En yeni kolesterol hesaplaması

Kötü kolesterol LDL, iyi kolesterol HDL kavramları daha henüz yerleşmişken ve total kolesterol artık bir anlam ifade etmezken şimdi de "Non - HDL" yani HDL kolesterolün hariç tutulduÇu, HDL'nin bulunmadıÇı kolesterol hesaplaması hayatımıza girdi. İstanbul Cerrahi Hastanesi KardiyoloÇu Dr. Aydın Aksoy, Non - HDL kavramı ve bu anlayışın neler getirdiÇiyle ilgili sorularımızı yanıtladı. Kan yaÇları ve kolesterol seviyeleriyle ilgili bildiÇimiz pek çok bilgi her geçen gün biraz daha deÇişiyor. Yeni kavramlarla tanışırken, kriterler biraz daha acımasızlaşıyor. Kolesterol seviyesiyle ilgili bilgiler artık eskiden olduÇu gibi deÇil. Eskiden bir tek total kolesterol seviyesine bakılırken ve 270'e kadar olan kolesterol deÇerleri normal kabul edilirken şimdi total kolesterol tek başına dikkate bile alınmıyor. Daha sonraları 250'lere ve 220'lere çekilen deÇerlerden sonra total kolesterol kavramı sona erdi. Kolesterol deÇerleriyle ilgili son olarak hangi bilgiler deÇişti? LDL kolesterol seviyesi, yeni tedavi rehberlerindeki son verilere göre 190'ın üzerindeyse yaş ne olursa olsun ilaca başlanması gerektiÇi, yine 160 - 190 arasında bir risk faktörü varsa ve 130 - 160 arasında da iki risk faktörü varsa ilaç başlanması yönünde. Ama artık LDL kolesterol de sorgulanıyor tıpkı total kolesterolde olduÇu gibi. Yine trigliseritler 10 yıl önce hiç kaale alınmazken ve trigliserit seviyesi açlıkla bakılan bir şeyken şimdi gün içinde tokluk gliserit seviyesi de sorgulanıyor. Tokken trigiliserit seviyesi çok yüksekse bu da zarar veriyor olabilir, deniyor. O nedenle şöyle bir kavram geliştirildi; Non - HDL kolesterol. Peki güncel yaklaşım nedir kolesterol deÇerleriyle ilgili? Total kolesterolden HDL (iyi) kolesterolü çıkarıyorsunuz, geriye kalanın hepsi zararlı sayılıyor. Eskiden total kolesterolün içinde LDL, HDL, VLDL var deniyordu. Şimdi onların hepsi bitti. Şimdi hedef bu oldu, non HDL kolesterolü aşaÇıya çekmek lazım. Total kolesterol = HDL + LDL deÇildir. Herkes öyle biliyor. Total kolesterol 10'sa LDL 8, HDL 2'dir diye düşünülüyor ama böyle deÇil. Total kolesterolün içinde bir aç tane bölüm var. Mesela VLDL bize trigliserit seviyesini gösterir. Trigliseriti ayrıca ölçmenize gerek yoktur. Bir de apolipoprotein B diye bir grubu var. Onların hepsi zararlı. Onun için bir tek HDL iyi, total kolesterolden HDL'yi çıkarın geriye kalanlara da Non - HDL (HDL olmayan - bulunmayan kolesteroller) deyin dendi. Non - HDL kolesterol nedir? Artık bir süredir total kolesterolü hedef almıyoruz. Yeni kavram Non - HDL oldu. HDL olmayan kolesterollerin hepsine birden yönelik tedavi yapmamız lazım. Eskisi gibi sadece statin grubu ilaçlardan ziyade, VLDL de yüksekse trigliserit düşürücü ilaçlar vermek lazım. En önemlisi, statin grubunun yanına omega 3 eklediÇinizde kesinlikle çok daha olumlu bir etki elde ediyorsunuz. Biliyorsunuz omega 3 balık yaÇı, bir yaÇ asidi. Balıkta çok fazla var ama çok fazla balık yiyerek de alamazsınız. Ama statinlerin yanına günlük bir kapsül eklediÇinizde Non - HDL kolesterol seviyesinde fazladan bir yüzde 25 düşme saÇlıyor. Dolayısıyla omega 3'ün statin grubunun yanına eklenmesi artık resmen belgelenmiş durumda. Bu ne anlama geliyor? Tedavide neler deÇişecek? Uluslararası tedavi kılavuzlarında hedef hep LDL'ye odaklandıÇı için saÇlıklı bir bireyin LDL'sinin 100 civarında olması gerektiÇi söyleniyordu. Hiç kalp hastalıÇına yakalanmamış biri için 100 - 128 aralıÇında olması kabul edilebilir görülüyor. Bir kere kalp hastalıÇına yakalandıysa 70 ve hatta onun da altında olması lazım deniyor, yine diyabeti vs varsa kesinlikle 70'in altı öneriliyordu. Non HDL ortaya çıktıktan sonra ise denilen şu; LDL'nizi bilin. ÖrneÇin 140. Bunun üzerine 30 ilave edin. LDL'niz 140 çıkmışsa 170'miş gibi başlayın. ÖrneÇin bir hasta geldi bana ve LDL'sini 70'e çekmem lazım. Ama bakıyorum 130 çıkıyor. Onu 130 olarak deÇil de 160 olarak kabul edin deniyor. Tabii şunu da yapabilirlerdi hedeflerinizi 30 miligram daha aşaÇıya çekin diyebilirlerdi. Peki Non - HDL oranı ne olmalı? HDL'yi çok fazla deÇiştiremiyoruz. Ama 200'lerde olan bir LDL'yi 70'e çekmek mümkün. Elimizdeki ilaçlarla LDL'yle çok fazla oynayabiliyoruz. Ama HDL'de en fazla oynayabileceÇimiz oran yüzde 10 - 15 civarında. Biraz ilaçlarla, biraz egzersizle yapabiliyoruz bunu. Dolayısıyla 40 olan HDL'yi en fazla 44 - 45 yapabiliyoruz. 40 olan HDL'yi hiç bir zaman 70'e çıkaramazsınız. O nedenle deÇiştirebileceÇiniz olan, zararlı olanıdır diye sürekli vurguluyoruz. HDL'yi nasıl yükseltiriz diye birçok çalışma yapıyoruz ama şu ana kadar çok ciddi bir sonuç elde edilmiş deÇil. HDL'nin önemi azalıyor mu bu durumda? Tabii. O skalaya bakınca eÇer LDL'niz 170'se 160 - 190 aralıÇına giriyorsunuz. Normalde bir risk faktörü varsa ilaç başlamanız gerekirken, 170'in üzerine 30 ekleyince 200'e çıkıyorsunuz ve risk faktörü olsun olmasın otomatikman ilaca başlamanız gerekiyor. Bu durum ilaç kullanmak için önerilen deÇerleri de deÇiştiriyor o zaman...