MALATYA DEPREM BÖLGESİ Mİ, HANGİ FAY HATTI GEÇİYOR?
Malatya ve çevresinde geçmişte olan ve gelecekte oluşacak depremlere neden olan DAF (Doğu Anadolu Fayı)'nın uzanımları Hazar-Sincik, Çelikhan-Gölbaşı ve Sürgü Faylarıdır. DAF zonu Doğu Anadolu da Karlıova’dan(Bingöl) başlayan ve yaklaşık 580 km uzunluğu boyunca Antakya ‘ya doğru uzanan 4-25 km genişlikte olan bir deformasyon kuşağıdır. Yaklaşık 2 milyon yıldır hareket ettiği bilinen sol yanal atımlı DAF’ın bugüne kadar 15 km’lik yanal öteleme yapmış olduğu, yani fayın yıllık kayma hızının 7,9 mm/yıl olduğu tespit edilmiştir. Karlıova –Antakyaarasında DAF belirgin sol yanal atımlı 7 ana segmentten oluşur. Karlıova- Antakya arasında DAF zonunun her bir depremde kırılması beklenen belirgin bölümleri (segment) şunlardır:
1-Karlıova-Bingöl Fayı; 65 km
2-Bingöl-Palu yükselim alanı
3-Palu-Hazar Fayı; 50 km
4-Hazar-Sincik Fayı; 85km
5-Çelikhan-Gölbaşı Fayı; 50 km
6-Gölbaşı-Türkoğlu Fayı; 90 km
7-Türkoğlu-Antakya Fayı; 145 km
Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre Merkez 1. derece deprem bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
MALATYA DEPREM RİSKİ HARİTASI RAPORU
Malatya il sınırları içerisindeki fay sistemlerinin değerlendirilmesi MTA diri fay haritası kullanılarak yapılmıştır. Malatya İli depremsellik açısından riskli bir bölgede yer almaktadır.
Malatya’nın güneyinden sismik olarak aktif dünyaca bilinen bir fay zonu olan Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) geçmektedir. Bu fay zonu içerisinde doğudan batıya doğru; Doğanyol, Pütürge ve Doğanşehir( Sürgü Beldesi) ilçeleri yer almaktadır. DAFZ, Karlıovanın doğusunda, Kargapazarı yöresinde, KAFZ ile kesişme yerinde başlar ve kuzeydoğu- güneybatı yönünde Göynük Vadisi boyunca güneybatıya doğru devam eder.
Bölgedeki jeolojik ve jeomorfolojik yapıdan dolayı heyelan ve çığ benzeri afetler sıklıkla yaşanmaktadır.
Diğer önemli bir fay Çelikhan- Gölbaşı ilçelerinden geçen Sürgü fayıdır. Bu fayın devamında ise; Doğanşehir’in GB’sın da, Söğüt Beldesi yakınlarından başlar, Akçadağ’ın güneyinden, Yazıhan’dan geçip, Arguvan- Ovacık ilçesine kadar devam eden, Malatya fayıdır.
DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇER?
DAFZ ortalama 580km. Uzunluğunda, sol yanal ötelenmeye sahip, genel olarak birkaç yüz metre ile 12 km. Arasında değişen genişlikte bir zon şeklinde gelişmiş sol yönlü bir fay sistemidir. Doğuda Karlıova’da başlayıp güneyinde DAFZ, Karlıova’nın doğusunda, Kargapazarı yöresinde, KAFZ ile kesişme yerinden başlar ve kuzeydoğu-güneybatı yönünde Göynük Vadisi boyunca güneybatıya doğru devam eder. Burada 17 Km.lik atımı olan fay (Şaroğlu vd., 1987; Herece ve Akay, 1992), Bingöl yöresinde biraz belirsizleşmekte, ancak Palu-Pötürge arasında tekrar belirginleşip güneybatıya doğru devam etmektedir. Hazar Gölü kuzeyinde son bulansegment, güneye sıçrama yaparak batıya devam etmektedir. Hazar Gölü genç tortulları üzerinde yapılan araştırmalarda, buranın beş adet büyük deprem geçirdiği ortaya konmuştur (Hempton , 1983). Pötürge kuzeyinde Şiro Çayı boyunca batıya devam eden segment, Karakaya barajgövdesinin 14 Km. kuzeyinden geçerek, Fırat Nehri üzerinde 13 Km.lik sol yönlü bir atım oluşturmaktadır (Şaroğlu vd., 1987).
Güneybatıya doğru devam eden DAFZ, Çelikhan’ın güneyinden ve Adıyaman Gölbaşı ilçe merkezinden geçerek, Gölbaşı batısında 4750 m.lik bir atım oluşturmakta (İmamoğlu, 1993, 1996) ve Kahramanmaraş’ın güneyinde, Türkoğlu’nda, çatallanmaktadır. Bir kolu doğrultu atımın yanı sıra, eğim atım karakteri de kazanarak, güneye dönerek Amanos Fayı’nı oluştururken; bir kolu da Türkoğlu’nda doğrultu değiştirmeden güneybatıya doğru devam eder ve Bahçe 194 kuzeyinden, Osmaniye’den ve Ceyhan’ın güneyinden geçerek, Karataş’ta Akdeniz’e girer.
MALATYA DİRİ FAY HARİTASI
Doğu Anadolu Fay Zonu’nun Çelikhan-Gölbaşı arasındaki bölümünden ayrılan genel gidişi D-B olan fay, Sürgü fayı olarak adlandırılmıştır. 5 Mayıs 1986 Sürgü depremine bağlı olarak, fayı diri fay olarak sınıflandırmıştır.
Malatya ovasının batısında, ovayı morfolojik olarak sınırlandıran KD-GB gidişli belirgin bir çizgisellik yer almaktadır. Bu çizgiselliği oluşturan faylar, Malatya Fayı olarak adlandırılmıştır.
Doğu Akdeniz günümüzde Avrasya, Afrika, Arabistan ve Anadolu Levhaları arasında süregiden hareketlerin sonucunda karmaşık bir jeolojik yapı ve depremsellik sergilemektedir. Anadolu’nun doğusu sıkışıp yükselirken, batısı genişleyip çökmektedir. Bu hareketler sırasında dört farklı aktif tektonik bölge oluşurken, Anadolu’yu çaprazlama kesen Kuzey Anadolu Fayı (KAF) ve Doğu Anadolu Fayı (DAF) gibi iki büyük fay kuşağı oluşmuştur.
Anadolu levhasının geniş bir alanda deformasyonu nedeniyle bu Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı gibi iki ana diri fay kuşağına ek olarak çok sayıda ve çeşitli boyutlarda diri fay vardır. Yeni Türkiye Deprem Tehlike Haritası’nda, tehlike hesabına katılan diri fay sayısı komşu ülkelerdeki faylarla birlikte 553’dür.
