Yarın ‘Dünya Dondurma Günü’ imiş. Bir yaz aşkı olarak başlayıp bugünlere ulaşan seviyeli bir ilişkimiz var kendisiyle. Amma velakin şeceresini nedense hiç merak etmediğim geliverdi aklıma. ‘Kimdir? Kimlerdendir?’ gibi sorular dans etmeye başlayınca beynimde, yıllar önce yapmalıydım bunu deyip daldım arşivlerin tozlu raflarına...
Nedir bu lezzet?
Tüm zamanların en efsane tatlısı. Temel bileşenleri olan süt, şeker ve meyveye, ülke ve bölgeye göre salep ya da yumurta eklendikten sonra, karıştırılıp dondurularak elde edilen bir lezzet dondurma. İnsanı mutlu eden bir tatlı. Besleyici, serinletici ve bir o kadar da hafif…
Kim buldu?
Dondurmanın tarihinden bahsetmeye 4 bin yıl önce ilk olarak kayda geçen ve dağda bulunan karın depolanması için buz evi inşa ettiren Mari Kralı Zimri-Lim ile başlayabiliriz. MÖ 11’inci yüzyılda Çin’de yazın içeceklerle servis edilmek üzere çukurlarda buz biriktirildiği Zhou Hanedanı’nın kayıtlarında yer almakta.
Asur kabartmalarında dondurmaya benzeyen yiyecekler görülse de, dondurma dendiğinde ilk akla gelenler Çinliler, Romalılar, Mısırlılar ve Persler.
Persler
Dağların yüksek yamaçlarında kazdıkları çukurlarda karların birikmesini sağlayıp, bu karları kaymak, süt, şurup, şerbet, bal, baharatlar karıştırdıktan sonra çukurlara tekrar gömüyorlardı. Bir müddet çukurlarda bekletilen bu karışım sonrasında şehirlere götürülüp yahçal adı verilen kar ve buz saklamak için yapılmış olan yer altı odalarında saklanıyordu.
Büyük İskender
MÖ 4’üncü yüzyılda Büyük İskender’in buz ve kar saklamak için kuyular yaptırdığı, sarayında da meyve, bal ve kardan oluşan bir tatlının olduğu bilinmekte. Bu tatlıyı dondurmanın ilkel bir biçimini olarak kabul edersek dondurmayı İskender’in keşfettiğini söylemek mümkün.
Romalılar ve Nero
Nero’nun boğazına düşkün olduğu bilinen bir gerçek... Kendisine yeni ve lezzetli yiyecekler sunan aşçıları ödüllendirdiği de bilinmekte. Aşçılardan biri dağın zirvesinden topladığı karları bal ve çeşitli meyve parçaları ile birlikte Nero’ya sunar ve ödülü kapar.
Marco Polo
13’üncü yüzyılda 20 yıl süren yolculuklarından dönerken, yanında bir de muhteşem bir tarif getirir. Sütle buzdan oluşan bu yeni tatlı tüm İtalya’yı büyüler. Bunun meşhur İtalyan dondurmalarının başlangıcı olduğu kabul edilmekte.
Floransalı Bernardo Buontalenti
Modern anlamdaki dondurmayı ilk yapanlardan biridir kendisi. Yaptığı dondurmanın tarifini Catherine de Medici’ye sunar. Fransa Kralı II. Henry’nin eşi olacak Catherine Fransa’ya gelin giderken şeflerini de alır. Böylece Fransızlar da dondurma ile tanışır.
Peki ya Türklerde durum ne? O da haftaya…
Dünya Dondurma Gününüz kutlu olsun!
