İlk 60 saniye!

Etrafımıza bakıyoruz. Güçlendirme realitesini hiç mi hiç algılayamıyoruz. Zihniyetimize işlememiş. Halbuki örneğin San Francisco'da binaların depreme karşı elden geçirilmiş olduğu her an her yerde görülebiliyor. İstanbul'da henüz tık yok. Büyük bir organizasyon gerektiriyor. Önce niyet olmalı. Oysa depreme hazırlık gündemin en altında. Şimdi ne olacak? Yumurta kapıya dayandı. Oysa tabandan mahalle düzeyinden başlayacak depreme hazırlık seferberliği gerekli. Deprem anında nerede olacağınızı bilemezsiniz. Evde, işte, orada burada. Depreme herhangi bir an yakalanabilirsiniz. Japonlar bir çalışma yapmışlar. Depremin 0 saniyesinden üç ay sonrasına kadar tek tek neler olabilir yazmışlar. 0 saniyede herkes ne yapması gerektiğini unutur, üç ay sonra ise depremi ne medya hatırlar ne de iktidar! İlk saniyelerde kendiniz koruyun. İlk üç dakikada kendinizi ve etrafınızdakileri kontrol edin. Artçı şoklara dikkat! İlk 30 dakikada güvenli noktalara tahliye edin. İlk üç saatte komşular gelebilir yardıma. İlk üç gün dışarıdan hiçbir yardım gelmeyebilir... Afetin üç altın sorusunu asla unutmayın. Nerede toplanacağız? Ne yapacağız? Nasıl yapacağız? Bu üç hayat memat sorusu 0 saniyeden başlıyor. Depremin ilk 60 saniyesinde kıpırdamamaya dikkat edin diyoruz. Yazarlığımın yanı sıra acil durum ve afet yönetimi uzmanı mimar olarak yazdığım onca afet hazırlığı sorusundan derlediğim ilk 60 saniyede yapılması ve yapılmaması gerekenler testusuna buyur ola bu kez de...1- Gece sarsıntıyla uyanıyorsunuz. Deprem! Kesinlikle ne yapmamalısınız?a. Yataktan fırlar koridora sığınırımb. Karyolamın altına girerim (cam kırıklarına dikkat)c. Yatağın yanına aşağıya kayar, hayat üçgeni kurmaya çalışırım (cam kırıklarına dikkat)d. Yatakta kalır, başımı ve ensemi yastıkla korurum2- Gemlik'ten Elif hanımın sorusu şu: Evin neresi en güvenlidir? Tabii ki dışarısı. Peki, içeride neresi en güvenli?a. Her evin durumu farklı; bina ruhsatlı mı, inşaatın tipi ve durumu ne?b. Kaçıncı kat, bina projesine göre yapılmış mı?c. Kaç yılında yapılmış? d. Dış duvarlardan ve pencerelerden uzak yer daha güvenli3- Deprem anında evinizin içindeyseniz ne yapmalısınız?a. İçeride kalın, pencerelerden uzakta, iç duvarlara yakın, mesela bir masanın altında, çökerek, kapanarak, masayı bacağından tutarak durun (Deprem bittikten sonra evi dikkatle terk edin)b. Dışarı fırlayın ki cam parçaları ve enkaz sizi paralasınc. Dolaşarak dua etmeye başlayınd. Hoop balkondan aşağıya atlayın 4- Dışarıda yakalandıysanız ne yapmalısınız?a. Hızla bir binanın içine girinb. Ağaçlardan, tabelalardan, binalardan, elektrik direklerinden uzağa, başınıza bir şeyin düşme tehlikesi olmayan açık alana gidinc. Durup doğanın muazzam gücünü takdir edind. Hareket eden bir şeye isabet şansı az olur düşüncesiyle koşuşturun 5- Yüksek katlı bir binadaysanız aşağıdakilerden hangisini yapmalısınız? a. Derhal asansöre koşunb. Derhal merdivenlere koşunc. İçerde kalın, hareket etmeyin. Tavandan kafanıza düşebilecek ağır objelerden korunun, altına girebileceğiniz sağlam bir masa varsa girind. Sallantının en az olacağı bodruma inin6- Kalabalık bir markette yakalanırsanız neye dikkat etmelisiniz?a. Çıkışa doğru koşmamayab. Cam bölmelerden, cam cephelerden uzak durmayac. Duvarlardan üzerinize devrilebilecek raflardan, dolaplardan sakınmayad. Hepsi7- Depreme sinemada yakalandıysanız ne yapmamalısınız?a. Sallanma durmadan hareket etmeyinb. Koltuğunuzun yanına çökünc. Başınızı koruyund. Çıkışa doğru koşun8- Depreme otomobilde yakalanırsanız altın kural nedir?a. Arabanın içi daha güvenlidirb. Köprü, alt ve üst geçit ve elektrik hatlarından uzağa ve yavaşça kenara çekinc. Sallantı durana dek içerde kalınd. Hepsi9- Çok önemli. Mutfakta yakalanırsanız... Daha önceden mutlaka her şeyi duvara sıkıca bağlamış, dolap kapaklarını açılmaz hale getirmiş olmalıydınız. Şimdi ne yapacaksınız?a. Ocaktan uzaklaşınb. Buzdolabından sakının c. Raflardan sakınınd. Hepsi 10- Bir felakette panik içinde dışarı çıkmak isteyecek çocuklar içeri açılan ve izdihamdan dolayı tabii ki açılamayan kapılar yüzünden sıkışıp yığılıp ezilecekler. Ana kapıların hemen hepsi, bütün okul, cami, apartman binası, dükkan, restoran, sinema kapıları dışarı açılmalı. Peki, Türkiye'de çoğu okuldaki kapılarda sıkça rastlanan temel hata nedir?a. Kahverengiye boyanmıştırb. İçeri doğru açılırc. Dışarı açılırd. Kilitlidir Bilim insanları uyarıyor. İstanbul depremi kapımızda! Hazır mıyız? Hayır! Çabalar var ama çok yetersiz. İstanbul'un üç bine yakın okulu, üç bine yakın camisi, 300'e yakın hastanesi, 30'a yakın üniversitesi, ayrıca üç bine yakın kamu binası ve sayısız tarihi eseri Allaha emanet. Güçlendirme sıfır. Biz de Allaha emanetiz. Evlerimiz güçlendirilmemiş. Binaların zaten yüzde 75'i projesiz, ruhsatsız yapılmış.