Rusya ve İngiltere arasındaki ajan krizinde neler oluyor?

Rusya ve İngiltere arasında ajan krizine sebep olan Sergei Skripal ve kızı Yuliya, 4 Mart 2018'de sinir gazı ile zehirlendi. Baba ve kızı, İngiltere'nin Salisbury kentinde bir alışveriş merkezinin yakınlarındaki bankta bilinci kapalı halde bulundu. Salisbury Hastanesi'ne kaldırılan baba ve kızın sinir gazı ile zehirlendiği tespit edildi. Olayı soruşturan polis, baba ve kızın kasti bir şekilde zehirlendiğini açıkladı. 11 Mart 2018 itibari ile Skripal ve kızının sağlık durumu kritik olarak duyuruldu.

12 Mart 2018'de Birleşik Krallık başbakanı Theresa May, yaşanan vakanın 1980'lerin sonlarından itibaren geliştirilmeye başlanan Rus yapımı Novichok sinir gazı ile gerçekleştirildiğini açıkladı ve Rus hükümetinden bir açıklama talep etti.

14 Mart 2018'de Birleşik Krallık başbakanı Theresa May, Birleşik Krallık'ta görev yapan 23 Rus diplomatın, zehirlenme vakasına cevaben sınır dışı edileceğini açıkladı. Rusya ve İngiltere arasında yaşanan ajan krizinin, iki ülke arasında son 30 yılda yaşanan en büyük diplomatik kriz olduğu söyleniyor.

Peki kimdir bu Sergey Skripal?

Asıl adı Sergei Viktorovich Skripal olan Skripal, 23 Haziran 1953'te Rusya'nın Kaliningrad kentinde dünyaya geldi. Kaliningrad'ta askeri mühendislik okulunda eğitim gören Skripal, gerilla paraşütçüsü ünvanını aldı. Skripal daha sonra Moskova Askeri Mühendislik Akademisi'nde öğrenimine devam etti ve Sovyet Rusya Hava İndirme Birlikleri için görev yaptı.

Sovyet Rusya Hava İndirme Birlikleri'nde askeri istihbarata seçilen Skripal, 1990'lı yılların başında Malta'ya askeri istihbarat memuru olarak gönderildi. Skripal 1994'te İspanya'nın başkenti Madrid'teki askeri ataşe ofisinde görev yapmaya başladı. Rusya Federal Güvenlik Servisi ve diğer kaynaklara göre Skripal 1995 yılında İspanya'da daha sonra adının Antonio Alvarez de Hidalgo olduğunu söyleyecek olan İngiliz istihbarat ajanı Pablo Miller tarafından İngiliz istihbaratına alındı. The Times'ın Mart 2018'de ulaştığı istihbarat belgelerine göre Skripal'ın başarıları ilk olarak İspanyol istihbaratı tarafından fark edilmiş fakat İngiliz istihbaratı çok daha atik davanarak onu işe almıştı. Temmuz 1995 itibari ile Skripal'a 'Forthwidt' (ansızın) kod adı verildi.

1996'da sağlık sorunları sebebiyle Skripal, Moskova'ya geri gönderildi ve askeri istihbarat için çalışmaya devam etti. Skripal bir süre için Rusya askeri istihbarat departmanı müdürü gibi hareket etti. Skripal, 1999 yılında sağlık sorunları sebebiyle emekliye ayrıldığında albay unvanı taşıyordu. 1999'da İspanya'da evinin bulunduğu Malaga kentine ziyaretlerini sürdürüyordu.

Rus savcılara göre Skripal, 1995 yılında Birleşik Krallık'ın en gizli istihbarat servisi MI6 için çalışmaya başlamış ve devlet sırlarını paylaşmıştı. Skripal, Rusya'da emekliye ayrıldıktan sonra da Rusya Dış İşleri Bakanlığı adına görev yapmış ve aynı zamanda MI6 için çalışmaya devam etmişti. Skripal, 300 Rus ajanını ifşa etmekle suçlandı.

Aralık 2004'te ingiltere'den Moskova'daki evine dönmesinin hemen ardından tutuklanan Skripal, Ağustos 2006'da Rusya Ceza Kanunu'nun 275'inci maddesi uyarınca casusluk ve ihanet suçundan yargılanmaya başladı. Savcılık, Skripel'in 15 ila 20 yıl süre ile hapis yatması gerektiğini düşünse de Skripal 13 yıl süre ile hapse mahkum edildi ve tüm rütbeleri söküldü.

Temmuz 2010'da Skripal, ABD'de yasa dışı eylemlere karıştığı için tutuklu 10 Rus ajanı ile değiştirilmesi karşılığında serbest kaldı. İngltere hükümeti, Skripal'in de serbest bırakılması için son derece etkili bir siyasi baskı yöntemi izledi.

Serbest kalan Skripal, 2011 yılında İngiltere'nin Salisbury kentine taşındı ve bir ev satın aldı. İngiliz güvenlik yetkililerine göre Skripal, 2010'dan sonra da bir süre İngiltere ve batılı istihbarat merkezlerine bilgi sağladı. Skripal'in eşi 2012'de rahim kanseri sebebiyle hayatını kaybetti. Kızı Yuliya da 2014'te Moskova'ya geri döndü ve satış alanında çalışmaya başladı. Oğlu ise Mart 2017'de ziyaret ettiği Rusya'nın St. Petersburg kentinde bilinmeyen bir sebeple yaşama gözlerini yumdu.

Rusya ve İngiltere arasında yaşanan diplomatik krizde son gelişmeler neler?

İngiltere'nin, Rus diplomatları sınır dışı etme kararı ile ilgili konuşan Rusya Dış İşleri Bakanlığı, Londra'nın Moskova yönetimi ile savaşmayı tercih ettiğini belirtti. Bakanlık, bu sert adımın iki ülke arasındaki diyaloğun temellerini yıktığını açıkladı.

Theresa May ayrıca, Rusya ile planlanan tüm üst düzey toplantıların iptal edildiğini, İngiliz bakan ve kraliyet ailesi üyelerinin Rusya'da bu yaz düzenlenecek olan Dünya Kupası'na katılmayacaklarını duyurdu.

İki ülke arasında kopma noktasına gelen ve hatta kopan ipler nasıl onarılacak şu an için bir cevabı yok. Öte yandan İngiltere'nin müttefiği olan ülkelerin de Rusya'ya karşı nasıl bir tavır takınacağı da merak konusu.

Instagram.com/mehmetcankmrc
twitter.com/mehmetcankmrc
YouTube.com/mehmetcankomurcu