Tamir-i Ayasofya

Bir mabet nasıl olur da 1470 yıl yaşlanabilir ve hâlâ ayakta kalabilir? Bir yanda depremler, yağmalar, yangınlar... Öbür yanda sayısız tamir ve sorumsuzluk örnekleriyle...
Yangına karşı tehlikeyi en aza indirmek üzere ahşap olabildiğince az kullanılmıştı... Ana taşıyıcı duvarlar, kubbe ve kemerler tuğladan... Ayaklar ve hatıllar kesme taştan... Çeşitli antik kentlerden toplanan sütunların yanı sıra Marmara Adası'ndan Afrika'ya kadar geniş bir yelpaze içinden mermerler getirilmişti... Kilise olarak 916 yıl... Cami olarak da 481 yıl... 1935'ten beri müze olarak yaşayan mimarlık abidesi Ayasofya'nın hikayesi gerçekte iki kelime değil mi: Tamir-i Ayasofya...
Son 10 yılda Ayasofya geniş kapsamlı bir restorasyon geçirdi. Bunun için kurulmuş büyük iskele, devasa kubbenin altında bekçilik ediyor. Yeterli mi? Bu ihtiyar mabet beklenen büyük İstanbul depremine dayanabilecek mi? Ayasofya'nın müze olması dünya medeniyetine sunulan bir hediye idi. Ama bu yeterli mi? Geçen gün Milliyet'te çıkan bir haberde Ayasofya Müzesi'nde ilgisizlikten küflenmiş ikonaların fotoğrafları çıktı. Bunlar, tozlar altındaki imdat çanlarıydı sanki... Hep yeni ve genç olan ihtiyar Ayasofya hikayesine buyur ola bu testusta...

1- Ayasofya ne demek?
a. Azize Sofi
b. Kutsal Aile
c. Kutsal Barış
d. Kutsal Felsefe

2- 15 asırda tamir-i Ayasofya'da onlarca mimar çalıştı. Bugünkü taştan yapının Doğu Roma İmparatoru I. Justinianus zamanında 532 ve 537 yılları arasında inşa ettirildiği söylense de 557 depreminde yıkılan kubbe yeniden ve daha yüksek olarak yapılmıştı. Aşağıdakilerden hangisi bu sürecin mimarlarından değil?
a. Vincili Leonardo
b. Miletli İsidorus
c. Aydınlı Anthemius
d. Miletli İsidorus'un yeğeni İsidorus

3- Prof. Dr. Mustafa Erdik'e göre, Ayasofya'yı bunca yıldır depremlerden ne koruyormuş?
a. Binanın içinde her daim hazır duran çelik iskele
b. Mimar Sinan'ın akıl edip koyduğu payandalar
c. Volkanik kül içeren Horasan harcı
d. Sultan Mahmut'un Ayasofya'nın payandaları arasına yaptırdığı kütüphane

4- Gezdiyseniz hatırlayın bakalım. Zor bir soru değil. Ayasofya'da galeri denen iç balkon kısmına kaç basamakla çıkılır?
a. 39
b. 41
c. 66
d. Hiçbiri

5- Pek çok adet Bizans'tan bize aktartılmış. Ayasofya kilisesinin galerisi kadınlar içindi. Ortodoks kiliselerinde kadınlara ayrılan bölüme ne ad veriliyordu?
a. Haremiyum
b. Mahfiliyum
c. Kafesiyum
d. Gynaeceaum

6- Mimarlar, Ayasofya'nın insanları hayret içinde bırakan kubbesini, daha önce daire plan üzerine oturtan Romalıların aksine, kemerler kullanarak kare plan üzerine oturttular. Bu yöntemin adı ne? Zor soru ama faydalı. Çünkü herkes potansiyel bir mimardır.
a. Takke
b. Tambur
c. Tonoz
d. Pandantif

7- 15 asırda Ayasofya çok saldırı atlattı. Bazısından çok yara aldı. Ayasofya uzun yaşamış insan misali... Osmanlılar Ayasofya'yı ve mozaiklerini sürekli olarak korudu. Üç padişah ve pek çok şehzadenin türbesi orada. Peki 1204'te Ayasofya'yı fena halde hırpalayan en büyük barbarlar kimdi?
a. Vikingler
b. Araplar
c. Nika ayaklanmasında İstanbullu Rumlar
d. Dördüncü Haçlı Seferi'nin çapulcu Venediklileri

8- Mimar Sinan tamir-i Ayasofya'nın baş mimarlarındandı. Payandalar ve 4 minare onun eseri. Ayasofya'nın kubbesinin çapı 30,86 metre. Mimar Sinan'ın hangi eserininin kubbesinin çapı Ayasofya'nınkinden daha büyük?
a. Süleymaniye Camii
b. Rüstem Paşa Camii
c. Selimiye Camii
d. Mihrimah Sultan Camii

9- Tevatüre göre, Ayasofya'yı yaptıran
I. Justinianus 537'de mabedi açarken yumruklarını havaya kaldırıp "Yendim seni, Süleyman" diye bağırmış. Kim bu Süleyman?
a. Rüyasına giren Kanuni Sultan Süleyman
b. Süleyman Demirel
c. Kudüs'te şimdi sadece Ağlama Duvarı adlı bir bölümü kalan mabedi yaptıran Hz. Süleyman
d. Naim Süleymanoğlu

10- Sultan Abdülmecid, Ayasofya üzerinde titizlikle duranlardan. Tamir-i Ayasofya için gerekli fonu karşılamak üzere varis bırakmadan ölen Mekkizade Mustafa Asım Efendi'nin 40 bin kese altını kullanılmış. Yetmeyince ne yapılmış?
a. Hipodrom meydanında tamir-i Ayasofya için at yarışı düzenlenmiş
b. İngilizlerden borç para alınmış
c. Ortodoks banker aranmış ama bulunamamış
d. Sponsorlara verilmek üzere altın, gümüş ve bakırdan tamir-i Ayasofya madalyaları kestirilmiş