İYOT EKSİKLİĞİ VE TİROİD HASTALIKLARI - iYOTLU TUZ TÜKETiN

AAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları A. B.D. Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Murat Faik Erdoğan; iyot ve tiroid hastalıkları arasındaki ilişki konusunda
sorularımızı yanıtladı:

Tiroid hormonunun iyotla ilişkisi nedir?
Metabolizmamızın işleyiş hızını ayarlayan ve zihinsel gelişmemizde anne karnından itibaren önemi olan tiroid hormonları; tiroid bezinde, ‘iyot’ dediğimiz bir elementten yapılır. O nedenle iyot anne rahminden başlayarak, özellikle bebeklik, çocukluk ve genç yetişkinlerde, hamilelikte, süt veren annelerde son derecede önemli bir besleyici. Aksi hekim tarafından belirtilmedikçe tüm toplum iyotlu tuz tüketmeli.

NODÜLLERİN SADECE YÜZDE 5’İ KANSERLİ

İyot eksikliği guatr sebebi mi?
Tiroid bezinin her ne sebeple olursa olsun büyümesine guatr diyoruz. Guatrın ve nodüllerin en iyi bilinen nedeni iyot eksikliği. Özellikle gelişme çağında yeterli iyot alınmazsa; bez, kendisini büyüterek yeterli hormon salgılamaya çalışır, bu arada nodüller gelişebilir. Ayrıca vücudun kendi bağışıklık sisteminden kaynaklanan ve bezin az veya çok çalışması ile giden guatrlar, nadiren de olsa tiroid kanserlerine ait nodüller olabilir.
Kanserli nodüller tüm nodüllerin sadece yüzde 5’ini oluşturur. Bu nedenle hastalarımızın bir nodül bulununca hemen korkuya kapılmalarına gerek yok.

DOĞUMSAL ANOMALİ SEBEBİ OLABİLİR

İyot eksikliği başka hangi hastalıklara yol açar?
İyot insan hayatı için önemli bir element. Yeterli iyot alımıyla yerleşim bölgesine göre yaygın guatr önlenebilir. Ancak iyot eksikliğinin yaygın guatr dışında da çok önemli
sonuçları var.
Bunlar arasında düşük, ölü doğum, doğumsal anomaliler, artmış çocuk ölüm hızı ve nörolojik geri dönüşümsüz bir hastalık olan ‘kretenizma’ gibi önemli rahatsızlıklar yer alır. Ayrıca, zihinsel ve fiziksel gelişme geriliği nedenidir.
Görüldüğü gibi genel kanının aksine iyot eksikliği sonuçları, sadece guatr ve komplikasyonları ile kısıtlı değil, çok çeşitli ve geri dönüşümsüz, oldukça olumsuz sonuçları mevcut.
Öte yandan iyot fazlalığı da toplumda artan otoimmün tiroid hastalıkları ile birliktedir. Bu durumda toplumların iyot düzeyini belli dar sınırlarda tutmak büyük önem kazanıyor. Yeterli ama fazla da olmayan dozlarda iyot alınması önemlidir.

İYOT EKSİKLİĞİNİ ANLAMAK MÜMKÜN

İyot eksikliği nasıl anlaşılır, belirti verir mi?
Burada bireyden çok bölgeyi düşünmek gerekir. Bir bölgede yaşayan insanların yüzde 5’inden fazlasında guatr varsa o bölgede guatr endemisi var demektir ve bunun nedeni de iyot eksikliğidir. Derecesine göre yukarıda saydığımız tüm sağlık sorunları bu guatrlara eşlik edebilir.

GÜNDE NE KADAR İYOT TÜKETMELİYİZ??

Günlük iyot ihtiyacımız nedir?
Dünya Sağlık Örgütü tarafından tavsiye edilen günlük iyot ihtiyaçları yaş gruplarına göre değişiyor. Özellikle gebelik ve emzirme döneminde değişik nedenlerle ihtiyaç artıyor, ortalama iki katına çıkıyor.

İyotlu tuz kullanımında nelere dikkat etmeliyiz?
- Tuzlar artık daha kararlı olan moleküllerle iyotlanıyor. Böylece kullanımdaki kayıp azaltılıyor. Gene de, evlere çok büyük paketler alınmamalı. 1kg’lık paketler yeterli.
- Alınan tuzun iyotlu olduğundan emin olunmalı, ‘gurmet’ tuzları, rafine olmayan, içeriği bilinmeyen, kaya tuzu, Himalaya tuzu olduğu söylenen tuzlar kullanılmamalı.
- Tuz, kuru ve karanlık ortamda saklanmalı, paket
veya kavanozların ağzı açık bırakılmamalı.
- Yemeği pişirirken başında değil de, sonuna doğru, pişmeden hemen önce tuz eklenmeli. Böylece daha az tuzla ihtiyaç duyulan iyot alınabilir.

YARIN: HAMiLELiKTE iYOT YETERSiZLiĞi