Araştırmalara göre, yetişkinler günde en az 1 kere, 4 yaşındaki bir çocuk her 2 saatte bir, 6 yaşındaki bir çocuk da her 90 dakikada bir yalan söyleyebilir
Birinin size yalan söylediğini davranışlarındaki çeşitli farklılıklardan anlayabilirsiniz. Gözleri kaçırmak bunlardan bir tanesi. Biri sizinle konuşurken gözlerini kaçırıyorsa ya da konuşmanın belli bir kısmında aşağıya doğru bakıyorsa yalan söylüyor olabilir. Bir başka belirti de ses tonundaki değişim. Sesin alçalıp yükselmesi ve hızı da yalan söylemenin bir göstergesi. Vücut dili yani yüzünü ya da ağzını kapatmak, rahat oturamamak, ellerin ya da bacakların sürekli hareket etmesi de bir kandırma, aldatma belirtisi. Birbirini tutmayan sözler söylemek de şüphelenilmesi gereken durumlardan.
Birçok çocuk gelişim evrelerinde yalan söyler
Doğruyu söylemeyi öğrenmek kadar yalan söylemeyi öğrenmek de çocuk gelişiminin evrelerinden. Çocuklar, genellikle dikkat çekmek, bir şeyi örtbas etmek, anne-babalarının tepkilerini ölçmek ya da bir durumu manipüle etmek için yalan söyleyebilir. 4-6 yaş çocukları yalan söylese de biraz sıkıştırıp olayı daha ayrıntılı sorgularsanız doğruyu söylemeye başlar. Çalışmalara göre, yetişkinler günde en az
1 kere, 4 yaşındaki bir çocuk her 2 saatte bir, 6 yaşındaki bir çocuk da her 90 dakikada bir yalan söyleyebilir.
Okul yaşında yalan sayısı artabilir hatta 8 yaş itibarıyla çocuk, daha profesyonel hale gelebilir.
Nasıl yaklaşmalısınız?
Çocuğunuzun yalan söylememesi için ona dürüstlüğün ne kadar önemli olduğundan bahsedin. Yalan söyleyen çocukla, doğruyu söyleyen dürüst çocuk hikayeleri anlatabilir, dürüstlüğün ne kadar önemli olduğunu vurgulayabilirsiniz. Çocuğunuza yalan söylerse çok üzüleceğinizi, hayal kırıklığına uğrayacağınızı ve bunun olmasını istemeyeceğini ifade edebilirsiniz. Evde neyin kabul edilir, neyin edilemez olduğunu ve kurallarınızı kesin bir şekilde belirtirseniz çocuğunuz da bu şekilde hareket eder. Çocuğunuz size dürüst davrandığında onu övün, onu ne kadar sevdiğinizi, dürüst olduğu için gurur duyduğunuzu, dürüst
olmanın önemini vurgulayın. Yalan söylerse ve bunu fark ederseniz, bunun
kabul edilemez olduğunu, bundan hoşlanmadığınızı, neden yanlış olduğunu, ona artık güvenmenin zor olacağını anlatın ve uygun bir ceza verin.
Yalan söylediğinde gülmeyin
Yalan söylemesinin altında yatan nedeni araştırıp çocuğunuza ona göre davranabilirsiniz. Mesela yalan söyleyerek sizin dikkatinizi çekmeye çalışıyorsa bunun üzerinde biraz çalışmanız gerekebilir. Çocuğunuzun yüzüne doğrudan, “Sen yalancısın, bana yalan söylüyorsun, yine mi yalan söyledin?”
gibi çıkışlarda bulunmayın. Aksine, “Burada bir sorun var, gerçeği anlatsan daha
iyi olur, bana dürüst davranmalısın, dürüstlük çok önemli” gibi tepkiler
verilmeli.
Ayrıca patolojik yalan söyleyen çocuklarla yaptığım çalışmalarda ortaya çıkan bulguları destekler tarzda beynin ön bölgesinde (prefrontal korteks) elektrik akım bozuklukları tespit ediyoruz. Bu elektrik akım bozukluklarını EEG biofeedback yöntemiyle düzenlemeyi öğrettiğimizde çocuklar, yalan söylemenin doğru bir şey olmadığını kendileri idrak etmeye başlayıp bu huylarından vazgeçebiliyorlar.
