“Tersine beyin göçü başladı”

Türkiye’de bilim alanında iyiye giden şeyler var. Bu treni kaçırmak istemedim.” Bu cümleler Amerika’da yaptığı doktoranın ardından beş yıl boyunca Illinios’da bir teknoloji şirketinde çalışırken Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) 2232 Yurda Dönüş Araştırma Burs Programı kapsamında henüz bir ay önce Türkiye’ye dönüş yapan Doç. Dr. Hakan Usta’ya ait. Hakan Usta TÜBİTAK’ın bu sene Yurda Dönüş Araştırma Burs Programı kapsamında Türkiye’ye dönüş için başvuran
117 araştırmacıdan sadece biri... TÜBİTAK’ın bu burs programı kapsamında tersine beyin göçü büyük artış gösterdi. Bu sene başında programda yapılan değişiklik ve tanıtımların yaygınlaşmasıyla yurt dışında eğitim almış ve Türkiye’ye dönmek isteyenlerin sayısında artış görülürken, burs programı kapsamında Türkiye’ye dönenler, “tersine beyin göçünü”, neden döndüklerini ve geleceğe dönkü planlarını anlattı.

TÜBİTAK 2232 Yurda Dönüş Araştırma Burs Programı koşulları

* Doktorasını bitiren araştırmacıların yurt dışında kendi alanlarında en az 2 yıl iş tecrübesine, yüksek lisansını bitiren araştırmacıların yurt dışında kendi alanlarında en az 4 yıl iş tecrübesine, lisansını bitiren araştırmacıların kendi alanlarında en az 6 yıl iş tecrübesine sahip olması gerekmektedir.
* Aylık burs miktarı 3 bin 250 TL’dir. Kısmi burs kaldırılmış olup çalışmaya başlayan bursiyerlerin bursu 3 bin 250 TL olarak devam edecektir.
* Üniversiteye gelecek bursiyerlere en fazla 25 bin TL araştırma desteği verilecektir.
* Program kapsamında desteklenen ve Türkiye’deki bir kuruluşta kadrolu personel olarak çalışan araştırmacıların TÜBİTAK’ın diğer destek programlarına başvuru yapabilmelerine imkan tanınmıştır.

“En parlak dönemimde dönmeye karar verdim”

Doç. Dr. Hakan Uslu
(Abdullah Gül Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri)
* Bilkent Üniversitesi’nde kimya eğitimi aldıktan sonra 2004’te Amerika’ya gittim. Northwestern’de doktoramı yaptıktan sonra Illinios’da bir teknoloji şirketinde bükülebilir ekran teknolojisi üzerine beş sene çalıştım. Orada durumum çok iyiyidi, proje liderliği yapıyordum. Fakat oradaki en parlak dönemimde Türkiye’ye dönmeye karar verdim. Türkiye’de iyi şeyler olduğunu görüp bu treni kaçırmamak, fayda sağlayabilmek istiyordum.
* Amerika’da laboratuvarların artıları buraya oranla çok daha fazla. Orada uzun zamanda kurulmuş bir düzen var. Türkiye’de iki-üç senede bitirebileceğiniz bir projeyi orada birkaç ayda bitirebiliyorsunuz. Fakat bu, insanların buraya dönmemesi için bir neden değil. İnsanlar Türkiye’ye dönüp daha fazla projeyi burada hayata geçirdikçe bir şeyler iyiye gidecektir. Ben de çorbada tuzum bulunsun diye beklentilerimi düşürüp döndüm.

“Burada lisansüstü öğrenciler bilime aç”

Yrd. Doç. Şükrü Sadık Öner
(Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi)
* 2005’te Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji dalında uzmanlık eğitimimi tamamladıktan sonra 2006’da New Orleans’taki Louisiana State Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde doktora sonrası araştırmacı oldum.
* Amerika’da sizi ve çalışmalarınızı destekleyen yerleşik sistemler ve kurumlar var. Kayda değer bir fikriniz varsa onu hayata geçirmeniz kolay. Burada ise lisansüstü öğrencileri aç ve peşinden koşacak bir tutku bekliyor. Birçok konuda araştırma yapılmamış; yurt dışında bu alanlarda yetişenler gittikleri yerlerde kalmayı tercih etmişler. Yurt dışında öğrendiklerimizden bahsettiğimizde çok heyecanlanıyor ve hemen projelere dahil olmak istiyorlar. Dışarıda bilime aç insan bulmak zor.

“İyi ki Türkiye’ye geri gelmişim diyorum”

Yrd. Doç Dr. Ali Canlıer
(Abdullah Gül Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri)
* 1998’de Bilkent Üniversitesi Kimya Bölümü’ne başladım. 2003’te Japonya’ya gittim, Tokyo Teknoloji Enstitüsü’nde doktoramı aldıktan sonra, 2011’de Güney Kore’ye geçtim.
* Türkiye’deki üniversitelerde yeterli araştırma ortamını bulamayız diye inanıyorduk. Türkiye’ye dönmeyi düşünmüyordum. Fakat Amerika’dan gelmiş Türk bir hocam vardı. Türkiye’de bilimsel alandaki son gelişmelerden bahsetti. Türkiye’ye geldim, imkanları gördüm ve TÜBİTAK’ın bursunu duyunca başvurdum.
* Türkiye’de bilim alanındaki imkanlar yurt dışına göre daha zor. Fakat değişen şeyler de var. Bilimsel destek arttı, genç ve dinamik bir kadro var. Dönmeyi düşünenler bence korkmasınlar, Türkiye’ye katkıda bulunmak için gelsinler.
* Yurt dışında yaşayıp gelen arkadaşlarımız orada alıştıkları düzeni burada da arıyor ve bir şeyleri olumlu yönde değiştirmek için adımlar atıyorlar. Eğer çok insan gidip oralardaki işleyişi görür ve buraya dönerse burada da mutlaka bir şeyler düzelecektir. Gitsin fakat oraya kendilerini tamamen kaptırmasınlar. Ben iyi ki Türkiye’ye gelmişim diyorum.

“Tersine beyin göçü arttıkça ortam değişecek”

Yrd. Doç. Emine Ülkü Sarıtaş
(Bilkent Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği)
* Bilkent Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü’nden bölüm ve fakülte birincisi olarak 2002’de mezun oldum. Sonrasında Amerika’da Stanford Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Bölümü’nde doktora araştırmalarıma başladım. 2010-2013 arasında Kaliforniya Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım. 2013’ün ağustos ayı itibariyle Türkiye’ye dönüş yaptım.
* Standford Üniversitesi’nde alanında lider bilim insanlarıyla beraber çalışarak edineceğim tecrübelerin kariyer için çok faydalı olacağı düşüncesiyle Amerika’ya gittim. Aynı zamanda, yurt dışında bir süre yaşamanın değerli bir tecrübe olacağını düşündüm.
* Dönüş kararımda ailesel faktörler, Türkiye’ye dair özlediğim şeyler ile TÜBİTAK bursunun etkisi oldu.
* Amerika ve Avrupa ülkeleri ile karşılaştırınca araştırmaya ayrılan pay hâlâ oldukça az. Türkiye’deki pek çok araştırma merkezinin altyapısı şu an için çok gelişmiş değil. Tersine beyin göçü arttıkça, bu araştırma ortamının değişeceğine inanıyorum.

“Genç araştırmacılar Türkiye’yi tercih etmeli”

Yrd. Doç. Tolga Çukur
(Bilkent Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği)
* 2003’te Bilkent Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü’nde lisans eğitimimi tamamladım. Ardından lisansüstü çalışmalarıma Standford Üniversitesi’nde devam ettim. 2010-2013 yılları arasında Kaliforniya Üniversitesi’ndeki Helen Wills Sinirbilim Enstitüsü’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım.
* Son yıllarda Türkiye’de bilimsel araştırmalara verilen desteğin önemli ölçüde artması dönüş kararını vermemi kolaylaştırdı. TÜBİTAK bursu da araştırmacıların kalıcı bir pozisyon bulmayı beklemeden Türkiye’ye dönüp araştırmalarını kesintisiz devam ettirebilmesini sağlıyor. Benim de bu kararı almamı hızlandırdı.
* Türkiye’de bilimsel altyapıya yapılan yatırımlar ve araştırma desteklerindeki artışla birlikte aradaki farkın hızla azaldığını söyleyebilirim. Ama bu altyapının etkin olarak kullanılabilmesi için lisansüstü ve doktora sonrası çalışma yapacak genç araştırmacıların Türkiye’de kalmayı tercih etmeleri gerekiyor.