HPV’de tek doza geçilecek mi?

CEYDA ULUKAYA ceyda.ulukaya@milliyet.com.tr / Rahim ağzı kanseri, dünyada her yıl 300 binin üzerinde kadının yaşamını yitirmesine neden olan bir tür. Bu kansere karşı korunmanın tek yolu ise HPV aşısı. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 15 yaş altı kız çocuklarında iki, 15 yaş üzerinde ise üç doz olarak uygulanmasını önerdiği bu aşıyla ilgili geçtiğimiz hafta “ezber bozan” bir gelişme yaşandı. DSÖ’ye bağlı Bağışıklık için Uzmanlar Danışma Grubu (SAGE), HPV aşısının tek dozunun yeterli ve sağlam koruma sağladığını duyurdu. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın rutin aşı takviminde yer almayan ve özellikle yüksek maliyeti nedeniyle erişiminde zorluk yaşanan HPV aşısıyla ilgili bu yeni gelişmenin detaylarını ve aşının doz uygulamasında bir değişiklik yaratıp yaratmayacağını Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. İlter Yenidede’ye sorduk.

Sağlık Bakanlığı’nın aşının uygulanması konusunda bir önerisi olmadığını, bu nedenle de hekimlerin aşının uygulanmasında prospektüs bilgilerinde yer alan önerilere bağlı kalmayı tercih ettiğini anlatan Yenidede, HPV aşısının tek doz uygulanmasına şimdilik temkinli yaklaşılması gerektiğini söylüyor: “HPV aşıları oldukça etkin aşılar, aşılanmış kadınlarda rahim ağzı (serviks) kanseri ve servikal lezyonların sayılarında azalmaya yol açtığı gösterildi. Oldukça güçlü ve uzun süreli antikor yanıtı uyarabiliyorlar. Adölesan öncesi dönemde aşılanma olduğunda bağışıklık yanıtının daha güçlü olduğu da biliniyor. Aşıdan 10 yıl sonrasında dahi antikor yanıtının olduğu da gösterilmiş durumda. Ve bu antikor yanıtının tek doz aşılanma sonrasında da olduğu bazı klinik çalışmalarda gösterildi. Tek doz HPV aşısının, çoklu doz uygulamalara benzer koruma sağladığı ve bu korumanın 11 yıla kadar uzadığı yönünde, 2020 yılına kadar tek dozun yeterli olabileceğine dair netleşmiş bilgi yokken, günümüz itibariyle farklı merkezlerde yapılmış klinik çalışma sonuçlarına dayanarak, aşı konusunda çalışmalar yürüten birkaç bilimsel kuruluş tek dozun da 3 doz kadar korunuyor olabileceği konusunda görüş açıkladılar.

Ancak her şey tamamen aydınlanmış ve çalışmalar tek doz aşının kesin bir şekilde yeterli ve koruyucu olduğunu kanıtlamış değil. Örneğin; farklı aşıların etkinliklerinin standardize edilmiş şekilde ölçülebilmesi, farklı yaş gruplarında, bağışıklığı yetersiz olanlarda tek dozun etkinliği konusunda hâlâ cevaplanması gereken sorular var ve bu konularda cevapları vermek üzere çok sayıda çalışma yürütülüyor. Bu bağlamda henüz bu açıklamalar genel bir öneri olarak kabul edilmekten çok uzak ve halihazırdaki uygulamanın yerine geçmesi için genel kabul görmüş değil. Ülkelerin kendi sağlık danışma kurulları böyle bir karar almadıkları gibi DSÖ de henüz uygulamada değişiklik önermiş değil. Tüm bu bilgiler ışığında henüz tek doz aşılamanın yeterli olduğunu söylemek için çok erken.”