Tarkan karagöz perdesinde

axpaz021.jpg Tek kanallı TRT kuşağı beyazcamdan bilir Karagöz Hacivatlı akşamları... Tiyatrosuz, sinemasız ve internetsiz dönemin sayılı eğlencelerindendi gölge oyununu izlemek. Artık eskisi kadar ilgi görmüyor ama bu geleneği yeniliklerle birlikte ayakta tutmaya çalışanlar da var. Tıpkı evine Tarkan ve Sezen Aksu figürlü perde kuran Emin Şenyer gibi. 1976 yılında Kültür Bakanlığı tarafından düzenlenen yarışmada Türkiyenin en iyi karagöz ustası seçilen Metin Özlenin yanında usta-çırak ilişkisi içinde yetiştim. Ustamın bana verdiği icazet ve mahlas (Hayali Saraç Emin) ile Karagöz oynatmaya başladım. Baba mesleği olan saraçlığı 30 yıl yaptıktan sonra 1997de profesyonel gölge oyunculuğuna başladım. Gölge oyunuyla, halk ağzıyla Karagöz-Hacivat ile ilgilenmeye nasıl başladınız? Ne yazık ki karagöz sanatımız çok fazla suistimal ediliyor. Eline bir Karagöz ve Hacivat tasviri alan herkes karagöz oynatmaya çalışıyor. Tabii ki bir usta yanında yetişmedikleri için hakkıyla oynatamıyorlar. Oynatanlar ise kendini yenilemediği için sıkıcı bulunuyor. Gölge oyunu bir zamanların vazgeçilmez eğlencesiydi. Şimdilerde mesleğinizin durumu ne? Hacivat bugünkü "entel" tabir edilen tiplemeyi canlandırıyor. Az buçuk okumuş olduğundan ikiyüzlü, ukala, riyakar, çıkarcı... Her türlü olumsuzluk onda var. Karagöz bir halk tiplemesi. Toplumdaki cahil, sıradan insanlarla aynı. Hacivat perdeye gelen herkesi tanır. Herkesin işini halletmesinde aracılık yapar, Karagözü çalıştırır ve çıkarı kendisi sağlar. Günümüzde Türkçe-İngilizce karışımı konuşuyorlar. Hacivat da Farsça ve Arapça kelimeler sokuşturuyor cümlelerinin arasına. Amacı bilgili olduğunu göstermek. Karagöz ise bunun böyle olmadığını döverek anlatıyor. Kabalığı buradan kaynaklanıyor. Karagöz neden Hacivatı sürekli dövüyor? Karagöz oyunlarında onlarca tipleme var. İyi bir usta bütün tiplemelerin seslerini ve lehçelerini bilir, bu tiplemeleri kendi lehçeleri ile konuşturur. Karagöz sanatına vakıf ustaların hepsi Dünya Kukla Oyuncuları Birliği üyesidir. Gölge oyununun ustası nereden anlaşılır? Evet, çocuklar büyüyünce canı sıkılmaya başladı evde. Öteden beri ilgi duyardı işime. Aşinalığı vardı. Vurguları tef çalarak o seslendiriyor. Eşiniz de size asistanlık yapıyor, değil mi? Türkiyenin her tarafında gösteri yapıyorum. 45 dakikalık oyun sergiliyoruz. Bunun bedeli ise sadece 400 milyon lira. Bir oyunun ücreti ne kadar? Günümüz teknolojisini kullanarak halka ulaşmak çok kolay. Site yaptırmak istedim. Yüksek fiyat talep edilince çocukların bilgisayarına oturdum ve kendi sitemi (www.karagoz.oyunu.com) kendi kendime hazırladım. Web sayfanızı kendiniz hazırlamışsınız... Tanıyanlar zaman zaman "Tipleme yapar mısınız?" diye istekte bulunuyor. Örneğin manava, markete gittiğimde... Havaya girmediğim için yapmıyorum. Evde çocuklara yapıyorum bazen. Evde ya da sokakta tipleme yapıyor musunuz? "Almanyada Mozartın Saraydan Kız Kaçırma operasını oynattım" Farklı teknikleri kullanarak kendime has bir tarz oluşturdum. Tasvir yapımında geleneksel süsleme sanatlarının unsurlarını da kullanıyorum. Lizbon Kukla Müzesi 20 parçalık bir tasvir koleksiyonumu satın aldı. Halen sergiliyor. Bu sene bir Alman opera grubunun daveti üzerine Almanyaya gittim ve Mozartın "Saraydan Kız Kaçırma" operasını gölge oyunu olarak oynattım. Almanyada yaşayan ünlü tiyatro yönetmenimiz Meray Ülgen figürlerini çizdi, ben de deriden tasvirlerini yaptım ve birlikte oynattık. Bu oyun filme alındı. Yine bu yıl Berlindeki Türk Gününde Karagöz-Hacivat oynattım. Hem Alman hem de Türk seyirciler vardı, hepsinin ilgisini çekti, hatta bazıları birkaç kere seyretti. Yenilik adına siz neler yaptınız? "Oduncu, 12 Dev Adam şarkısıyla sahneye çıkıyor" Sultan Abdülhamide kadar karagöz perdesinde siyasal yergiler yapılırmış. Abdülhamid döneminde bu yergiler çok ağır bulunmuş ve yasaklanmış. O tarihten sonra yazılı metinlere bağlı bir çocuk oyunu şeklinde gelenekselleşmiş. Zaman içinde yeni oyunlar yazılamamış. Türkler siyasi tiplemeleri pek sever; karagözde neden yok? Klasik kalıplardan yararlanarak güncel motifleri, olayları mizahi bir dille anlatan oyunlar oynatıyorum, bu da herkesin ilgisini çekiyor. Güncel hale getirilmeyen, ezbere oynatılan karagöz oyunlarını kimse seyretmek istemiyor. Bu yüzden oyunun sonunda çıkan dansöz yerine Tarkan ya da Sezen Aksuya yer veriyorum. Küçük çocukların izlediği bir oyun düşünün, oyunun sonunda dansöz çıkıyor. Ben bunu değiştirdim. Onların ilgisini çekecek tiplemeler yapıyorum. Dev adamımız var bizim. Oduncu Himmet "Oniki Dev Adam" şarkısıyla geliyor perdeye. Karagöz gerektiğinde izleyiciyle konuşuyor, sohbet ediyor. Sezen Aksu ve Tarkan figürleri nereden geldi aklınıza? İlk zamanlar şaşırdı izleyiciler. Ancak olumlu tepki verdiler. Nasıl tepkiler aldınız?