Bahçenizi nasıl alırdınız yatay mı yoksa dikey mi?

AYLİN RANA AYDİN

Kentlerde gittikçe küçülen yaşam alanlarında kendisine soluklanacak yer arayanlar çözümü dikey bahçe uygulamalarında buluyor. Konuttan işyerine, alışveriş merkezlerinden restorana kadar pek çok yerde dikey bitkilendirme uygulaması yapılıyor. Daha çok dış mekânlarda uygulaması yapılan dikey bahçeler, son yıllarda ofis ve konut içinde de yerini almaya başladı. Dikey bahçelerle birlikte duvarlar veya dikey farklı alanlar canlı bitkiler yetiştirilmeye müsait hale getiriliyor. Özellikle modern mimari ve sürdürülebilir bina anlayışıyla popüler hale gelen dikey bahçelerin havayı temizleyip, ısı dengesi sağladığı da belirtiliyor. Bu uygulamanın stresi azalttığı, kapalı yaşam alanlarındaki insanların daha huzurlu hissetmesine katkı sağladığı ifade ediliyor. Genellikle yaprak dökmeyen bitkilerin kullanıldığı dikey bahçelerde, yosun gibi her zaman yeşil kalan bitkiler tercih ediliyor.

Sürdürülebilir mi?

Cem Botanik yöneticisi Ayşe Şirin, her bahçe ve balkonun kendine göre bir karakteri olduğunu belirtiyor. Dikey bahçelerin herkesin severek kullandığı bir tasarım olduğunu ifade eden Şirin, “Dikey bahçeler herhangi bir iç veya dış mekân duvarının yeşillendirilmesidir. Her an yaşayan, büyüyen, soluk alan bir sistem olduğu için bulunduğu mekâna bolca enerji katar. Aralarına eklenebilen ışıklandırmalar ile karanlık gecelerde bile üzerimize yansıyan yeşilin dansına şahit oluruz” diyor. Doğru uygulama, sürekli bakım takibi yapıldığı takdirde dikey bahçeleri uzun süre kullanmanın mümkün olduğu ifade ediliyor. Bu nedenle özellikle yaprak dökmeyen bitkilerin tercih edilmesi gerektiği vurgulanıyor. Metrekarede 40 adete kadar bitki yerleştirilebildiğini aktaran Ayşe Şirin, şöyle anlatıyor: “Uygulamadaki püf noktalara dikkat edilmeli. Duvar tarafına gelen bölümde arka duvarın nemden etkilenmemesi için gaz gideri denilen malzeme döşenir. Bunun üzerine de membran döşenerek duvarın izolasyonu sağlanır. Çelik hasırın içine yerleştirilen sisteme uygulanan torf kaplamasının üzerine de bitkileri yerleştiririz.” Dikey bahçelerde genellikle yaprak dökmeyen, sarkan, yosun gibi daima yeşil kalan bitkiler kullanılıyor. Amerikan sarmaşığı, acem borusu, kaya sarmaşığı, beyaz çiçekli yasemin, Osmanlı çimi, mor salkım gibi bitkiler de tercih ediliyor.

Enerji tasarrufu sağlıyor

Dikey bahçeler enerji tasarrufu da sağlıyor. Isı yalıtımı özelliğiyle binaların yaz aylarında serin, kış aylarında sıcak kalmasını sağlayan dikey bahçelerin havadaki toz ve diğer partikülleri absorbe etme özelliği de bulunuyor. Şehir hayatındaki gürültü kirliliğine çözüm olarak ses izolasyonu sağlama özelliği de var. Dikey bahçelerin uygun iklimsel koşullar ve daha küçük ölçekli alanlarda tasarlandığında sürdürülebilir olduğu vurgulanıyor. ISS Bitki Bakım Hizmetleri’nden Peyzaj Mimarı Aslıgül Savçın, yazları kurak geçen bölgelerde dikey bahçelerin sulama ihtiyaçları ve bakım maliyetleri nedeniyle sürdürülebilir olmadığını ifade ediyor.

Sürekli bakım istiyor

Klasik bahçelerde yıl içerisinde yapılan genel bitki bakım süreçleri dikey bahçelerde de yapılıyor. Bitkilerin yaşam alanlarının küçük olması nedeniyle yılda iki kere kök budaması yapılması gerektiği ifade ediliyor. Yüksek Peyzaj Mimarı Özlem Özdemir Taş, sulama ve budamanın vazgeçilmez bakım işlemlerinden olduğunu söylüyor. Özlem Özdemir Taş, dikey bahçelerin avantajları ve dezavantajlarını şöyle sıralıyor:

Avantajları:

• Isı yalıtımı sağlar, havayı temizler.
• Gürültü kirliliğini en aza indirir.
• Yatay alanlardan tasarruf sağlar.
• Kapalı mekânlara bahçe havası katar.
• Biyoçeşitliliğe katkıda bulunur.
• İstenmeyen görüntüleri kapatır.
• Bulundukları yere klima etkisi yapar. u İnsanlara pozitif etki verir.
• Kurulumu diğer bahçelere göre hızlıdır.

Dezavantajları:

• Maliyeti yüksektir.
• Sürekli bakım ister.