Önemli 'kripto para' uyarısı
Küreselleşmeyle birlikte gittikçe dijitalleşen ekonomide yeni bir yatırım aracı olarak ortaya çıkan kripto para piyasasından pay almak isteyen bazı oyuncular, bu alana yatırım yapan bazı futbol kulübü taraftarları ve ünlülerin hayranlarının duygularına hitap etmeye yöneliyorlar.
Kripto para, adını ilk kez 2008'de ortaya çıkan küresel krizin ardından duyururken, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının yol açtığı küresel ekonomik dalgalanmada da her gelir grubundan yatırımcıların da ilgi odağı oldu.
Bir yandan piyasanın başat aktörü konumundaki Bitcoin ile diğer bazı kripto paralar yatırımcılara güven aşılamaya çalışırken, çıkardıkları kripto paralarla piyasadan pay almak isteyen bir kesim de futbol kulüplerinden, internet fenomenlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan ünlülerin isimlerini kullanarak yatırımcı arıyorlar.
Ancak bu tür tokenlara (var olan bir blokzincirde bulunan birim değer) yatırım yaparken dolandırılmaya kadar varabilecek olumsuzluklara karşı dikkatli olunması, yatırım yapılacak alanın iyi araştırılması öneriliyor.
"Fan tokenlarına yatırım yapılırken kulüplerin geliştirecekleri projeler dikkatle takip edilmeli"
Hacı Bayram Veli Üniversitesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şafak Ertan Çomaklı, AA muhabirine, kripto para birimlerinden biri olan Chiliz (CHZ) alt yapısı üzerine kurulan ve "fan token" adıyla borsalarda listelenen taraftar kripto paralarının, taraftarlar arasındaki etkileşimi artırma, taraftarlara kulüp kararlarında söz sahibi olma ve kulübün sağlayacağı avantajlardan yararlanma imkanı sunduğunu söyledi.
CHZ ve Socios'un, spor kuruluşlarının, Kovid-19'dan etkilenen gelirler yerine yeni gelir kaynaklarına yöneleceğini öngördüğünü dile getiren Çomaklı, "Bu kapsamda çıkarılan taraftar 'token'ları hem yatırımcılarına hem de kulüplere gelir sağladı. 'Fan Token' pazarında hem 'GAL Token' alan taraftarların kazandığı hem de Galatasaray Kulübüne 50 milyon liralık gelir sağladığı açıklandı." dedi.
Hacim miktarları kripto piyasasındaki birçok projeye göre düşük olması sebebiyle "fan token"larının manipülasyona açık olabileceğine işaret eden Çomaklı, duygusal bağların da bu manipülasyona zemin hazırladığını belirtti
Çomaklı, ancak tokenların yeni ve kullanıcı sayısının azlığı nedeniyle uzun vadede hem yeni kullanıcıların gelmesi hem de CHZ alt yapısının yaygınlaşmasıyla değer kazanacağını kaydederek, şöyle devam etti:
"İleride 'token burn' (arz miktarını düşürme) mantığıyla, kulüplerin ürünlerini alırken de kullanılacağı ve sadece bu tokenlara özel ürünlerin çıkarılacağı tahmin edilebilir. Dolayısıyla, fan tokenlarına yatırım yapılırken, kulüplerin, bunların üzerine nasıl projeler geliştirecekleri ve ne yönde ilerleyecekleri dikkatle takip edilmelidir. Geleceği tahmin edilemese de her ikisinin de işlevselliğini sağlayan blokzincir teknolojisinin her zaman varlığını sürdüreceğini söylemek mümkündür."
Ünlülerin hayranlarına "çok küçük miktarlarla işlem yapın" uyarısı
Çomaklı, ünlü hayranlığı ve gündem olarak ortaya çıkarılan kripto paraların ise herhangi bir projeye veya sürdürülebilirliğe sahip olmadığını konusunda yatırımcıları uyardı.
Bu projelerin yüzde 90'ını art niyetli insanların oluşturduğunu vurgulayan Çomaklı, şunları kaydetti: "Çıkardıkları tokenların yüksek miktardaki kısmını kendi cüzdanlarına gönderiyorlar. Twitter ya da Youtube üzerinden bunun reklamını sağladıktan ve yatırımcıyı buraya çektikten sonra bu cüzdanlar boşaltılıyor ve yatırımcı bir nevi dolandırılıyor. Çıkarılan tokenların bazıları özenle hazırlanıyor hatta White Paper'ları (künyesi) bile oluşturuluyor. Örneğin, yüzde 40'ı kilitli kalacak, yüzde 10'u bağışlanacak, geri kalan tokenlarında her alış satışında yatırımcısına gönderilecek gibi alternatifler ekleniyor."
Çomaklı, yine de bu tarz kripto paralara yatırım yapmak isteyenlere şu uyarılarda bulundu: "Çok küçük miktarlarla işlem yapın. Kontratları, Bitcoin Smart-Akıllı Kontratlar ya da Etherium Smart-Akıllı Kontratlar üzerinden inceleyerek işleme açın. Ayrıca bu tokenları alırken kesinlikle kendi sitelerini kullanmayın ve bu sitelere cüzdanınızı bağlamayın. Çünkü hesap bilgilerinize dair tüm verilerin çekildiği bu sistemsel yapıda işlem yapmak kötü amaçlı grupların hedefi haline getirebilir. Eğer cüzdan bağlanılarak alım yapılması gerekiyorsa da içinde yatırımlarınızın olduğu cüzdan değil, yeni açılmış ve sadece bu tokena özel açılmış bir cüzdanla alım yapın."
