herkes de gördü
Bir çekirdek verdim dört bostan verdi
Benim sadık yârim kara topraktır

Havaya bakarsam hava alırım
Toprağa bakarsam dua alırım
Topraktan ayrılsam nerde kalırım
Benim sadık yârim kara topraktır

Dileğin var ise Allah'tan
Almak için uzak gitme topraktan
Comertlik toprağa verilmiş Hak'tan
Benim sadık yârim kara topraktır

Hakikat ararsan açık bir nokta
Allah kula yakın kul Allaha
Hak'kın hazinesi gizli toprakta
Benim sadık yârim kara topraktır

Bütün kusurlarım toprak gizliyor
Merhem çalıp yaralarım düzlüyor
Kolun açmış yollarımı gözlüyor
Benim sadık yârim kara topraktır

Herkim olursa bu sırra mazhar
Dünyaya bırakır ölmez bir eser
Gün gelir Veysel'i bağrına basar
Benim sadık yârim kara topraktır

UZUN İNCE BİR YOLDAYIM

Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüz gece
Bilmiyorum ne haldeyim
Gidiyorum gündüz gece
Dünyaya geldiğim anda
Yürüdüm aynı zamanda
İki kapılı bir handa
Gidiyorum gündüz gece

Kırkdokuz yıl bu yollarda
Ovalarda dağlarda çöllerde
Düşmüşüm gurbet ellerde
Gidiyorum gündüz gece

Şaşar Veysel iş bu hale
Kah ağlaya kah güle
Yetişmek için MENZİLE
Gidiyorum gündüz gece