EMBOLİ VE ANİ ÖLÜMLER

Emboli, vücudumuzdaki bazı arterlerin aniden bloke olmasıdır. Bu blokaj, farklı durumlara bağlı olarak gelişebilir. Aynı zamanda kan dolaşımı sırasında vücudumuzun bir bölümünden diğerine taşınan kan pıhtısına da emboli adı verilmektedir. Kendi içinde akciğer, beyin embolisi gibi farklı sınıflara ayrılır. Arterlerdeki kan akışının kesilmesi, kandaki oksijen oranının düşmesine ve organlarımızın zarar görmesine neden olabilir.
Bu yüzden de embolinin tedavisinde erken teşhis ve tanı önemli. Tedavi amacıyla, daha çok kan pıhtılaşmasını durduran ve
pıhtılaşmayı çözen ilaçlar reçete edilir.
Acil durumlarda pıhtının alınması gerekebilir ve ameliyat tek çare olabilir. Bacakların uzun süre hareketsiz kalması engellenerek de emboliden korunabilir.

Çeşitleri..
Akciğer embolisi (Pulmoner embolizm): Akciğerde yer alan pulmoner arterlerden en az birinin tıkanmasıdır. Pulmoner arter, akciğerin en büyük besleyici arterlerinden biri olma özelliğini taşır.
Farklı nedenlere bağlı, akciğer arterleri (atardamarlar) tıkanabilir.

Beyin embolisi: Kan pıhtısının beyne gitmesi, geçici bir iskemik inmeye neden olabilir. Kol ya da bacaklarda ani hissizlik, baş dönmesi ve çift görme tipik belirtileridir. Kısmi ya da tam felce yol açabilir.

Retinal emboli: Kan pıhtılarının gözün retinasını besleyen bazı küçük damarları tıkamasıdır. Ani körlüğü beraberinde getirebilir.

Yağ embolisi: Obez kişilerde görülme olasılığı daha yüksek olan bu durumda, kan dolaşımına kemik iliği parçacıkları sızar. Pulmoner embolinin nedeni, bacaklardan ya da vücudun diğer kısımlarından akciğerlere kan pıhtılarının gitmesidir.
Pıhtılar, akciğerlerdeki arterlerin (atardamarlar) içinde sıkıştığında, kişide emboli görülür. Bazen de kan pıhtıları dışında başka bir materyal kümesi de tıkanıklığa neden olabilir. Hızlı tedaviyle embolinin yol açabileceği ölüm riski azaltılabilir.

Pulmoner belirtileri
- Aniden ortaya çıkan nefes darlığı
- Kalp krizi geçiriyormuş gibi hissettiren ciddi göğüs ağrısı. Özellikle yemek yerken ya da öksürürken şiddetlenebilir.
- Kanlı, balgamlı ya da kansız öksürük

Risk faktörleri
- Ailede pulmoner embolizm görülmesi
- Kalp yetmezliği ve ritim bozukluğu gibi kalp damar rahatsızlıkları
- Yumurtalık, akciğer ve pankreas kanseri
- Daha önce ameliyat geçirmiş olma
- Ameliyat ya da yolculuklar nedeniyle uzun süre hareketsiz kalma
- Sigara içmek
- Aşırı kilolu olmak
- Doğum kontrol hapı kullanımı
- Gebelik

KORUNMAK İÇİN NE YAPMALI?
- Bacaklarınızı yatarken mümkün olduğunca yukarıda tutmaya çalışın. Daha önce emboli geçirdiyseniz ya da ailenizde geçiren biri varsa, sıkıştırma çorapları kullanmayı deneyin. Yakın bir zamanda ameliyat olacaksanız, uzun süre yatakta hareketsiz kalmayın. Ağrıya rağmen arada ayağa kalkarak yürümeniz, emboliden korunmanızı sağlayabilir.
- Yolculuk esnasında bacağınızda pıhtı oluşumunu engellemek adına bol miktarda su tüketin. Arada sırada ayağa kalkın, otobüs molalarında dışarıda yürüyün. Uçak ya da otobüs yolculuğunuzda bacak egzersizleri yapın.
- Ayak bileklerinizi her 15-30 dakikada bir bükmeyi deneyin.
- Sigara kullanmayın.
- Günde 30 dakikalık yürüyüşlere çıkın.
- Obezite, emboliyi tetiklediğinden standart ve sağlıklı kilonuzda kalmaya çalışın.

Uzmanlar, en büyük özelliği herhangi bir belirti ve şikayet göstermeden beklenmedik anda olan ani ölümlerin birinci sebebinin kalp-damar tıkanıklıkları ve damar sertliği olduğunu belirtiyor.
İkincisi ise beyin kanaması... Kaza, travma, zehirlenme ve intihar gibi doğal olmayan sebeplerle ortaya çıkanlar, bunun dışında...
Kalp hastalığı haricinde ani ve büyük çaplı beyin kanaması, akciğer embolisi (akciğere özellikle bacak damarlarından pıhtı gelmesi), zatürre, iç organlardaki damarların, ani olarak kendiliğinden yırtılması (aort anevrizması), menenjit, büyük çapta mide-bağırsak kanamaları, zehirlenmeler, ilaç reaksiyonları, arı sokması gibi olaylar, ani-şiddetli enfeksiyonlar ve karaciğer hastalıkları da ani ölümlere yol açabiliyor.

Nasıl tedavi edilir?
Tedavisinde daha çok kan inceltici ilaçlar ve pıhtılaşma çözücüler reçete edilir. Pıhtılaşmanın hayatı tehdit edici olması durumunda, cerrahi operasyonla pıhtı alınabilir. Ana damarlardan birine takılan damar filtresiyle, pıhtıların akciğere ulaşması engellenir.

Ne kadar sürer?
Doktor tarafından reçete edilen ilaçların en az altı ay boyunca kullanılmaları gerekir. Daha sonra hastadaki kanama riski doktor tarafından değerlendirilir ve hekim, yeni bir ilaç reçete edebileceği gibi tedaviyi de sonlandırabilir.