Zihin açan 10 roman

‘Scientific American’ dergisi, zihin açan ve daha berrak düşünmemize vesile olan 10 romanı belirlemiş. Bu kitaplar gerçekten daha sağlam bir kafaya sahip olmamıza yarıyor mu, kuşkuluyum ama ilginç bir okuma listesi olduğu kesin

1- Genç Werther’in
Acıları: Goethe’nin 25 yaşındayken, iki haftada yazdığı bu roman, listenin ilk sırasında yer alıyor. Gerçek hayatta arkadaşının nişanlısına aşık olan Goethe gibi, roman kahramanı Werther de başkasıyla nişanlı olan Lotte’yle aşıktır. Bu acılı hikaye, Goethe’yi bir gecede meşhur eder. Roman, zamanının en çok satan kitabı haline gelir. Gerçek hayatta intihar vakalarının artmasına, ‘Werther salgını’ adlı yeni bir hastalığın doğmasına da sebep olur. İş Kültür Yayınları, 8 TL.

2- Gurur ve Önyargı: Kimilerinin ‘Gurur ve Önyargı’, kimilerinin de ‘Aşk ve Gurur’ demeyi tercih ettiği romanın, duygusal kadınların kalbinde özel bir yeri olduğu kesin. Mr. Darcy ve Elizabeth’in aşkı, 200 yıldır okunuyor, filme çekiliyor, dizi oluyor, şarkılara ilham veriyor. Sadece bu yönüyle bile, İngiliz edebiyatının en önemli eserlerinden olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim Jane Austen de, dünya edebiyatının en çok okunan kalemlerinden biri. İş Kültür Yayınları, 16 TL.

3- Kızıl Damga: Bizde çok da ilgi görmeyen bu roman, adalet kavramını zina üzerinden sorguluyor. ABD’li yazarı Nathaniel Hawthorne, suç, günah ve gurur temalarının etrafında bir trajediyi anlatıyor. Roman ABD’de ‘popüler kültür kitabı’ olarak görülüyor, yani bir başyapıt değil. 1995’te Demi Moore ve Gary Oldman’ın başrolünde oynadığı filmi de çekilmişti. İyi bir plaj romanı olabilir fakat neden bu listede olduğuna dair bir fikrim yok.
Bilge Kültür Sanat, 15 TL

4- Madame Bovary: En sevdiğim 10 roman arasında ilk sıralara oynayan Madame Bovary, ‘zihin açıcı’ listede de var. Psikolojik yönü ağır basan kitap, yayımlandığı dönemde tartışmalara sebep olmuş, hatta kitabın tamamının basılabilmesi için yazar Gustave Flaubert, mahkemeye çıkıp savunma yapmak zorunda kalmıştı. Kitap, Emma Bovary’nin gayrimeşru bir aşk ilişkisine girişini anlatıyor. İletişim Yayınevi, 22 TL.

5- Middlemarch: Sadece bu listede değil, birçok sıralamada adı geçen ‘Middlemarch’, nedense Türkçe’ye çevrilmiş değil. 150 sene önce yazılan roman, bir yazısında Virginia Woolf tarafından da takdir edilir. Kitap, Middlemarch adlı kasabada geçiyor. Çok karakterli bir hikaye. Genel temalar; evlilik, kadın, din ve kıskançlık. Yazarıysa, George Eliot.

6- Anna Karenina: Anna Karenina ile Madame Bovary arasındaki efsane rekabet, bu listede de yer bulmuş. Tıpkı “Dostoyevski mi, Tolstoy mu?” sorusu gibi, “Anna Karenina mı, Madame Bovary mi?” sorusu da, edebiyat sohbetlerinin geyik muhabbetine dönüştüğü noktada ortaya atılır. Kimilerine göre birinciliği Anna Karenina hak etse de, 2007’de ‘Time’ dergisinin yaptığı ankete göre, Madame Bovary, Anna Karenina’dan ön sıralarda yer almıştır. Başka bir listeye göre de, ‘zamanımıza kadar yazılmış en iyi roman’lardan biridir Anna Karenina. “Bütün mutlu aileler birbirine benzer, her mutsuz aileninse kendine özgü bir mutsuzluğu vardır” cümlesiyle açılan ve bu cümlesi bile, kitabın kendisi kadar ünlü olan roman, Anna’nın hayatını konu alıyor. İletişim Yayınevi, 30 TL.

7- Mrs. Dalloway: Virginia Woolf’un en ünlü kitabı Mrs. Dalloway, bilinç akışı tekniğiyle yazılmış etkileyici bir roman. Başkahramanı Clarissa Dalloway’in
24 saatini anlatıyor. Kitabın bu kadar önemli olmasının sebebiyse; bilinç akışı tekniğinin kullanıldığı en ustalıklı eser sayılıyor olması. Dikkat isteyen, hızlı okunmaya müsait olmayan bir tarzı var. Okuyucusundan ciddi ölçüde konsantrasyon talep ediyor. İletişim Yayınevi, 17 TL.

8- Sevilen: Tony Morrison’ın 1988’de Pulitzer Edebiyat Ödülü alan romanı, köleliği ve ırkçılığı, aşkın da arka planda olduğu bir olay örgüsünde anlatıyor. Amerikan iç savaşı sırasında Ohio’da yaşayan köle Sethe ve ailesinin hikayesi, unutulmazlarınız arasına girebilir. Yürek paralayıcı bir hikaye. Can Yayınları,
25 TL.

9- Utanç: Bir Coetzee kitabının ‘zihin açıcı’ olarak nitelendirilmemesi zaten düşünülemez. ‘Utanç’, yazarın 90’ların sonunda kaleme aldığı en sert romanlarından. Sert ve kasvetli. 50 yaşındaki profesör Lurie’nin öğrencisiyle girdiği ilişki sonucu okuldan ayrılmak zorunda kalışını ve ardından yaşadığı suçluluk duygusunu anlatıyor. 1999’da
Booker, 2003’te Nobel Ödülü alan roman, yönetmen Steve Jacobs tarafından filme de uyarlanmıştı. Can Yayınları, 21 TL.

10- Gönülsüz Köktendinci: Mohsin Hamid’in, istemeye istemeye köktendinci olan bir gencin hikayesini anlatan kitabı, “Tüm dünyada ses getiren roman” olarak lanse edildi. Bu ibare, bir reklam stratejisi olarak yazılmadı. Hakikaten ses getiren bir romandı. Fakat nedense Türkiye’de ilgi görmedi, hatta baskısı tükenince, tekrar basımı bile yapılmadı. Şimdi okumak isteseniz bulamazsınız. Belki sahaflarda... Hayykitap, baskısı yok.

www.twitter.com/gulumdagli