VEREM SAVAŞ EĞiTiMi HAFTASI - HER YIL 2 MiLYON KiŞiYi ÖLDÜRÜYOR

Türkiye’de her yıl ocak ayının ilk haftası, soruna dikkat çekmek ve farkındalık yaratmak amacıyla “Veremle Savaş Eğitimi Haftası” kabul ediliyor. Biz de Özel Medline Aydın Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Sedat Ürkmez’e hastalığı sorduk.

Verem enfeksiyonu nedir?
Verem mikrobu, genellikle vücuda girdiği anda kendini göstermez. Aylar hatta yıllarca hastalık yapmadan vücutta kalabilir. Bu dönemde vücut tarafından oluşturulan savunma yanıtları, mikropları aktif olmayan bir şekilde tutar. Bu durum tüberküloz enfeksiyonu ya da kişinin enfekte olması olarak adlandırılır. Verem virüsünü alan kişi, genellikle enfekte olduğunun farkına varmaz. Ancak Tüberkülin (PPD) ile cilt testi yapıldığında enfekte olduğu anlaşılır.

Hastalık nasıl oluşur?
Vücuttaki tüberküloz mikropları aktif hale geldiğinde hastalık meydana gelir. Tedavi edilmediği sürece, tuttuğu organda hasar yapar, bu hasar giderek artar ve öldürücü olabilir. Enfekte olan kişide verem hastalığının ne zaman görüleceği belli değildir. Vücut direnci düşük kişilerde hastalık daha erken gelişim gösterirken, sağlıklı kişilerde uzun yıllar sonra görülebilir.

Verem hangi organlarda hastalık yapabilir?
Tüberküloz basilinin giriş kapısı akciğerler olduğu için en çok hastalık burada görülür. Lenf bezleri, kemikler, böbrekler, akciğer ve beyin zarlarında da ortaya çıkabilir. Hastalanan organlarda ağır iltihap oluşur ve organların çalışması yavaşlar, zamanla işlevini kaybeder.

Nasıl bulaşıyor?
Verem, genellikle solunum yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Öksürmek, hapşırmak ve konuşmakla mikroplar havaya saçılır. Sağlıklı kişiler bu mikropları nefesleriyle alır ve enfekte olur. Sokakta, dolmuşta, lokantada öksüren birisinden verem mikrobu alma olasılığı çok düşüktür. Bulaşma için genellikle verem hastası bir kişiyle uzun süre birlikte yaşamak gerekir. En çok hastanın aile bireyleri ve yakın çalışma arkadaşlarına bulaşır. Çatal, kaşık, tabak, bardak, giysiyle bulaşmaz.
Böbrek tüberkülozu idrarla, bağırsak tüberkülozu dışkyla kemik veya lenf bezi tüberkülozu da cerahatle dışarı atılır. Enfeksiyon, bu salgı maddeleriyle herhangi bir şekilde temas etmek suretiyle bulaşır.
Bir diğer bulaşma yolu ise pastörize edilmemiş sütlerle beslenenlerde görülür. İnek sütüyle beslenen, iyi kaynatılmamış ya da pastörize edilmemiş sütlerin içilmesi sonucu ortaya çıkar.

Kimler risk grubunda?

Günümüzde en riskli kişiler, AIDS hastaları. Ayrıca ekonomik seviyesi düşük, sağlık ihtiyaçları yeterince karşılanamayan kişilerde vereme yakalanma daha sık görülür. Beslenme, veremin önlenmesinde oldukça etkili. Maddi imkansızlıklar yüzünden dengeli ve yetersiz beslenen kişilerde görülme ihtimali fazla. Bu, genelde sosyo-ekonomik düzeyi düşük, gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan bir sorun. Kalabalık ortamlarda bulunma, şehir hayatı risk faktörlerinden.
Kan grubu AB olanlar, 0 olanlara göre vereme daha çok yakalanır. Alkol kullanımı da verem riskini 10 kat artırır. Ayrıca şeker hastalığı, çok stresli bir yaşam, kanser bu hastalığın oluşmasında rol oynar.

Her üç kişiden biri mikropla karşılaşıyor

Yılda 8.4 milyon insanda görülen verem, 2 milyon kişinin ölümüne neden oluyor. Her üç kişiden birisi veremle mutlaka karşılaşıyor. Verem nedeniyle meydana gelen ölümler; dünyadaki bütün hastalıkların yüzde 2.5’ini ve önlenebilir ölümlerin yüzde 26’sını oluşturuyor. Dünyada verem en çok Güney-Doğu Asya ve Sahra Güneyi Afrika’da görülüyor. Her yıl Hindistan’da 1.8 milyon, Çin’de 1.3 milyon, Endonezya’da 590 bin, Nijerya’da 327 bin, Bangladeş’te 306 bin yeni hasta ortaya çıkıyor.

TÜRKLER MİKROPLA ÇOCUKKEN TANIŞIYOR

Türkiye’de 21. yüzyılın üçüncü çeyreğinde yürütülen yoğun çabalar sayesinde verem riski azaldı. Ancak yine de 10-20 milyon insanın vücutlarında henüz hastalık oluşturmamış verem mikrobu olduğu tahmin ediliyor. Bu insanların yüzde 5-10’u yaşamlarının bir döneminde hasta oluyor. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde nüfusun büyük bölümü “Mycobacterium tuberculosis” bakterisiyle çocukluk yıllarında karşılaşıyor ancak hastalık kendini vücudun direncini kaybettiği ileriki yıllarda gösteriyor.

YARIN: BELİRTİLERİ VE TANI SÜRECİ