Çinliler artık topladıkları puana göre yaşayacaklar
Çin hükümetinin çok tartışılan takip sistemi, halkı rekabet ederek yaşamaya doğru sürüklüyor. Sokaklara yerleştirilen yüz tanıma sistemleri, kameralar ve sensörler ile artık Çinliler için hayat bir yarışmaya dönecek. Bu konuyu daha önce 'Black Mirror'da da görmüştük. Peki nasıl olacak?
Çin'in en başarılı yapay zeka şirketi Sensetime, hükümet için kalabalık bir ortamda suçluları yakalamayı sağlayan akıllı kameralar üretti. Bu kameralar sayesinde sistem, yüzleri kaydedilmiş suçluları ayırt ediyordu. İşte bu kameralar 2020’den sonra sıradan insanları da izleyip hareketlerine puan verecek. Teknoloji o kadar ilerledi ki, Sensetime CEO'su Xu Li, kameraların 4 binden fazla insan profilini tanıyabildiğini belirterek "Kamerada görülen kişinin yaşını ve cinsiyetini anlayabiliyoruz" dedi. Bu da Çinli vatandaşların her birinin her dakika takip edilip, hareketlerinin kaydedilebildiği anlamına geliyor.
Puanı düşük olan uçağa binemez!
Her geçen gün daha da bireyselleşen ve rekabetin kızıştığı bir dünyada yaşıyoruz. Bırakın yaşamayı, resmen hayatta kalmak için mücadele ediyoruz. Bu mücadele yeri geldiğinde o kadar çirkinleşiyor ki, bir başkasının üzerine basmaktan çekinmiyoruz. Birinci olmalıyım değil, 'en birinci olmalıyım' kibrine bürünüyoruz. Bu tür duygulara kapılanların, hayatlarının tam merkezine oturtacağı bu uygulama, Çin hükümeti tarafından kabul edilmiş bile.
Çin hükümeti, güvenlik kameraları, yüz tanıma sistemi ve akıllı gözlükleri vatandaşlarının sosyal davranışlarına puan vermek için kullanacak. Ülkede, 2020’den itibaren tüm vatandaşlara puan verilmesi ve düşük puan alanlara çeşitli cezalar uygulanması planlanıyor. Şu an cezaların neler olacağı ve nasıl uygulanacağı bilinmiyor ama Çin halkını garip ve zor günlerin beklediği kesin! Konuyla ilgili bilinen detaylar 'düşük puanlı' vatandaşların, emlak sahibi olamayacağı, uçak bileti alamayacağı, düşük hızda internet kullanacağı ve bankadan kredi çekemeyeceği...
Bu kadar büyük bedeller ödetmek niye?
İyi bir Çinli olmak ve puan toplayabilmek için beklenen davranışlar da oldukça enteresan. Halk, Çin malı ürünü kullanmak, dikkatsizce yürümek, alkol tüketmek gibi davranışlarına göre değerlendirilecek. Bunlar gibi “yanlışları” yapan insanlar ciddi cezalara tabii tutulacak.
Çin hükümeti bu uygulamayı suçluları tespit etmek ya da daha iyi bir toplum yapısı oluşturmak gibi şirin süslü cümlelerle tanıtıyor: “Karşımızdaki bireylerin ortalama nasıl insanlar olduklarını bilebilecek, daha şeffaf bir toplum yapısına sahip olacağız” diyor. Şeffaf bir toplum yapısına sahip olmak için o toplumdakilere bu kadar büyük bedeller ödetmek niye? Hükümet sahiden böyle bir toplumun şeffaf ve sağlıklı olacağına inanıyorsa, Çin halkı seçtiği yöneticileri yeniden değerlendirmeli... Şeffaflığın bedeli yere çöp atanların 10 üzerinden 4 puan alıp geri dönüşü olmadan hayatı bu puanla geçirmesi ise, Çin halkının tepki göstermesi gayet mantıklı olacaktır.
'Daha iyi olmalısın'
Bu uygulama hayata geçtikten sonra ne olacak? Etrafta yere hiç çöp atmayan, asla alkol tüketmeyen insanlar mı dolaşacak? Asla. Tam aksine, yaptığı her hareketin sonucunda alacağı düşük puanlardan delicesine korkan, korktuğu için daha fazla panik ve stresle yaşayan bir toplum yaratılmış oluşacak. Öyle ki, böyle bir toplumun bireyleri, birbirlerinin puanlarını (şayet hükümetleri isterse) kamusal alanlarda görebilecek. Bu durumda, insanlar kötü bir skor yapmamak için her gününü bir başkasıyla rekabete girerek ve kendine "Daha iyi olmalısın" diyerek geçirecek. Kötü puanlılar ülkenin en berbat insanları seçilirken, iyi puanlılara da şehrin anahtarı verilecek herhalde...
İfşa kabul edilemez
İnsanların işlediği suçlar, yaptıkları hatalar her ne olursa olsun ifşalanmaları kabul edilemez. Puanların “insani değerleri” belirlediği bir toplum yapısı hırsız da olsanız, iyilik meleği de; sizi yalnızca tek yönlü yargılayacak ve fişleyecektir. Toplumun birbirini ötekileştirmekten çekinmediği ve bunu yaparken subjektif değerlere göre belirlenip yapıştırılmış bir puanı göz ettiği bir sistem, halkı devlet eliyle psikoz yapar ancak...
Gerçekten gerek var mı?
Bugün hiçbir toplumda insanlar, boyunlarına takılı sıfatlarla ya da alınlarında puanları yazılı çiplerle gezmiyorlarsa bunun tek sebebi, kimsenin (objektif bir göz olarak devletin bile) bir başkasını “sapık, hırsız, yardımsever, kıskanç” gibi tek taraflı subjektif olgularla tanımlayamayacak oluşudur. Yine aynı şekilde, toplum düzeni için insanlara puan verilmesine gerek yok; çünkü buna ihtiyaç duymadan da yaşam çoğunlukla sorunsuz devam edebilir.
