Çocuk istemi tedavi sürecinde cerrahi işlemler

Prof. Dr. Gökalp Öner - Bir kadının anne olmadan önce rahim, yumurtalıklar ve tüplerinin gebeliğe hazırlanması önemlidir. Gelin bu yöntemlere beraber bakalım…

Rahim filmi

Rahim filmi çocuk istemi tedavi sürecindeki olmazsa olmaz işlemdir. Bu işlemde rahim ve tüplere bakılarak tüplerde tıkanıklık olup olmadığı, şişlik olup olmadığı, rahimde herhangi bir şekil bozukluğu, miyom ya da poliplerin olup olmadığı, düşük öyküsü varsa kürtaja bağlı yapışıklıklar, yine geçirilen enfeksiyona bağlı tüplerde olabilecek yapışıklıklar kolaylıkla tespit edilebilir. Tespit edilen duruma göre de gerekli planlama yapılır.

Laparoskopi

Tüplerde rahim filmi ile herhangi bir durum tespit edilmişse (hidrosalpenks yani tüplerdeki şişlik) laparoskopi denilen kapalı cerrahi işlemi ile tüplere müdahale edilerek tüp kapatılır. Şiş tüp içerisinde bulunan sıvı, rahim içine akar ve maalesef ki embriyonun tutunmasına engel olur. Bu sebeple tüplere cerrahi işlem önem arz eder.

Zaman zaman bu tüp alınabilir. Fakat genelde kapatılması tercih edilir. Bunun sebebi, tüpten de yumurta kanlanması olduğu için, bunun önüne geçip yumurta kanlanmasının bozulmasının istenmemesidir. Ama anne adayında şişlikle birlikte ağrılı bir durum da var ise tüpü almak durumunda kalınabilir.

Laparoskopik işlemler ayrıca yumurtalıklarda görülen çikolata kistleri için de yapılabilir. Bu kistler ağrılı ve 4 cm’den daha büyük kistler ise çıkarılır ve tabanı da yakılır. Her ne kadar yapılabilir demiş olsam da çikolata kisti ameliyatları çok tercih edilmez. Kistin çıkarıldığı alanda yapılan yakma işlemi yumurtalık dokusuna zarar verebilir.

- Kapalı tüpler açılır mı?

Tüpleri açma işlemini kısaca açıklayacak olursak; kapalı, yapışıklık görülen ya da bağlı olan tüplerin kesilerek alınması ve tekrar uç uca getirilerek dikilmesi işlemidir. Uç uca gelen kısımda yara yeri iyileşirken tüp tekrar kapanabilir ya da yapışıklıklar olabilir. Bu yüzden tüp açma ameliyatları daha sonra yine rahim filmi ile değerlendirilmek durumundadır. Bu operasyon sonrası asıl görülmek istenmeyen durum ise dış gebeliktir. Çünkü tüp açma işlemleri dış gebelik şanssızlığını da artırabilir. Bunun sebebi ise tüpün fonksiyonunu ve boyutunu bu işlemle değiştirmiş, yapısını bozmuş olmaktır. Bunun yerine tüplere dokunmadan yumurta toplama ve transfer ile yani tüp bebek işlemi gerçekleştirerek gebelik yakalanabilir. Laparoskopik işlemler, kapalı cerrahi işlemlerdir.

Histereskopi

Tüp bebek tedavi sürecinde en sık yapılan işlemlerdendir. Bu işlem vajinal şekilde kameralı bir aletle gerçekleştirilir. Yine rahim filmi ile rahim değerlendirildiğinde:

- Rahimde herhangi bir şekil bozukluğu varsa; rahimde perde, çift rahim, tek boynuzlu rahim, T rahim gibi durumlarda, ileriki zamanlarda anne adayının düşük durumu ile karşılaşmaması için, transfer öncesi rahmin şekli düzeltilir.

- Tüp bebek işlemi yapılacaksa da embriyo transferinde transfer alanının geniş olması ve kolaylıkla tutunması, gebelikle de gebeliğin devamının sağlanması, düşük riskinin rahim kaynaklı ortadan kalkması amaçlı bu işlem gerçekleştirilir.

- Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında rahim içerisine çizikler de atılabilir. Böylelikle tutunma ve gebelik elde etme oranı da artmış olur.

- Miyomlar ve polipler tutunmayı engellediği gibi, düşük riskini de ciddi ölçüde artırabilir. Bu durumda da histereskopik cerrahi hekimlerin imdadına yetişir. Bu oluşumlar alınarak, rahim temizlenir ve transfer için hazır duruma getirilir.

Her hastaya histeroskopi yapılmalı mı?

Hastada rahme yönelik bir işlem yoksa (kürtaj, miyom ameliyatı, polip ameliyatı), ultrasonda rahim içiyle ilgili bebeğin tutunmasına engel bir oluşum görünmüyorsa (3 çizgi görünümü), histeroskopi yapmanın ilave bir gebelik katkısı yoktur. Eğer rahim içerisinde bir risk faktörü varsa; tüp bebek öncesi histeroskopi yapılmalıdır.

Ayrıca en iyi kalite 5. gün embriyosu verilmesine rağmen embriyolar anne rahmine tutunamıyorsa veya tekrarlayan tüp bebek başarısızlık öyküsü varsa; histeroskopi ile rahmin içerisine bakılıp bebeğin tutunmasına engel bir oluşum olup olmadığı değerlendirilir ve embriyonun tutunma oranını artırmak için çizik işlemi uygulanabilir.