KANDAKi ŞEKERDE SINIR ORAN: 126

Medicana International Ankara Hastanesi'nden Prof. Dr. Cem Sungur, diyabetten şüphelenen kişilerin ve diyabet hastalarının yaptırması gereken testler hakkında bilgi verdi.

Bir erişkin kendisinde hangi belirtileri fark ederse diyabetten şüphelenmelidir?
Kan şekeri çok yükseldiği zaman ortaya çıkan belirtiler; aşırı su tüketimi, çok sık ve bol miktarda idrar yapmak, kilo kaybıdır. Görmede bulanıklık da ortaya çıkabiliyor. ‘Stafilokok’ adlı bakterilerin yaptığı cilt enfeksiyonları da belirtiler arasında. Bunlar, tip 2 diyabetin çok ileri aşamalarında ortaya çıkan belirtilerdir. Ancak günümüzde diyabet tanısı, uygun laboratuvar tetkikleriyle ve henüz belirtiler gelişmeden önce konuyor. Bu testler, risk altında olan bireylerde diyabetin erken aşamalarında tanısının konulması açısından çok yararlıdır.

Kandaki ideal şeker değerleri ne olmalı?
Günümüzde Uluslararası Diyabet Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2006 yılında geliştirilen kriterler kullanılıyor. Bir erişkinin açlık kan şekeri 126 mg/dL’nin üzerindeyse veya 75 gram glukoz içtikten iki saat sonra bakılan tokluk kan şekeri 200 mg/dL’den fazlaysa o kişiye diyabet tanısı konabiliyor. Açlık kan şekeri 126 mg/dL’nin üzerinde ve 75 gram glukoz içtikten 2 saat sonra bakılan kan şekeri 140-200 mg/dL arasındaysa bu duruma, ‘bozulmuş glukoz toleransı’ deniyor.

Neden tanı kriteri 126 olarak seçilmiş?
Açlık kan şekeri ölçümlerinin toplumdaki dağılımı oldukça farklıdır. Örneğin açlık kan şekeri 80 mg/dL ya da 100 mg/dL olan bireylerde kan şekeri normal sınırlar içinde sayılabilir. 126 sayısına değişik toplumlardaki araştırmalar sonucunda ulaşıldı. Toplumun açlık kan şekeri 126 mg/dL ve üzerinde olan bireylerden oluşan bölümünde kalp ile damar hastalıklarından kaynaklanan, genç yaşlarda gelişen ölümler artıyor. Ek olarak böbrek yetmezliği, görme kayıpları ve sinir sistemi hasarları da, kan şekeri 126 mg/dL’nin altında olan erişkinlere göre daha fazla görülüyor. Bu nedenle sınır 126 mg/dL olarak belirlendi.

Neden açlık kan şekeri ölçümü ile yetinilmiyor?
Sadece açlık kan şekeri ölçümü yapıldığında, diyabeti olan bireylerin yüzde 30'una tanı konulamıyor ve her üç diyabetik hastadan biri bu sağlık sorununun farkında olmuyor. Ayrıca bozulmuş glukoz toleransı ile diyabeti birbirinden ayırt edebilen tek yol, glukoz tolerans testidir. Açlık kan şekeri, 110-126 mg/dL arasındakilere glukoz tolerans testi uygulanmalıdır.

A1C testi niçin kullanılıyor?
Kandaki şeker miktarı sınırları aştığı zaman şeker, vücuttaki değişik proteinleri bağlıyor. Bu proteinlerden biri de alyuvarların içindeki hemoglobin. Alyuvarların yaşam süreleri yaklaşık üç ay olduğundan, üç ayda bir hemoglobine bağlanan şeker seviyesinin ölçümlenmesi kan şekerinin ortalama yüksekliği hakkında bilgi veriyor. Kısaca A1C testi olarak anılan bu tetkik, diyabet bakım ve tedavi- sinde yeni bir çığır açtı. A1C düzeyleri hem tedavinin başarısını gösteriyor hem de bireyin diyabete bağlı olarak gelişen sağlık sorunlarına olan yatkınlığını gösteriyor.

Yapılması gereken başka testler var mı?
Diyabeti olanların kan yağlarının ölçülmesi gerekli bir tetkiktir. Kalp ve damar hastalıklarının engellenmesi açısından kolesterol düzeyleri yüksek olan diyabetlilere ‘statin’ adlı ilaçların verilmesi hayat kurtarıcıdır. Ayrıca diyabete bağlı böbrek hastalığının, henüz böbrek yetmezliği gelişmemişken teşhis edilebilmesi için, her diyabetik hasta yılda bir kez idrarda albumini saptayan testi yaptırmalıdır. Diyabete bağlı gözün ağ tabakasında gelişen hasarın erken dönemde teşhis edilmesi için gözlerin incelenmesi gerekir. Bu tetkik de yılda bir kez yapılmalıdır. Böylece görme kaybı büyük ölçüde engellenebiliyor.