KOLON KANSERiNDE ERKEN TEŞHİS
Kolon kanserlerinin büyük bir bölümü endoskopide çok küçük iken tanı konulabilen poliplerden gelişmekte. Onun için bağırsak kanserinin erken tanısı ayrı bir önem taşıyor, yakalanan polipler çıkartılıp düzenli kontroller de yapılırsa kanser olma ihtimali önleniyor. 50 yaşından itibaren kolon kanseri riski hızla yükseliyor. 50 gelindiğinde hiç şikayet olmasa da kontrol kolonoskopisi yapılması emniyetli yol. Kontrolde herhangi bir şey bulunmazsa doktorunuzun önerisine göre ama en fazla beş yıl gibi aralarla tekrarlanması, eğer herhangi bir bulgu bulunursa ise yine doktorunuzun tavsiyesine göre hareket edilmesi en doğrusu. Yılda bir kere dışkıda kan aranması da bağırsak kanserini erken yakalamak için yardımcı olan tetkiklerden biri.
BELİRTİLER DOĞRU DEĞERLENDİRİLMELİ
Kolon kanserinin performans azalması, yorgunluk, kansızlık, açıklanamayan kilo kaybı, hafif ateş ve gece terlemesi gibi karakteristik olmayan semptomları olabilir. Bunlar her zaman doğru değerlendirilemeyebilir, çünkü başka hastalıklarda da görülebilecek belirtilerdir. Bir de dışkıda kan görülmesi, dışkılama alışkanlıklarında değişiklik, ishal veya kabızlık, kötü kokulu dışkı, sık dışkılama hissi, tekrarlayan karın ağrıları ve şişkinlik gibi sindirim sistemine ait belirtiler vardır. Her ne kadar dışkıyla birlikte kan görülmesi aksi ispat edilene kadar kanser lehine bir bulgu sayılsa da, hemoroid yani basur veya benzeri hastalıklarda da kanama olabilir. Kanser kalın bağırsağın son bölümü olan rektumda ise çoğu zaman ağrılı, kan ve mukusle karışık dışkılamaya neden olur. Tümör kalın bağırsağı daraltmışsa’kurşun kalem tarzında dışkılama’ denilen dışkı çapında azalma görülebilir. İstemsiz dışkı ve gaz kaçırma söz konusu olabilir. Bütün bu saydığımız veya benzeri belirtilerde ve dışkılama ile ilgili alışılagelmişin dışında bir durumda, vakit geçirmeden doktora başvurmak gerekir. Bağırsak kanserinde şikayet olmadan yapılan tarama, muayene ve incelemeler çok değerlidir, bağırsak kanseri şikayete sebep olmaya veya belirti vermeye başlamışsa, tümör ilerlemiş ve belki de çevre organlara da yayılmıştır.
Ailevi risk faktörleri
Eğer ailede kolon kanseri öyküsü veya ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı gibi kronik iltihabi bir barsak hastalığı varsa riskin türüne göre kanser taramasına daha erken başlanmalıdır. Kolon kanserine yakalananların üçte birinde aile öyküsü ve genetik faktörler olduğu biliniyor. Bu nedenle aşağıdaki durumlarda hiç şikayet olmasa bile kolon kanseri taraması 50’nin altındaki yaşlardan itibaren gerekli kabul ediliyor, böyle durumda olanlar muhakkak doktorlarıyla, ne zaman ve ne yapmaları konusunda görüşmeliler:
Bir veya daha fazla birinci dereceden aile ferdinde 45 yaşından önce kalın bağırsak veya rahim kanseri tanısı, birinci dereceden akrabalarda 40 yaşından önce polip ve adenomatöz polip tanısı olması ve birinci dereceden iki veya üç akrabada rahim, yumurtalık, mide, bağırsak ve mesane kanseri öyküsü olması.
Bireysel risk faktörleri
Kolon kanserinin gelişmesinde kişisel risk faktörleri de etkilidir:
50 yaşın üstünde olunması,bir yandan da fazla kırmızı et ve hayvansal yağlar yenmesi. Balık, zeytinyağı gibi yararlı omega yağ asitlerinden yeterince tüketilmemesi. Posalı yiyeceklerin, tahıllı yiyeceklerin, meyve ve sebzenin az yenmesi, kısacası sağlıksız beslenmek. Yıllarca süren ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalıkları ve bedensel aktivite azlığı, durağan yaşam tarzı, haftada iki defadan az egzersiz yapılması, aşırı kilo, sigara ve devamlı alkol tüketimi diğer bireysel risk faktörleri.
Bu faktörlerden biri ya da birkaçı varsa kolon kanseri riski belirgin ölçüde yükselmektedir ve mutlaka düzenli kanser taraması gerekir.