İtalyan işi soyadı

ÖZLEM ÜLKÜ - Geçtiğimiz hafta İtalya’da Anayasa Mahkemesi, çocuklara direkt olarak babanın soyadının verilmesine karşı karar aldı. Bu durumun “ayrımcılık teşkil ettiğine ve çocuğun kimliğine zarar verici olduğuna” hükmeden mahkeme yasal düzenlemeyle, bundan sonra doğacak çocuklara ebeveynlerden herhangi birinin ya da her ikisinin birden soyadının verilebileceğini açıkladı. Türkiye’de yasal düzenlemenin “Çocuk ailenin soyadını alır” şeklinde olduğunu söyleyen avukat Levent Turgut Karakoç, “Ailenin soyadı ise erkeğin soyadıdır. Ancak ülkemizde İtalya’dan önce 2009 yılında Anayasa Mahkemesi erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmamasının velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayrım yapılması sonucunu doğuracağını, bunu da Anayasa’nın 10. ve 41. maddelerine aykırı bulmuştur. 13 sene önce ayrımcılığa karşı bu karar verilmiştir” derken, babasının soyadını taşımak istemeyen ve velayeti annede olan çocukların dava yoluyla annesinin soyadını alabileceklerini ifade etti. Evlilik içinde sadece babanın soyadını taşıyabildiklerini söyleyen Karakoç bu konuda değişiklik için yasal düzenlemeye ihtiyaç olduğunu söyledi. 

“Soy kütüğünde değişme yok” 

Avukat Serpil Çınar, İtalya’nın atmış olduğu bu adımın çocukların ya da yetişkinlerin evlenmesi halinde, çocuklarına bırakacakları soyadı konusunda eşitlik sağlanması adına olduğunu söylerken ülkemizde yalnızca evli kadınların iki soyadını kullanabildiklerini ifade ediyor: “Çocuk, evlilik içerisinde doğmuş ise babanın soyadını alırken anne ve babası evli değilse annenin bekarlık soyadını almaktadır. İtalya’da çocuklar ileride evlenince eşininkini alabilir ya da anne ve babasının soyadını kullanmaya devam edebilir. Kardeşler farklı soyadını taşımış olsa da yine aynı kimlik numarasını taşıyacak, aynı soy kütüğüne sahip olacaktır. Devletin tutmuş olduğu kök bilgiler değişmeyecek, sadece nasıl hitap edileceği, anılacağı ve kayıtlara geçeceği değişecektir.”  Yetişkin her bireyin mahkemeye başvurarak isim ya da soyisim değişikliği yapabileceğini de sözlerine ekleyen Çınar, “Türkiye’de asliye hukuk mahkemesine başvuruda bulunarak geçerli bir neden, menfaat ya da yararın kanıtlanması halinde değişiklik yapılabilir. Çocuk, otomatik olarak babanın soyadını almaktadır; fakat yetişkin olduğunda gerekçelerini sunarak soyismini değiştirme başvurusunda bulunabilir.” 

Mahkeme bir buçuk yılda sonuçlandı

Türkiye’de mahkeme kararıyla çocuklarına kendi soyadını veren bir isim de Ebrar Güldemler. 10 ve 11 yaşlarında olan oğullarına 1.5 yıl önce açtığı davayla soyadını veren Güldemler, babalarıyla hiçbir ilişkileri olmayan çocuklarının tüm sorumluluğunun kendisinde olduğunu ve özellikle otel, hastane gibi yerlerde soyadı farklılığından sorun yaşadığı için bu yola başvurduğunu söylüyor: “Çocuklarımı ben büyütüyorum. Ama 10 yıldır boşandığımı, anneleri olduğumu söylemekle uğraşıyorum. Bir oğlumun ameliyatında hemşire 4 kere kim olduğumu sormuştu, ben de artık sinirden dayısıyım demiştim. Yine de yıllarca babaları çocuklarıyla ilişki kurmak isteyebilir diye bekledim. Olmayınca da yola çıktım. Psikolog görüşmeleri yapıldı, okul incelemeleri yapıldı, öğretmenleri tanık oldu, her şeyle benim ilgilendiğime dair epeyce yüklü bir dosya hazırladık. Buradaki en önemli şey; öfkeyle ya da karşı tarafa zarar vermek için değil, aile düzeninin hayrına bir durum olduğuna her anlamda emin olmak. Sadece soyadları değişti, kayıtlı oldukları kütük, yasal bağ aynı şekilde duruyor.”