KALIN BAĞIRSAK KANSERİ BiLiNÇLENMESİ
Mart ayı Amerika’da bağırsak kanseri bilinç-lenme ayı olarak biliniyor. Bu her yıl böyledir. Aslında çok da haklılar çünkü bağırsak ve rektum kanseri riskini azaltmak, olası bir kanseri erken yakalamak için yapılabilecek çok şey var. Op. Dr. Hovsep Hazar’dan bu konu hakkında aydınlatıcı bir yazı yazmasını rica ettim. Yazdıklarını aynen aktarıyorum:
“Kalın bağırsak ve rektum kanseri, kanser ölümlerine yol açan hastalıklar arasında ikinci sırada. Kısaca kolorektal kanser olarak adlandıracağımız bu hastalıkta, toplumun bilinçlenmesi sonucunda çok önemli iki hedefe ulaşmak amaçlanıyor. Birinci hedef, kanserleri erken evrede yakalamak. İkinci hedefse kolorektal kanser gelişimini engellemek.
Erken dönemde yakalanan kolorektal kanserde tamamen iyileşme oranı yüzde 90 oranında. Hastalığın fazla ilerlemeden tanı konulabilmesi için belirtilerin göz ardı edilmeden doktora baş vurulması gerekir.
Dışkılama alışkanlığının değişmesi (örneğin düzenli dışkılama alışkanlığının bozulması veya eskiden beri zor tuvalete çıkan bir hastanın bazı günler ishal olması), dışkının daha ince çıkması, şişkinlik, dışkının tam boşalamama hissi, kusma, tekrarlayan karın ağrıları gibi şikayetler uyarıcı olmalıdır.
Birinci hedef erken tanı
Kalın bağırsak kanseri nedeniyle tedavi edilen pek çok hasta şikayetlerinin doktora başvurmadan en az 3-4 ay önce başladığını belirtiyor. Makattan kan gelmesi, geçse bile, hekime muhakkak başvurulması gereken bir durum. Kolorektal kanser konusunda toplumda bilinç arttıkça şikayetler başlar başlamaz hemen hekime başvuru olacak ve birinci hedef olan erken evrede tanı koyma, tedavide yüksek başarı oranı gerçekleşecektir.
Kolorektal kanserde gelişim riskinin azaltılması, hatta engellenmesi mümkün. Düzenli tarama testleri yapmak, daha fazla lifli (posalı) ve yeşil yapraklı bitkiler tüketmek, daha az yağlı beslenmek, sigarayı tamamen bırakmak, alkolü iyice azaltmak, hareketli bir yaşam tarzı ve yaşa uygun düzenli spor yapmak bu amaca hizmet edecek en önemli faktörler.
Polipler arama testleriyle saptanıyor
Kalın bağırsak ve rektum kanserlerinin tamamına yakın bölümü polip adını verdiğimiz öncü bir lezyondan gelişir. Polipler çok yavaş büyür, genellikle hiçbir şikayete yol açmaz ve ortalama beş yıl gibi uzun bir süre sonrasında kansere dönüşebilir. Polip kanserleşince önce kalın bağırsak duvarı içinde, daha sonra da vücudun diğer bölümlerine yayılma özelliği kazanır. Polipler tarama testleriyle saptanır ve alınırsa kanser gelişimi engellenmiş olur. Kolorektal polip ve kanser gelişim riski 40-50 yaşlarından itibaren arttığı için pek çok ülkede tarama teslerine bu dönemde başlanır. Kolonoskopi, dışkıda gizli kan testi, önde gelen tarama testlerindendir. Kolonoskopi, kalın bağırsağın tamamının görülüp incelendiği ve işlem sırasında saptanan poliplerin aynı anda çıkartılabildiği bir yöntemdir. Şikayeti olmayanlarda 50 yaşından itibaren yapılır ve bir şey bulunmazsa 5-10 yılda bir tekrarlanır. Dışkıda gizli kan testiyle gözle görülemeyecek kadar az olan kan tespit edilebilir. 40 yaşından itibaren her yıl yapılmalıdır. Testin pozitif olma durumunda kolonoskopi gerekecektir.
Birinci derece akrabalarında kalın bağırsak kanseri veya polip olanlarda; kendisinde meme, yumurtalık ve rahim kanseri olanlarda; ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak rahatsızlığı yaşayanlarda tarama testlerine daha önce başlanmalıdır.”