Yatırımın cazibesi teşviklerle katlanıyor

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Türkiye'ye yönelik uluslararası doğrudan yatırımlar (UDY), sektörel dağılım verisinin yayımlanmaya başlandığı 2002'den bu yana söz konusu yatırım akımlarının küresel iktisadi faaliyet dağılımıyla benzer bir seyir izledi.

Ocak 2002-Kasım 2020 döneminde firmalara gerçekleşen 165 milyar doları aşan doğrudan yatırımın yüzde 62,4'ü hizmetler, yüzde 24,2'si imalat, yüzde 11'i enerji ve yüzde 2,4'ü tarım ve madencilik sektöründe yapıldı.

Hizmetler sektörü altında en fazla doğrudan yatırım gerçekleştirilen alt sektör ise yüzde 32,9'luk pay ile finans ve sigorta, yüzde 8,8 ile telekomünikasyon ve yüzde 6,8 ile toptan ve perakende ticaret olarak kayıtlara geçti. İmalat sektörü altında ise gıda, kimyasal ürün ve petrol ürünleri imalatı, en fazla doğrudan yatırım çeken alanlar oldu.

Türkiye'ye doğrudan yatırımların bölgesel dağılımına bakıldığında ticari ve ekonomik ilişkilere paralel olarak Avrupa Birliği ülkelerinin baskınlığı dikkati çekti.

Son 10 yılda Asya ülkelerinin Türkiye'ye ilgisi de ciddi oranda yükselirken, bu durum uluslararası yatırımcı profilinde çeşitlenmeyi beraberinde getirdi.

Türkiye'de ülkelere göre UDY verilerinin derlenmeye başlandığı 2002 yılından Kasım 2020'ye kadar, AB ülkeleri 110,4 milyar dolarlık yatırım ve yüzde 67 pay ile ilk sırayı alırken, Asya ülkeleri 29,1 milyar dolar ve yüzde 18'lik pay ile ikinci, Amerika ülkeleriyse 14,3 milyar dolar ve yüzde 9 pay ile üçüncü sırada yer aldı.

Ülkeler itibarıyla bakıldığında ise ilk 10 yatırımcı ülke Hollanda, ABD, İngiltere, Avusturya, Almanya, Lüksemburg, İspanya, Belçika, Fransa ve Azerbaycan olarak sıralandı.

Potansiyeli yüksek yatırımlara öncelik

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamında, Türkiye'de yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabi tutuluyor.

Türkiye'nin sahip olduğu stratejik konum, tüketimi yüksek geniş iç pazarı, elverişli yatırım ortamı, kapsayıcı ve alternatifli bir teşvik mekanizması, çevre ülkelere ihracat kolaylığı ve maliyeti düşük verimli iş gücü gibi avantajları, yatırımcılara birçok sektörde cazip fırsatlar sunuyor.

Türkiye'de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda yatırım yeri, tutarı ve sektöre bağlı olarak kapsayıcı bir teşvik mekanizması bulunuyor. Bu kapsamda KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, gelir vergisi stopajı desteği, sigorta primi işçi hissesi desteği, faiz veya kar payı desteği, yatırım yeri tahsisi ve KDV iadesi gibi destekler sağlanıyor.

Mevcut desteklerin yanı sıra Türkiye'nin öncelikleri kapsamında belirli projelere yönelik ayrıcalıklı fırsatlar veriliyor. Proje bazlı olarak sunulan bu destekler, vergisel destekler, istihdam destekleri, finansman destekleri, yatırım yeriyle ilgili desteklerin yanı sıra izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tescil kolaylığı gibi konuları kapsıyor.

Türkiye'nin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayabilecek, arz güvenliğini sağlayabilecek, dışa bağımlılığı azaltabilecek, teknolojik dönüşümü gerçekleştirecek, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve katma değeri yüksek sektörlere yatırımlar, potansiyeli yüksek alanlar olarak değerlendiriliyor.

Bu kapsamda öne çıkan sektörler, enerji teknolojileri, medikal teknolojiler, elektrik-elektronik, lojistik, petrokimya, biyoteknoloji, otomotiv, demir yolu taşımacılığı, bilgi ve iletişim teknolojileri, savunma sanayisi ve uzay teknolojileri, tarımsal sanayi teknolojileri ve diğer Ar-Ge yoğun sektörler olarak öne çıkıyor.

Reform çalışmaları sürüyor

Yatırım ortamını iyileştirecek ve yatırımları artıracak eylemler, iş dünyasının önde gelen sivil toplum kuruluşlarıyla yatırımlardan sorumlu bakanlık ve kamu kurumlarının bir araya geldiği Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulunda (YOİKK) ele alınıyor.

Çalışmalarını yıllık eylem planları aracılığıyla sürdüren YOİKK'in sekretarya faaliyetleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından yürütülüyor.

YOİKK'in, 2019-2020 yılları için 8 farklı alandaki çalışma grubu altında 42 maddeden oluşan eylem planında, ilgili kurum ve kuruluşların çalışmaları sonucu 37 eylem tamamlandı.

Bu çalışmalar sonucu, Türkiye'nin yatırım ortamına ilişkin uluslararası raporlardaki sıralaması da yükseldi. Ekim 2019'da açıklanan Dünya Bankası İş Ortamı Raporu'na göre Türkiye, bir önceki yıla göre 10 sıra yükselerek 190 ülke arasında 76,8 puanla en kolay iş yapılan 33'üncü ülke konumuna geldi.