GELİP GEÇİCİ İSKEMİK ATAK

Geçici İskemik Atak (TIA) diye adlandırılan, geçici ya da aralıklı olarak meydana gelen, beynin bir süre kanlanamamasıyla karakterize olan iskemik ataklar, nörolojik bir olaydır. Bu durumu görmezden gelmek, kişinin sağlığı açısından ciddi sonuçlara yol açabilir.

Her ne kadar çok uzun sürmese ve kalıcı etki bırakmasa da, atak hafife alınmamalıdır. Zira TIA geçiren kişilerin üçte biri gelecekte felç riski taşır. Atak, genelde birkaç dakika sürer. Tüm belirtiler birkaç saat içinde kaybolur, etkileriyse 24 saat içinde ortadan kalkar.

Bulgular, erken inme belirtisini andırır. Birden fazla atak geçirebilirsiniz. Tekrarlayan ataklardaki belirtiler farklı olabilir.

- Kol, bacak veya yüzde uyuşma

- Bacak ya da vücudun yarısında kuvvet kaybı

- Yüzün yarısında felç

- Bulanık görme veya görme kaybı

- Konuşma güçlüğü veya konuşamama

- Konuşulanları anlayamama

- Şiddetli baş dönmesi ve denge kaybı

- Bilinç kaybı

Geçici İskemik Atak’ın nedeni, beyninizin bir kısmını besleyen kandaki geçici azalmadır. Beyine oksijen ve besin sağlayan bir arterde veya arterin dallarından birinde, plak ve kolesterol içeren yağ kalıntıları birikir. Plaklar, arterdeki kan akışının azalmasına veya pıhtı oluşumuna yol açabilir. Fakat TIA’ya en çok yol açan şey, kalpten hareket eden bir kan pıhtısının beyne gitmesidir.

Risk faktörleri

TIA ve felç için aşağıdaki risk faktörlerini değiştiremezsiniz. Ancak risk altında olduğunuzu bildiğiniz takdirde, yaşam şeklinizi düzenleyebilirsiniz.

Aile geçmişi: Eğer aile üyelerinden biri daha önce TIA veya felç geçirdiyse, riskiniz artabilir.

Yaş: Risk, yaşla beraber artar.

Cinsiyet: Erkeklerde inmenin görülme sıklığı, kadınlara göre daha yüksektir.

Bunları kontrol altında tutabilirsiniz

Yüksek kan basıncı: Yüksek kan basıncına sahip olmak, TIA ve felç riskini artırır. Yetersiz beslenme, egzersiz eksikliği ve fazla kilolu olmak, bu risk faktörüne katkıda bulunur.

Kardiyovasküler hastalık: Daha önce kalp krizi, kalp kapakçığı anormallikleri, akut kalp kapakçığı hastalıkları ve atriyal fibrilasyon gibi durumlar yaşadıysanız, risk altındasınız. Bu sorunlarda, kalbiniz ya kanı etkili pompalayamaz ya da düzensiz atarak kopan ve beyne gidebilen pıhtının organın odacıklarında oluşmasına izin verir.

Sigara içmek: Sigara, arterlerinizde kolesterol içeren yağ kalıntılarının birikimine katkıda bulunur. Nikotin, kalp atışınızı ve kan basıncınızı yükseltir. Sigara dumanındaki karbonmonoksit, kanınızdaki oksijenin yerine geçer ve beyniniz de dahil olmak üzere dokularınıza iletilen oksijen miktarını düşürür. Sigara içilmesi, aynı zamanda kanın pıhtılaşmasını da hızlandırır.

Diyabet: Şeker hastalığı, yağ kalıntıları birikimi nedeniyle arterleri daraltarak, aterosklerozun ciddiyetini ve gelişimini artırır.

Kolesterol kan seviyesinin istenmeyen düzeylerde olması: Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDD) kolesterolünün ve trigliseritlerin kanda yüksek düzeylerde bulunması veya yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterolünün düşük düzeylerde olması, atardamarların daralma veya tıkanma riskini artırır.

Uyku apnesi: Uyku bozukluğu yaşayan kişilerde felç riski, daha yüksektir. Bunun nedeni, uyku apnesi olanların inmede rol oynayan yüksek tansiyona yatkın olmasıdır.

Hareketsiz yaşam şekli: Kısıtlı hareket imkanı olan kişilerde felç riski daha fazladır. Düzenli egzersiz yapmak veya tempolu yürümek sayesinde felç riskiniz azalacaktır.

Obezite: Eğer fazla kiloluysanız, felç riskiniz artar. Obezite, hem kan basıncınızı yükseltir hem de diyabet riskini artırır.

Karotis arteri hastalığı: Doktorunuz boynunuzun ön kısmındaki arterlerin üzerinde bir ses duyabilir ve bazı tetkiklerin yapılmasını tavsiye edebilir. Eğer doktorunuz orta ya da şiddetli derecede daralma tespit ederse, hiçbir belirti görülmemiş olsa dahi, felç geçirme riskiniz artmış olabilir. İnmeyi engellenmek için tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.

Ne zaman tıbbi yardım gerekir?

TIA belirti ve bulgularından şüpheleniyorsanız, doktorunuzla görüşün. İç hastalıkları ve nöroloji uzmanları tarafından takip edilmelisiniz. Bu probleme yol açan sebeplerin teşhis edilmesi için hemen tıbbi incelemeden geçmeniz gerekir. TIA’nın tipik özellikleri, akut başlaması, kısa sürmesi ve vücudun normal durumuna dönmesidir. Doktorunuz genel fiziksel ve nörolojik incelemeler sonucunda, sadece olayın geçmişine bakarak, teşhis koyabilir.

Geçici İskemik Atak geçirmiş bazı kişilere yapılacak fiziksel muayene sonucunda arterde plak oluşumu açığa çıkarılabilir. Çeşitli radyolojik tetkikler ve kan tahlilleriyle sebepler ortaya konabilir.

Alınabilecek önlemler

- Sigara içmeyin. Sigarayı bırakmak, atak ve felç riskini azaltır.

- Kolesterol ve yağı sınırlayın. Özellikle doymuş yağ tüketimini azaltarak, arterlerdeki plak oluşumunu engelleyebilirsiniz.

- Sodyumu sınırlayın. Kan basıncınız yüksekse, tuzlu gıdalardan uzak durmak ve yiyeceklere tuz eklemekten kaçınmak kan basıncını düşürebilir.

- Düzenli egzersiz yapın. Spor, ilaç kullanmadan kan basıncını düşürmenin birkaç yolundan biridir.

- Alkol alımını azaltın.

- İdeal kiloda kalın. Fazla kilolu olmak, yüksek kan basıncı, kardiyovasküler hastalıklar ve diyabete zemin oluşturur.

- Diyabetinizi kontrol edin.