Tayvan neden bu kadar önemli? Çin, Tayvan'a saldıracak mı son gelişmeler neler?
03.08.2022 - 11:24 | Son Güncellenme:
Çin Tayvan arasında neler oluyor sorusu araştırma konusu olmaya devam ediyor. ABD'nin en üst düzey siyasetçilerinden olan Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'a yaptığı ziyaret Çin-ABD gerilimi tırmandırdı. Çin'in yıllardır en büyük bölgesel sorunu olarak bilinen Tayvan'ı Pekin yönetimi tanımıyor. Peki Çin-Tayvan arasında neler oluyor? Çin-Tayvan'a saldıracak mı?
Çin-Tayvan arasındaki gerilim ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'a 25 yıllık aranın ardından gerçekleştirdiği ziyaretin ardından yeniden alevlendi. Dünyanın gözü Güneydoğu Asya'ya çevrilirken Çin yapılan bu ziyarete şiddetle karşı çıkmasına rağmen Nancy Pelosi'yi taşıyan SPAR19 adlı uçağın Malezya'dan Tayvan'a hareket etmeye başlaması ile Çin, jetlerini adanın etrafına gönderdi. Adayı her anlamda ablukaya alan Çin, Tayvan çevresinde 3 gün sürmesi planlanan tatbikata bugün başladı.
Çin ve Tayvan arasındaki tarih çok eskilere dayanıyor. 1949 yılında çıkan Çin iç savaşında komünistlere yenilen Milliyetçiler Tayvan adasına kaçmıştı. 2005 yılında Çin'de düzenlenen Ulusal Halk Kongresi'nde Tayvan'ın bağımsızlığına yönelik alınan yasa tasarısı oy birliği ile kabul edilmiş olsa da Tayvan'ın resmi olarak bağımsızlık ilan etmesi halinde Tayvan'a karşı askeri güç kullanılmasını da öngörüyor.
Çin, Tayvan'ı kendisine bir bağlanacak olan bir eyaleti olarak görse de Tayvanlılar bu konuda farklı düşünüyor.
TAYVAN, ÇİN VE ABD İÇİN NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?
Tayvan ekonomisi dünya için son derece büyük bir önem arz ediyor. Çünkü telefonlardan dizüstü bilgisayarlara, saatlere ve oyun konsollarına kadar dünyanın günlük elektronik ekipmanlarının çoğu, Tayvan'da üretilen bilgisayar çipleri tarafından destekleniyor. Tek bir Tayvanlı şirket Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) dünya pazarının yarısından fazlasını kontrol ediyor.
Teknoloji ve askeri endüstri için çip üreten şirketin değeri 2021'de 100 milyar dolara ulaştı.
Bu nedenle, başta ABD olmak üzere batılı ülkeler Çin'in Tayvan'ı işgalinin Pekin'e dünyanın en önemli endüstrilerinden biri üzerinde daha fazla kontrol verebileceğinden endişe duyuyor.
TAYVAN ADASI NEREDE?
Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. 1912'de bugünkü Çin topraklarında kurulan ülke Birleşmiş Milletler kurucu üyesiydi. Tayvan da dahil olmak üzere çevre adaları II. Dünya Savaşı sonrasında sınırları içerisine dâhil etmişti. 1949 yılındaki Çin İç Savaşı'nı Çin Milliyetçi Partisi'nin (Kuomintang) kaybetmesi üzerine ülke Çin Komünist Partisi yönetimine girdi ve komünist parti tarafından Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Çin Milliyetçi Partisi lideri Çan Kay Şek Tayvan adasına kaçtı ve Çin Cumhuriyeti'nin burada devam ettiğini Dünya'ya ilan etti.
1949 yılındaki bu yeniden kuruluş başta Batılı ülkeler olmak üzere Dünya devletlerinin çoğunluğu tarafından kabul gördü. 1971 yılına gelindiğinde değişen Dünya dengeleri nedeniyle Çin Cumhuriyeti (Tayvan) Birleşmiş Milletler'den çıkarıldı ve yerine ÇHC dahil edildi. Günümüzde Çin Cumhuriyeti sadece 23 ülke tarafından tanınmaktadır; ancak birçok ülke gayriresmî olarak ekonomik ve kültürel ilişkilerde bulunur. Günümüzde Çin ifadesi genellikle Çin Halk Cumhuriyeti'ni ifade etmek için kullanılırken Çin Cumhuriyeti'ne ise Tayvan denmektedir. Bunun yanında Tayvan, uluslararası kuruluşlara Çin Taypesi (Chinese Taipei) adı ile üye olmuştur. Nüfusunun %90'ından fazlası Han Çinlisi olan bu ada Çin Halk Cumhuriyeti ile yoğun ticarî ilişkilerde bulunmakla birlikte kıta devleti ile karşılıklı silahlanma durumu da söz konusudur. Tayvan'ın en fazla mal ihraç ettiği ülke Çin Halk Cumhuriyeti olmasına rağmen bağımsızlık ve tanınma çabaları ile BM üyeliği istekleri Çin Halk Cumhuriyeti'nin veto ve tehditleri ile karşılaşmaktadır.
