İZMİR’DE FESTİVAL ZAMANI!

İzmir, nice değerler, lezzetler, güzeller, hikayeler saklar. Dişidir, baştan çıkarıcı bir güzel, şefkatli bir ana. Ama genlerini antik dünyayı titreten savaşçı kadınlardan, Amazonlardan şehri kuran kraliçeleri Smyrna’dan almıştır. Heredot’tan, Halikarnas Balıkçısı’na kadar tüm yazarlar, bu savaşçı kadınların dişiliklerini şehrin harcına kattıkları konusunda hemfikirdirler...

Dünyanın en kozmopolit kentlerinden biridir İzmir. Yüzyıllar boyu yedi düvelden gelenin, kaldığı yerdir burası... Geleni bozar ama kendi bozulmaz. Bu yüzden midir bilinmez, içi dışı güzeldir insanının...

İzmir Musevi Cemaati

Üç semavi dinin iç içe yaşandığı sokakları ise hoşgörünün mabedi gibidir. Tesadüf değildir İzmir’in yüzyıllardır Anadolu’nun en önemli Musevi merkezlerinden biri olması. İzmir Yahudi Cemaati, hür iradeleri ile Kuzey Afrika’dan Kuzey Avrupa’ya, İngiltere’den Orta Doğu’ya uzananan coğrafyalardan gelip yerleşmişlerdir İzmir’e. Romaniotlar da vardır, Mizrahiler, Aşkenazlar, Karaimler ve Sefaradlar da...

Dün ve bugün

2 bin 600 yıl öncesine uzansa da bu topraklardaki tarihleri, İzmir Musevi Cemaati’nin kuruluşu 16’ncı yüzyıl sonu olarak kabul edilir. 15’inci yüzyıl sonunda İber Yarımadası’ndaki İspanyol zulmünden kaçarak Anadolu’ya yerleşen Seferad Yahudileri, 17’nci yüzyıl boyunca kademeli olarak İzmir’e gelirler. Onları Sakız, ve en kalabalıkları Selanik göçmenleri izler. En son 19’uncu yüzyılda şehre yerleşen Rusya, Almanya, Polonya, Romanya ve Bulgaristan Yahudileri olur.

İki bölgede yaşar cemaat. İlki; İkiçeşmelik’teki eski Yahudi mahallesi, I. Juderia. 16’ncı yüzyıl sonlarında ortaya çıkan bu yerleşim Basmane’den Kadifekale eteklerine, oradan Havra Sokağı’na ve Kemeraltı Caddesi’ne kadar uzanmaktaydı. Günümüze ulaşan 136 metre uzunluğundaki Havra sokağı, Bet Hillel, Portekiz, Etz Hayim, Hevra, Forasteros, Neve Şalom, Senyora ve Algazi ve Bikur Holim Sinagogları, Sabetay Tsevi Kortijosu ve bir karantinahane olan Lazaretto bu bölgededir.

II. Juderia ise Karataş, Karantina, Göztepe ve Halil Rıfat Paşa arasıdır. Birinci kısım ne kadar avam ve fakir ise ikinci kısım o kadar eğitimli ve varlıklıydı. Asansör ve Karataş Hastanesi’nin burada olması tesadüf değil esasında. Bet İsrail diğeri ise Roş HaHar adlarında iki de sinagog var bu bölgede.

Ne yazık ki 1941’deki Yirmi Kur’a İhtiyat ve 1942’deki varlık vergisi gibi siyasi hatalar, 1955’teki 6-7 Eylül olayları, Kurtuluş Savaşı’nda düşmanla iş birliği yapmadığı için onların hışmına uğrayan, Cumhuriyetin kuruluşunda azınlık haklarını ellerinin tersi ile iten sadık dostlarımızı derinden yaraladı ve binlercesi İsrail’in kuruluşunu takiben göç edip ayrıldılar vatan bildikleri topraklardan. 1922’de 25 bin olan İzmir Musevi nüfusunun bugün bin kişi civarında olduğu tahmin ediliyor.

4. Uluslararası İzmir Sefarad Kültür Festivali

Konak Belediyesi, Sefarad Kültür Kollektifi ve İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın geleneksel hale getirdiği muhteşem festival, 18’inde başladı ve 27 Aralık’a dek sürecek. Portekiz, Sinyora, Hevra ve EtzHayim Sinagogu gibi tarihli yerlerde düzenlenecek programda ise yok yok; söyleşiler, film gösterimleri, sergiler, konserler, geziler, paneller... Kaçırmayın derim!

Bugün sekiz günlük Hanuka Bayramı’nın üçüncü günü. Hanuka kandillerinden yayılan ışığın ruhlarımızı, yuvalarımızı, ülkemizi ve dünyamızı aydınlatmasını diler, tüm Musevi kardeşlerimizin Hanuka Bayramı’nı kutlarım…