NEFES DARLIĞI

Herkesin arada bir nefesi kesilebilir. Dik bir yokuşu tırmandıktan, hızla bisiklet sürdükten ya da ağır bir fiziksel aktiviteden sonra, nefessiz kalmak beklenen ve kontrol edilebilecek durumlardan biridir. Nefes almanın beklenmedik şekilde zor ve rahatsız edici olduğu, durumun kontrolden çıktığı hissi yaşatan, nefes kesilmeleridir. Nefesin yetmemesi, derin alamama ve alıpverirken zorlanma şeklinde tarif edilebilir. Tıp dilinde, ‘dispne’ denir.

İster durup dururken yaşansın, ister her gün meydana gelsin, korkutucu bir deneyimdir. Sebebini anlayamadığı bir şekilde nefesi kesilen kişinin, bu durumdan dolayı kaygılanması da normaldir. Bazı kişilerin aynı sorunu yaşamamak için kimi aktivitelerden kaçınmaya başladıkları olur. Bu rahatsızlık, günlük işler sırasında yaşanıyor ve hatta buna engel olmak için çeşitli işlerden kaçınılıyor veya daha yavaş hareket etmek gibi önlemler düşünülüyorsa, atılacak en doğru adım, doktora başvurmaktır. Efor sarf edilmediği ya da aşırı sıcaktan rahatsız olunmadığı halde yaşandığında, bu genellikle altta yatan bir sağlık sorununa işaret eder. Bir aydan daha uzun süren rahatsızlık, kronik sınıfına girer ve hayat kalitesini büyük oranda düşürür. Pek çok kişinin keyif alarak katıldığı aktivitelerden mahrum eden bir şikayettir. Uzun sürer ve bir türlü geçmezse, büyük olasılıkla tıbbi bir sorunla ilgilidir. Aniden ve yoğun şekilde ortaya çıkan nefes darlığı da, kısa bile sürse, bir sağlık sorununun belirtisi olabilir.

Nedenleri

Ani görülen nefes darlığıyla ilgili olabilecek çeşitli rahatsızlıkları ve sağlık sorunlarını şöyle sıralayabiliriz:

Akciğer veya solunum  yolları rahatsızlıkları

Astım: Aniden nefesin kesilmesi, bir astım krizi yüzünden kaynaklanabilir. Bunun anlamı, hava yollarının daralması, hırıltıya ve öksürüğe neden olacak şekilde balgamın artmasıdır.

Zatürre: Akciğer iltihabı, öksürük ve nefes darlığına neden olabilir. Genellikle antibiyotik kullanılmasını gerektiren bir enfeksiyondan dolayı kaynaklanır.

KOAH: Eğer kronik obstrüktif akciğer hastalığınız varsa, nefes darlığı, hastalığın kötüleştiği anlamına gelebilir.

Kalp rahatsızlıkları

Kalp krizi: Göğüs ağrısı gibi en bilinen belirtilerin görülmediği sessiz kalp krizinde, nefes darlığı şüphe çekebilecek tek belirti olabilir.

Kalp yetmezliği: Kalp, vücuda yeterince kan pompalayamıyor demektir. Genellikle zayıf kalp kası bu soruna neden olur. Ciğerlerde su birikmesiyle nefes almak zorlaşır. Yaşam biçiminde bazı değişiklikler ve ameliyat gibi tedavi biçimleri gerektirebilir.

Kalp ritmi: Taşikardi ya da atriyal fibrilasyon gibi düzenli veya düzensiz ama hızlı kalp atışı, nefesin kesilmesine yol açabilir.

Panik atak ya da kaygı

Panik atak ya da kaygı, hızlı ve derin nefes almanıza neden olabilir. Yavaşlatmaya yoğunlaşmak ya da bir kese kağıdının içine nefes alıp vermek, normale döndürebilir.

Teşhisi

Tedavisi için ilk olarak nefes darlığına yol açan nedenin tespit edilmesi gerekir. Şikayetlerle başvuran hastaya öncelikle yapılan fiziki muayeneyle, bazı anormallikler kontrol edilir. Atakların nasıl başladığı, ne kadar süreyle devam ettiği, ne sıklıkta ortaya çıktığı ve ne kadar şiddetli olduğu sorulur. Doktorlar, nefes darlığının daha belirgin bir şekilde teşhis edilmesi, kişinin kalbi, akciğerleri ve ilgili sistemlerin sağlığını değerlendirmek için göğüs röntgeni ve bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleri kullanabilirler. Bir elektrokardiyogram (EKG) kalp krizi belirtilerini gösterecektir.
Hava akışını ve hastanın akciğer kapasitesini ölçmek için yapılan testler, kaynağın ve nefes alma sorunlarının boyutunun belirlenmesine yardımcı olabilir. Ek testlerle, kandaki oksijen seviyesine ve kanın oksijen taşıma kapasitesine bakılır.

Şikayetler

Dinlenme halindeyken nefes darlığı

Aktivite ve egzersiz sonrası nefesin kesilmesi

Uzanırken görülen nefes darlığı

Alerjen gibi çeşitli tetikleyicilerle ortaya çıkan nefes kesilmesi

Göğüs ağrısının eşlik ettiği nefes darlığı

Kol, çene ya da boyun ağrısıyla birlikte nefes alamama

Ayak ve el bileklerinde şişme

Terleme

Nefes alırken ıslık veya hırıltı benzeri seslerin olması

İnatçı öksürük

Neler yapılabilir?

Doktorun tavsiyeleri dışında, aşağıdaki şu tedbirler de işe yarayabilir: Sigara içiyorsanız, bırakın ya da yardım alın. Çeşitli nefes teknikleri vardır, öğrenin. Nefesiniz kesildiğinde faydasını görebilirsiniz. Alerjenlerden, sigara dumanından ve kirli havadan uzak durmaya özen gösterin. Eğer stres ya da kaygı gibi sorunlarınız varsa, psikiyatra danışabilirsiniz. Nefes darlığı obezite kaynaklı meydana gelmişse, kişiye uygun zayıflama yöntemleri seçilebilir. Doğru ilaç kullanımı önemlidir. Kendi kendinize ilaç kullanmamalı, doktorunuza danışmalısınız. İlaçların fayda sağlamadığını düşünüyorsanız, tekrar danışmaktan çekinmeyin.