Mucivezi bitki çay

İnceden yağan bir yağmur, buharlanmış camlar, camın önünde bir masa, üzerine yayılmış bir yığın not, elimde ince belli bardakta dumanı tüten çay, yeni başlayan günü karşılıyorum bir kez daha.

Öğrencilerin vazgeçilmezi

Öğrenci evlerinin vazgeçilmezidir. İki zeytin, bir parça peynirden önce gelir fakirin sofrasında. Onlar olmasa da olur ama çay olmazsa olmazdır. Uzun yol şoförlerinin yol arkadaşıdır. İşçinin molasının adıdır. Dedikodunun ketum arkadaşı, üşüyen ellerin şifası, can sıkıntısının panzehiri, kıssadan hisse, her derdin devasıdır.

15 Aralık Dünya Çay Günü’ydü

Çay bugün dünyada sudan sonra en çok tüketilen ikinci içecek. Çay üretimi yapan pek çok ülkede Aralığın 15’i Dünya Çay Günü olarak kutlanmakta. Ne zaman ve nerede başladı derseniz, cevap 2005 yılında, Hindistan’ın Yeni Delhi şehrinde. 2015’e gelindiğinde ise Hindistan Birleşmiş Milletler’e, bugünün dünya çapında kutlanmasını tavsiye etti. Birleşmiş Milletler de çay üreten çoğu ülkede çay hasadının başladığı Mayıs ayının, 21’ini resmi olarak Uluslararası Çay Günü olarak belirledi. Dolayısı ile çay artık biri Aralık’ta diğeri Mayıs’ta olmak üzere yılda iki kez anılıyor tüm dünyada. Geçen hafta perşembe günü Aralığın 15’i idi, dolayısı ile bir bardak çay eşliğinde çayın dedikodusunu yaptık bizde dostlarla.

Efsaneye göre...

5 bin önce Çin’de hayat zordur, insanlar açlıktan ve sayısız hastalıktan mustariptir. Bitkisel ilaçların tanrısı Shennong onların dertlerine derman olmak için, sıksık dağlarda yürüyüşe çıkar ve tıbbi değerlerini test etmek için yüzlerce bitkinin tadına bakardı. Şeffaf göbeği ve organları sayesinde, şifalı otların insan vücudunda nasıl çalıştığını anlayabiliyordu.

Bir gün 72 zehirli otu kendi vücudunda denedikten sonra kendini çok zayıf hisseder, tökezler ve düşerken yanındaki bitkiden birkaç yaprak kapar. Ölmeden önce elindeki yaprakların da tadına bakmak ister. Yapraklar, Shennong’un vücudundaki enfekte bölgelerine hızla ulaşır ve harikalar yaratır ve Shennong onların iyileştirici gücü sayesinde kurtulur. Bitkiye ‘incelemek’ veya ‘kontrol etmek’ anlamına gelen ‘cha’ adını verir. Sonrasında da cha’yı panzehir olarak sık sık kullanır.

Doğuda çay da batıda neden tea?

Doğu kültürlerinde adı ‘cha ve chai’ iken batı kültürlerindeki adı ise ‘Tea ya da Te’dir. Neden derseniz, Çin’in kuzeyinde kullanılan Mandarin lehçesinde çay kelimesi ‘Cha’ iken Çin’in güney doğusunda yer alan Fujiian eyaletinde kullanılan Min Nan lehçesinde ise karşılığı ‘Te’dir.

Çay Avrupa’ya deniz yoluyla gelirken, Asya ve Orta Doğu’ya İpek Yolu üzerinden gelir. Böylece Çin’in kuzeyi ile ticaret yapan ülkeler Mandarin lehçesindeki ‘Cha’ kelimesinden, Çin’in güneyi ile ticaret yapan ülkeler ise Min Nan lehçesinde kullanılan ‘Te’ kelimesinden alır bu içeceğin adını.

Çayın çeşitleri, faydaları, hazırlanması, ritüelleri ve daha pek çok şey var yazılacak. Amma velakin bizim köşede yer kalmadı. Dolayısı ile bir ara kaldığımız yerden devam etmek üzere...