Hazir miyuz?

Bu satırları 14 Ağustosta yazıyorum. Bugün gazeteme göndereceğim. Yazı 18 Ağustos Pazar günü yayımlanacak. Yarın, Bursa Mimarlar Odasını daveti üzerine Bursada bir konuşma yapacağım. Konu "Temel" Deprem Gerçeği... Konuşmamın adı "Hazır miyuz?" Mimar arkadaşlara şu fıkrayı anlatacağım: İstanbulda okuyan Temel sınıfta çakmış. Rizede kardeşi İdrise bir e-posta atmış. "Ben çaktım, sen babami hazirla." İdris cevap yazmış, "Ben babami hazirladim, sen kendinu hazirla!"Depreme hazır değiliz. İstanbulda yaklaşık bir milyon 200 bin bina, 2 milyon 400 bin konut var. Yarısından fazlası gecekondu, yani ruhsatsız ve kayıtsız. Prof. Dr. Mustafa Erdikin hazırladığı İstanbul Deprem Raporuna göre İstanbulda olabileceği varsayılan 7,5 büyüklükteki bir depremde 600 bin aile barınaksız kalabilir. Yangınlardan dolayı oluşacak kayıpları hesaba katarsak bu sayı müthiş derecede artabilir... Senaryo şu: Yüzde ellisi batmış bir kent, Yolların bir kısmı çökmüş, havagazı, su boruları parçalanmış. Depremzede ne yiyecek, ne içecek? Acil ihtiyaç nasıl karşılanacak? Tuvaletini nerede yapacak? Yağmaya nasıl mani olunacak? Bir karabasan...Bugün 18 Ağustos. 17 Ağustosta deprem olmadı. "Sen testusu kaç gün evvel yazdın nereden biliyorsun?" diyebilirsiniz, deprem olmadı çünkü biz "hazır değiluz" testusuna buyur ola bu kez de!1 Doğal afetlere karşı hazırlık şart ama nereden başlamalı acep?a. Tabandanb. Mahalledenc. Havadan sudand. Hepsi2 Gün geçtikçe ortaya çıkmıyor mu ki, insanları öldüren ne deprem ne de binalar. Sayımlara göre hafif, orta ve ağır hasarlı bina sayısının toplam bina sayısı içindeki yüzdesi ise sadece 18,5. Marmara depreminde "pancake" yapan yani yassı kadayıf gibi çöken binaların yüzdesi toplam hasarlı binalar içinde sadece 2,5... Ne deprem ne de binalardır bence insanları öldüren. Ya nedir peki? a. Tedbirsizlikb. Panikc. Mantıksızlıkd. Havalar3 Sayıştay tarafından hazırlanan "İstanbul Depreme Nasıl Hazırlanıyor" başlıklı rapora göre aşağıdakilerin hangisi doğru?a. Deprem zararları azaltılmak isteniyorsa dikkatlerin deprem öncesi hazırlıklara yönelmesi gerekmekte. b. Yerleşmeye uygun olmayan alanlar bilinmiyor.c. Yapıların güçlendirilmesiyle ilgili herhangi bir çalışmaya başlanmadı.d. Hepsi4 Anayasanın merkezi ve yerel idare tanımı içinde yer almayan, tüzel kişiliği, bütçesi, bağımsız gelir kaynağı bulunmayan, bunlara karşın kentin örgütlenmesinde ve afetlere hazırlıkta ilk basamak olan nedir?a. Mafyab. Mahalle (belediye sınırları içinde yer aldığı için yerel, muhtarı kaymakama bağlı olduğu için merkezi, muhtarı seçimle geldiği için de sivil; Türkiyenin adeta bir özeti)c. Sivil (bence uygar dense daha iyi) toplum örgütüd. Hiçbiri5 Depreme hazırlıkta muhtarın önemi büyük... Etrafındaki gönüllü grubunu iyi motive edebilen muhtarlar mahallelerinde depreme hazırlık bilincini geliştirebiliyorlar. Peki, Türkçe "özerk", yabancı dilden "otonom", yani kendini idare eden anlamındaki "muhtar"ın bizde nesi var, nesi yok?a. Mahallesi var, mahalli yok.b. Sorumluluğu var, yetkisi yok.c. Temsil yeteneği var, manevra alanı yok.d. Muhtarlık ödeneği var, özel bütçesi yok.e. Özel kişiliği var, tüzel kişiliği yok. f. Adı var, sanı yok. g. İşi de yok işlevi de yok.h. "İlmüyok", ilmühaberi var.i. Teknik desteği, mimarı yok.j. Hepsi 13Ağustos 2002 tarihinde, yani daha dün, şiddetli yağmurlar yüzünden Avrupanın mimarlık hazinesi Pragı seller basmıştı. Yüz binlerce kişi dünyanın en artistik kenti sayılan Pragdan can havliyle kaçmaya çalışıyordu. Sadece Prag mı? Avusturyanın ve İtalyanın pek çok kentinde durum aynı. Avrupayı sel bastı. Daha iki gün önce okuduğum Doç. Dr. Mikdat Kadıoğlunun "Bildiğiniz Havaların Sonu" adlı, meteorolojinin yaşamımızdaki olağanüstü yerini irdeleyen harika kitabının satırları belleğimde canlandı. "Küresel İklim Değişimi ve Küresel Isınma da birer doğal afettir." Kadıoğluna göre, bu da bize ders olsun. Hazırlık ise sıfır! a. Türkiye b. Japonyac. İtalyad. Peru7 Kendi kendinize tatbikat planları yapın. Örneğin, depreme dışarda açıkta yakalandıysanız ne yapmalısınız?a. Sakin olun. b. Ağaçlardan, tabelalardan, binalardan, elektrik direklerinden uzağa çekilin. c. Trotuvardaysanız sağlam bir kapı girişine sığınıp başınıza düşebilecek şeylerden sakının. d. Hepsi8 Markette bir "deprem doktoru" gibi etrafınıza bakın. Neler yapabilirsiniz? Kalabalık bir markette yakalanırsanız...a. Paniğin parçası olmayın. b. Çıkışa doğru koşmayın. c. Cam bölmelerden, cam cephelerden uzak durun. d. Duvarlardan üzerinize devrilebilecek raflardan, dolaplardan sakının. e. Hepsi9 Çok önemli! Mutfakta mutlaka her şeyi duvara sıkıca bağlamış, dolap kapaklarını açılmaz hale getirmiş olmalısınız. Bu konuda yol gösteren çok başarılı broşürler var. Ailece hazırlanın lütfen. Deprem anında...a. Ocaktan uzaklaşın. b. Buzdolabından sakının. c. Raflardan sakının. d. Haydi, hemen mutfağı depreme karşı hazırlamaya gidelim, şimdi...10Dikkat, bu bir testus sorusu değil! Mahalleli olarak afete hazırlanmanın altı adımı:a. Muhtarınızı ziyaret edin, afetlere hazırlık için neler yapabiliriz diye konuşun. b. Binanızı mühendislere inceletin.c. Evinizdeki bağlanmamış eşya ve tehlikeli noktaları bulun.d. Kendi ihtiyacınıza göre, elinizdekilerle bir deprem çantası yapın.e. Ulaşılabilecek adres ve telefon listelerini hazırlayın.f. Evden çıkış planınızı yapın.g. Buluşma noktalarını kararlaştırın. 6 Depreme hazırlıkta, herhangi bir afete hazırlıkta tatbikatın doğru ve sürekli yapılması şart. Sokakta, okulda, hastanede, her yerde... Bunu hangi ülke beceriyor, dersiniz? Yanıtlar: 1) d, 2) b, 3) d, 4) b, 5) j, 6) d, 7) b, 8) e, 9) d