Hafıza joggingi
Hafıza joggingi
|
Ve Prens bu kişilere, ancak yanında bulunan bir suflör yardımıyla "adları ve ünvanlarıyla" hitab edebiliyor, çünkü en yakınındaki insanların adını bile hatırlamıyor..
Tabii ki unutkanlık, sadece "asillere" has bir sorun değil. İnsanların oldukça yoğun bir tempoyla çalıştığı günümüzde, hafızanın tamamen yitirilmese de en basit tabiriyle "zayıflaması", birçok insanın ortak problemi.
Bu sorunun üstesinden gelebilmek için, Prens Charles'ın yaptığı gibi "uzman bir hafıza antrenörü" tutmanıza da gerek yok. Hafızanın ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve güçlendiğini bilirseniz, hergün yapacağınız ufak ve basit antrenmanlar, kolay yöntemlerle "unutmayı unutabilirsiniz".
Alman dergisi Bunte'nin, zeka araştırmacısı Erlangen Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikoloji Bölümü uzmanlarından Dr. Siegfried Lehrl'in kaleminden geniş yer verdiği haberden derlediğimiz aşağıdaki alıntıda, bu konuda soru - yanıt şeklinde özet bilgi bulabilirsiniz.
* Prens Charles, bu konunun en önemli uzmanlarından Tony Buzan yardımıyla, kişileri, numaraları zihninde canlandırdığı resimlerle eşleştiriyor. Örneğin soyadı "Hall" (büyük salon, hol) olan bir kişi için, zihninde böyle bir salon yaratıyor. Böylece o kişiyi kesinlikle unutmuyor mu?
Sadece bu yetmiyor. Bu konuda zihni diri tutmak için sürekli beyni çalıştırmak ve doğru beslenmek gerekiyor.
* Örneğin?
Düşündüğümüzde, hissettiğimizde veya hatırladığımızda, beyin enerji tüketiyor. Sinir hücreleri şeker moleküllerini yakarak bu enerjiyi sağlıyor. Bu enerjinin sağlanması için ekmek, patates, yulaf gibi bol karbonhidratları besinlerin öğünlerde mutlaka tüketilmesi gerekiyor. Ayrıca günlük öğünleri üç yerine beşe yaymalı, kesinlikle ihmal etmemeli ve mutlaka günde en az 2.5 litre su içmelisiniz. Kan ne kadar sulu olursa, beyin hücrelerindeki kılcal damarlara o kadar rahat ulaşır.
* Kadın ve erkeklerin hafıza kapasiteleri farklı mı?
Evet, kadınlar soyut, erkekler somut hafızası var. Kadınlar bir yeri, "şu çeşmenin yanından geçtim, şu butikten sağa döndüm", erkekler ise "300 metre düz gittim, sağa dönüp 500 metre yürüdüm" şeklinde hatırlıyor. Bu, aslında evrim teorisine bağlı. Milyonlarca yıl önce, haftalarca "ininden" uzak ava çıkan erkekler, geri dönüş yolunu ancak somut hafızayla bulabilirdi.
* Kadınların hafızası daha kötüdür derler?
Tam tersi. Kadınların anlama ve karmaşık bağlantıları kavrama yetenekleri, beyinlerinin yapısı nedeniyle çok daha iyidir.
* Bu çalışmalar sonucu beyin fazla yüklenip zarar görebilir mi?
Bu mümkün değil. Beyinde her biri en az 10 bin bağlantıya sahip 300 milyar sinir hücresi var. Biz yaşamımız boyunca bu muazzam kapasitenin yüzde 6'sı civarını kullanabiliyoruz.
* Zeka, yani IQ geliştirilebilir mi?
Bilim adamları, hergün 30 dakika zihin egzersizi yapanların IQ düzeyinin iki hafta içinde 15 puan kadar yükselebildiğini kanıtladı, ama bunun bir sınırı var.
* "Beyin joggingi" ne demek?
Bilimsel olarak, "Beyni aktive etme antrenmanı" demek. Yani günde 20 dakikalık egzersizlerle, beyindeki "kısa süreli hafızayı" geliştirmek. Kısa süreli hafıza, kokular, renkler ve sözcükler gibi dış uyarıları algılayıp 6 saniye süre ile beyinde tutan merkez. Egzersizlerle, normalde çok çabuk dolan bu merkezin kapasitesi artırılıyor.
* Ne kadar artırılıyor?
Mesela egzersiz yapmayan bir kişi, 35 827 691 gibi bir numarayı okuyup geçse, 6 saniye sonra en fazla ilk beş rakamı hatırlar, egzersizli bir kişi sekizini.
* Böyle bir kişi daha mı zeki?
Kesinlikle. Arnaştırmalar, kısa süreli hafızası gelişmiş kişilerin zekalarının geliştiğini kanıtlıyor
* Hangi ezersizler bu hafızayı geliştirir?
Sözcük, resim ve sayılar yardımıyla geliştirilen pekçok egzersiz var. En bilineni, var olan kelimelerde bulunan harfleri kullanarak yeni ve anlamlı kelimeler oluşturmak. Örneğin, "kasırga" dan, "sıra", "gar", "kar", "sargı", "ırak" sözcükleri bulunabilir. Bu tür bir egzersizi sürekli yapanlar, zamanla kısa süreli hafızalarında muazzam bir gelişme hissedecektir.
* Hafızaya en çok ihtiyacı olan öğrenciler için öneriler?
Araştırmalar, derste genelde öğretmenlerin istediği gibi hareketsiz ve sessiz oturan öğrencilerin anlama ve kavrama yeteneğinin 2 dakika içinde sıfıra indiğini gösteriyor. Buna karşın örneğin sakız çiğnemek, kalemle oynamak, elini ayağını hareket ettirmek konsantrasyonu sanılanın aksine yüzde 20 artırıyor.
* Hafızanın sınırı var mı?
Hafızası zayıf insanlar, sözcükler, sayılar, semboller gibi yaklaşık bir milyon, hafızası gelişmiş insanlar ise 10 milyon detayı kaydeder. Birçok insan, anadilindeki ortalama 250 bin kelimeyi bilir. Örneğin tarih kitaplarında, Mısır firavunlarından Xerxes'in 100 bin askerinin adlarını teker teker bildiği yazılır. Tabii bu sıradışı bir örnektir. Çok geniş bir kapasiteye sahip olmasına rağmen, hafızanın da bir sınırı vardır.
TELEFON numaralarını kağıt yerine beyninize yazmak istiyorsanız, Prens Charles'ın "hafıza antrenörü" Tony Buzan'ın geliştirdiği bu yönteme güvenebilirsiniz. Tek yapmanız gereken, önce her rakamın yukarıdaki sembollerde bulunan karşılığını öğrenmek. Ardından hafızanıza alacağınız numaradaki rakamların karşılığını, tek tek üstteki sembollerde bulmak ve zihninizde bu semboller yardımıyla kısa bir hikaye uydurmak. Örneğin 4 3 11 9 10 gibi bir numara olsun. Hikaye şöyle olabilir: Bir adam kumsalda bir "koltukta (4)" oturmaktadır. Hemen yanında bir "kaktüs (3)", sahilde de bir "fener (11)" vardır. O sırada bir denizci ağzında "piposuyla (9)" önünden geçer, ardında bir "davulcu (10)" yürümektedir...
BAZI vitamin ve ilaçların hafızayı açtığı, zekayı geliştirdiği gibi iddialar bulunsa da, bilim adamları bu konuda dikkatli olunmasını öneriyor. Bu "iksirlerin" çoğunun sağlıklı insanlarda gereksiz olduğunu belirten uzmanlar, bazılarının da ciddi yan etkileri bulunduğuna dikkat çekiyor. Bu konuda bilinen ilaçlar, hafızaya yararları ve dikkat edilmesi gerekenler şöyle:
E VİTAMİNİ: Bu antioksidan, kalp kirizini önlüyor, bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Ön araştırmalar Alzheimer hastalığına iyi geldiği yolunda ipuçları verse de, sağlıklı insanlarda hafızayı geliştirdiği konusunda kesin bir bilgi yok.
GINKGO BILBOA: Tropikal bir ağacın özü yardımıyla yapılan bu ilaç, bilinen en popüler hafıza ilacı. Beyine giden oksijeni artırdığı ve antioksidan özelliği biliniyor. Bazı araştırmalar, bu ilacın hafif unutkanlık vakalarını tedavi edebildiğini gösterdi.
ASPİRİN: Düzenli kullanımının Alzheimer hastalığının oluşumunu ciddi şekilde önlediği biliniyor.
ÖSTEROJEN: Menopozdaki kadınlarda Alzheimer hastalığı riskini azaltmasının yanısıra, normal beyin fonksiyonlarını da destekliyor. Bazı araştırmalara göre österojen hormonu tedavisi, sözel ve görsel hafızanın gelişmesine olumlu katkı sağlıyor.