Son Yezidiler
Son Yezidiler
Yezidiler, İran, Suriye ve Güneydoğu Anadolu bölgesine yerleşmiş bir topluluk. Ateşin ve güneşin torunları olduklarını söyleyen Yezidiler, her sabah gün doğumuyla kalkıp güneşe karşı ibadetlerini yapıyor. Şeytan adını asla ağızlarına almıyorlar.
Melek Tavus
Onlara göre Adem ile Havva’nın cennetten kovulmalarını sağlayan şeytanın bir melek olduğu zamanla unutulmuş. Tavus kuşunu kutsal sayan Yezidiler, “Tanrı - Melek" dedikleri Şeytan’a, “Melek Tavus" adını takmışlar. Beyazın kutsal renk sayıldığı Yezidilerde, eskiden, koyu mavi renk giymek yasakmış. Çoğu yurtdışında olan gençler ise çoktan blue - jean devrini başlatmış. Yezidiler kendi dinlerinden olmayanlarla asla evlenmiyor.
Terör olaylarının bitmesiyle köylerine dönen insanların sayısı artsa da Diyarbakır’ın Batman ilçesindeki 24 Yezidi köyü adeta bir hayalet kasaba görünümünde. Gençlerin çoğu ya Almanya’ya ya da Hollanda’ya gitmiş. Kalan Yezidi köylüleri ise geçimlerini oğullarının gönderdikleri parayla sağlıyor. 24 köyde yaklaşık 80 Yezidi yaşıyor.
Müslümanlarla ibadetlerinin farklı olduğunu söyleyen muhtar Yusuf Tağay, “Biz herkesle iyi anlaşırız" diyor: “Sünni, Şii fark etmez. Biz de Allah tektir diyoruz. Herkesin ibadeti kendine..."
Güneşe ibadet
Batman’nın Oğuz köyünden Şeyh Yusuf, dini ritüelleri çok iyi bilmese de artık baba mirası dediği duaları ezberinden bir çırpıda söylüyor. Şeyh Yusuf gün doğarken ve batarken yaptıkları ibadetlerini şöyle anlatıyor: “Önce ellerimizi, yüzümüzü yıkarız. Çıplak ayakla gün doğumuna yüzümüzü çeviririz. Duamızı ederiz. Herkes gibi iyi şeyler isteriz Tanrı Melek Tavus’tan. Gün batarken yine aynı şekilde bu kez yönümüzü güneşin battığı tarafa doğru çevirerek ibadete devam ederiz."
Dokuz gün oruç
Batman Uğurca köyünden Yusuf Süleyman Tağay, Müslümanlar’dan farklı olarak sadece dokuz gün oruç tuttuklarını söylüyor: “Eğer bir Yezidi, dînî bir mertebeye ulaşmadıysa, üç gün oruç tutar. Ardından gelen bayramla şenlikler yapılır. Oruç sırasında eğer Yezidi olmayan bir kişiden yiyecek ikramı olursa bu kabul edilir. Yeriz, içeriz fakat orucumuzun bozulmadığını da biliriz."
Din hanesi boş
1930’lu yıllarda nüfus kağıdının ‘dini’ hanesine Yezidi yazdıran halk, artık nüfus memurlarının bu bölümü boş bırakmalarından şikayetçi. Şeyh Yusuf, “Bizi dinsiz gösteriyorlar" derken son derece tepkili: “Bizim de kendimize göre inançlarımız var. Dini hanemiz boş kalmamalı."
Cenazede davul
Yezidilerin cenaze törenlerinde adeta bir bayram havası var. Defin sırasında çalınan davul zurna ile Yezidiler’in pek çok dinden de etkilendikleri belli. Cenazede kestikleri beyaz renkli horozla kötülükleri kovukduklarına inanıyorlar.
Sünnet şart
Süleyman Tağay. çekinerek cevaplar veriyor. “Bizde sünnet önemlidir" diyerek başlıyor konuşmaya: “Biz sünnetsiz bir erkeği asla gömmeyiz. Çocuk doğup bir gün sonra ölse bile biz sünnetini yaparız. Yıllar önce bizde beyaz renk kutsal olduğu için beyazlar içinde gömülen Yezidiler şimdi çıplak bir şekilde defin ediliyor"
YEZİDİLİK
Emeviler soyundan ünlü mutasavvıf Şeyh Adi bin Musafir’e (ö. 1160/62) dayandırılan dinsel akım. Zerdüşt dini Manicilik, Yahudilik, Nasturilik ve İslamın bir tür karışımı niteliğindedir. Şeytanın Tanrıya karşı geldikten sonra tövbe edip bağışlandığına inanırlar. Yezidiliğin temel inançları Kitabü’l - Cilve (Tecelli Kitabı) ve Mushaf - ı Reş’te (Kara Kitap) anlatılan yaratılış efsaneleri üzerine kuruludur. Tanrı dünyanın yalnızca yaratıcısıdır, onun yöntemiyle ilgilenmez. En büyük melek olan Melek Tavus ise dünyanın koruyucusu, yöneticisi ve Tanrı iradesinin yürütücüsüdür. Yezidilikte özel ve genel olmak üzere iki tür oruç vardır. Yalnız din adamlarına özgü olan özel oruç, aralık ayında 20, temmuzda 20 ve Şeyh Adi’nin Musul’un kuzeyindeki Laleş’te bulunan türbesine yapılan ziyaretin ardından 40 gün olmak üzere toplam 80 gün tutulur.
Kaynak: Ana Britannica