Çocukluk kanserlerinde hedefe yönelik tedavi

Didem Seymen - Dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen kanser,  sık görülmesi nedeniyle bir halk sorunu olmaya devam ederken; tedavilerde yaşanan tıbbi gelişmeler sayesinde kronik bir hastalık hâline geliyor. Kanser tedavisindeki yenilikçi yaklaşımlar hem hastalığın seyrini değiştiriyor, hem de yaşam kalitesini artırıyor. Medicana Sağlık Grubu Bilim Kurulu Başkanı ve Medicana Zincirlikuyu Hastanesi Çocuk Onkolojisi Uzmanı Prof. Dr. Tezer Kutluk, yetişkin çağı ve çocukluk çağı kanserlerinde yeni gelişmeler hakkında bilgiler verdi… 

Dünyada 2025 yılında 21 milyon kişinin kanser tanısı alacağı öngörülürken; her yıl 400 bin kadar da çocukluk çağı kanseri görüleceği ifade ediliyor. Ancak bugüne dek toplumu derinden etkileyen bir hastalık olan kanserde, bilimsel gelişmeler sayesinde umut verici gelişmeler yaşanıyor. Kanser gerek görülme sıklığı gerekse ölüm nedenleri arasında ikinci sırada olması nedeniyle bir halk sağlığı sorunudur. Tüm kanserlerin üçte birden fazlasının önlenebilir olması; meme, kalın bağırsak ve serviks kanserlerinin yaygınlaştırılmış etkin tarama yöntemleri ile erken tanısının mümkün olması dikkate alındığında kanser hastalığının büyük oranda kontrol edilmesi mümkün görünmektedir. Önümüzdeki 10-20 yılda bireyselleştirilmiş hedefe yönelik tedavinin daha da ileri düzeylere erişmesi, hücresel tedaviler alanındaki gelişmelerin tedavi başarılarını yukarıya çekmesi beklenmektedir. 

Yapay zekâ kullanılacak! 

Yapay zekâ uygulamaları birçok alanda olduğu gibi, kanser kontrolünün her aşamasında kullanıma girdi. Özellikle radyolojide görüntü analizleri, patoloji ve moleküler tanı yöntemlerinde yapay zekâ kullanımı, tedavi planlamalarında yapay zekâ kullanımı her geçen gün daha da yaygın kullanım alanı bulmaktadır. Kanser tedavisindeki sağlanan başarılarla yaşam süreleri uzamakta, erişkin kanserlerinde artık yüzde 70’lere çıkan tedavi başarıları ile kronik hastalık olarak adlandırılmaktadır. Önümüzdeki yıllarda birçok kanser türünde yaşam süresinin daha da uzadığını göreceğiz. Yapay zekâ uygulamalarının erken tanı, tarama, tedavi ve sonrasında daha yaygın kullanıldığını göreceğiz. 

400 bin çocuk kanser olabilir 

Dünya genelinde her yıl 400 bin kadar çocukluk çağı kanseri bekleniyor. Ülkemizde ise her yıl 0-14 yaş çocuk ve gençlerde 3 bin 500 kanserin görülmesi beklenmektedir. Çocuklarda görülen kanserlerin tipleri, erişkin kanserlerinden farklıdır. Bu kanserlerin üçte birini lösemiler oluştururken, bunu lenfoma ve beyin tümörleri, nöroblastom gibi tümörler takip etmektedir. Osteosarkom ve Ewing sarkomu gibi kemik tümörleri, rabdomyosarkom ve diğer yumuşak tümörleri, Wilms tümörü, germ hücreli tümörler, retinoblastom ve karaciğer tümörleri de çocuklarda görülen diğer kanserler arasındadır. Ayrıca nadir tümörler diye adlandırdığımız az görülen tümörler de çocuklarda sık tartışılan konular arasındadır. Çocuk ve ergenlik çağı kanserlerinde tedavi başarıları erişkin kanserlerinden daha da iyi durumdadır.

Bireyselleştirilmiş tedavi 

Tedavide başarı oranı 1960’lı yıllarda yüzde 25 iken, günümüzde yüzde 85 düzeyine erişmiştir. Yakın yıllarda hedefe yönelik bireyselleştirilmiş tedavilerin çocuk kanserlerinde daha da yaygın kullanıldığını göreceğiz ve tedavi başarıları daha da yukarıya çıkacaktır.

Açıklanamayan ağrıları dikkate alın 

Vücutta bezelerin büyümesi, morluklar, kanamalar, düşmeyen ateş lösemi-lenfoma grubu hastalıklara işaret edebilir. Beyin tümörlerinde ise açıklanamayan ve devam eden sabah kusmaları, nöbet-havale, kuvvet azlığı ya da kaybı, gözlerde kayma, açıklanamayan sürekli baş ağrıları başlıca belirtilerdir. Birçok tümör bulunduğu yere göre belirti ve bulgu verir, örneğin Wilms tümörü ve nöroblastom’da karın şişliği, karında kitle-sertlik ele gelmesi sayılabilir. Kemik tutulumu varsa kemik ağrıları görülebilir. Retinoblastoma’da beyaz göz yansıması dikkat çekicidir. Çocuk kanserlerinde önerilen standart bir tarama yöntemi yoktur. Her sağlam bebeğin-çocuğun-gencin periyodik düzenli kontrolleri zaten gereklidir. Anne babalara çocuklarının kontrol muayenelerini düzenli yaptırmalarını tavsiye ediyoruz. 

İçeriği bilinen gıdaları tercih edin

Kilo fazlalığı ve obezitenin önlenmesi çocukları gelecek yaşamlarında, erişkin dönemde kalın bağırsak, meme, rahim kanserleri gibi bazı kanserlerden koruyacaktır. Bu nedenle obezitenin önlenmesine yönelik beslenme alışkanlıkları çocukluktan itibaren şekillenmektedir. Aşırı tuz ve kaloriden kaçınmak gerekmektedir. Ruhsatlı, içeriği devletin resmi kurumlarında yapılan, ambalajında doğru bilgilerin yer aldığı ürünler tüketilmelidir. Gıda katkı maddelerine yönelik olarak, içeriği bilinen gıdaların tercih edilmesi, aşırı kullanımdan kaçınılması, alınması gerek başlıca tedbirlerden sayılabilir. Tarım ürünlerinde zararlı kimyasalların kullanımının sınırlandırılması önemlidir. Bu tedbirler çocukları erişkin yaşamlarındaki kanserden korumak için önemlidir.