Afrika mutfaklarının gözdesi: Yer fıstığı
Afrika mutfaklarının gözdesi: Yer fıstığı
Argoda, çok güzel olan bir şey için “fıstık gibi" denmesi toplumun büyük çoğunluğunun fıstığı sevmesiyle bağlantılı. Fıstık, Türkiye’de, lüks tüketime giren yiyeceklerden biri. Tuz veya baharatla kavrulmuş şekilde kuruyemiş olarak tüketiliyor. Mutfağımızda ise hiç de özel bir yere sahip değil. Halbuki Güney Amerika ve Asya mutfaklarında fıstık mutfağın en temel malzemelerinden biri. Keskin aroması ve yağı, yemekleri ve sosları çeşnilendirmekte kullanılıyor.
Önceleri, yer fıstığının ana yurdu, Güney Amerika’nın And Dağları olarak biliniyormuş. Ancak yakın tarihlerde Çin’de binlerce yıllık fıstık fosillerine rastlanınca, yer fıstığının çok eski zamanlardan beri her iki kıtada da yetiştiği düşüncesi kabul görmüş. Ama yine de fıstığın dünyaya yayılması sürecinde Güney Amerika kaynaklık yapmış. Sömürge devletleri gemilere yükledikleri fıstıkları Afrika ve Avrupa’ya ulaştırmışlar. Uygun iklim şartlarını bulan fıstık 15. yüzyıldan sonra Afrika topraklarında da yetiştirilmeye başlanmış. Yer fıstığının çok eski zamanlardan bu yana, Güney Amerika ve Asya mutfaklarında kullanıldığı biliniyor. Özelikle Çin, Malezya, Tayland mutfaklarında fıstıklı soslara ve yemeklere çok sık rastlanıyor. Fıstık, salata, meze gibi başlangıç yemeklerinde kullanılacağı zaman, krokantlığını kaybetmemesi için yemeğe en son konan malzemelerden biri. Ana yemeklerde kullanıldığı zaman ise, yemek malzemelerinden önce tavada kavruluyor ve daha sonra malzemelerle karıştırılıyor. Çin mutfağında wok’ta kavrulan fıstığa daha sonra tavuk veya sebze eklenerek değişik yemekler hazırlanıyor. Afrika mutfağında, özellikle Senegal ve Fil Dişi Kıyıları’nda, fıstık hemen her yemeğe katılıyor. Fıstık yağı yemekleri çeşnilendirmek için kullanılıyor. Çorbalar, başlangıç ve ana yemeklerde daima fıstığın varlığına rastlanıyor. Fıstık yağıyla et ve balık pişiriliyor. Yemiş, domates ve biberle kavrularak, yemekler için, tadı zenginleştirilmiş bir sos hazırlanıyor.
Yüz gram yer fıstığında, 11 - 27 gram karbonhidrat, 41 - 52 gram yağ, 21 - 30 gram protein bulunuyor. Bunların dışında, potasyum, fosfor, magnezyum ve E vitamini de içeriyor.
Yer fıstığı kabuklu veya kabuksuz, çiğ veya kavrulmuş olarak satın alınabiliyor. Yağla kavrulmuş olanlarla, yağsız kavrulmuş olanları ayırt etmek gerekiyor. Çiğ fıstık kuru bir yerde 3 - 6 ay arası dayanabiliyor. Ancak kavrulmuş fıstığı korumak kolay olmadığından, hızla tüketilmesi tavsiye ediliyor.
GÜNÜN YEMEĞİ
Rokalı barbunya salatası, 4 kişilik / Hazırlama süresi: 20 dk’
Malzemeler:
2 demet roka, 2 kırmızı biber (çuşka), 1 sarı soğan, ´ kg taze barbunya, 2 yemek kaşığı sirke, 2 diş sarmısak, 3 yemek kaşığı zeytinyağı, tuz
Hazırlanışı:
Önceden ıslatılmış barbunyayı az tuzlu suda haşlayıp, süzün. Çuşka biberleri ocakta közleyip zarlarını alın. İnce ince dilimleyin. Soğanı piyazlık veya halka halka doğrayın. Sarmısağı iyice ezin. Zeytinyağı, sirke ve sarmısağı karıştırın. Rokaları yıkayıp doğrayın. Salata tabağına roka, barbunya, soğan ve çuşka biberi koyun. Hazırladığınız sarmısaklı sosu üzerine gezdirdikten sonra servis yapın.
GÜNÜN MÖNÜSÜ