“Kadın oyuncularla çalışmak zaten zor” mu?

Çekmeceler” filminin yönetmenlerinden M. Caner Alper’in Milliyet Sanat’tan Şenay Aydemir’e verdikleri röportajda kullandığı “(...) Kadın oyuncularla çalışmak zaten zor. Hem güzel gözüksün istiyor hem ödül kazanmak istiyor (...)” ifadesi haftanın tartışmasını başlattı. Milliyet ve Milliyet Sanat yazarlarından Asu Maro yönetmenleri eleştiren bir yazı kaleme aldı, “baba şiddetiyle hayatı karartılmış bir kadın hikayesinin filmini çeken, toplumun namus algısıyla derdi olduğunu söyleyen birinin bu sözleri cinsiyet ayrımcılığının ta kendisi değil midir” diye sordu. Akabinde, Oyuncular Sendikası bir açıklama yaptı, yönetmenler bir özür yayımladı. Kadın oyunculara ve yönetmenlere sorduk. Gerçekten kadın oyuncular hem ödüllük oynamak hem de güzel görünmek istiyor mu? Birlikte çalışma zorluğu açısından kadın-erkek farkı söz konusu mu? Yıllar içinde kendileri de benzeri laflarla karşılaştılar mı?

Milliyet Sanat’a verdikleri röportajdan...

Şenay Aydemir:“Oyuncular açısından da zorlayıcı film. Sadece oyun açısından değil, fiziksel olarak da hırpalayıcı roller. Özellikle de Deniz karakterini canlandıran Ece Dizdar açısından.

Mehmet Binay:Özellikle böyle olsun istiyoruz. Sinema oyunculuğunun o klasik, omuz, plan, bakışma ve konuşma durumunun çok ötesinde olması gerektiğini düşünüyoruz. Sinemada vücut dili çok önemli.

M. Caner Alper:Hazırlanma evresini çok uzun tuttuğumuz için, çok bağlı-yüz göz-kavga aşamalarını yaşadık. Ece çok yıprandı. Hem düşünsel olarak hem sürecin uzunluğuyla ilgili. Böylesi bir alanı çok tanıyamadığı için sabırsızlandı. Hormonal olarak da yıprandı. Böyle bir senaryo bulunca oyuncular da buna ortam hazırlıyor. Dokuz hafta uzun bir süre.
Bu kadar uzun süreyi bir arada geçirince her kafadan bir ses çıkıyor. Kadın oyuncularla çalışmak zaten zor. Hem güzel gözüksün istiyor hem ödül kazanmak istiyor hem salya sümük olsun istiyor. Taner’le çalışmak çok rahattı. Ama biz çok prova yaptığımız için setimiz çok hızlı geçti. Onun için sette çok zorlama, kavga kıyamet olmadı bizde.

“Cinsiyet üstüne genelleme yapmak bence saçma olur”

Canan Ergüder

- Ben birlikte çalıştığım yönetmenleri zorlamaktan ziyade işlerini kolaylaştırdığımı düşünüyorum. Ben de bir kadın olduğuma göre ve benim kafamda başka kadın oyuncuların olduğunu bildiğime göre “Kadın oyuncularla çalışmak zordur” genellemesi doğru değil.

- Dizilerde gerçek dışılık söz konusu. Seyirci beklentisi de bu yönde. Oyuncular fazlasıyla yorum okur ya da yorumlar dikkat radarının bir şekilde içine girer. Genelde de bu yorumlar çirkinlik, güzellik üzerinedir. Kadın oyunculara daha onur kırıcı şeyler yazılabiliyor. Mesleğimiz ilk etapta görsel bir meslektir ve bu gerçekle yüzleşilmeli. Kimi oyuncunun egosu terbiye edilmiştir kiminin edilmemiştir. Sinemada umut ediyorum kadın veya erkek oyuncularımız görüntülerine çok takmazlar; çünkü arkalarında
en mükemmel görüntüyü almaya çalışan bir yönetmen vardır. Cevabımın bütün oyuncuları (erkek ve kadın) kapsadığımı fark ettim. Doğrusu da bu. Cinsiyet üstüne genelleme bence saçma olur.

“Kadın oyuncudan korkan çok yönetmen tanıyorum”

Deniz Türkali

- Tabii ki her oyuncu hem güzel çıkmak hem iyi oynamak hem de ödül almak ister. Bundan doğal ne var? Rol neyi gerektiyorsa oyuncu onu ister. Bunları konuşmak en hafif deyimiyle çok tuhaf...

- Benim gördüğüm; bütün genç oyuncu arkadaşlarım, kadın-erkek, oyunculuk üzerine kafa yoruyorlar, güzellik üzerine değil.

- Kadın oyuncudan korkan çok yönetmen tanıyorum. Kadın düşmanlığı o kadar yaygın bir şey ki... Altında korku yatıyor. Kadın nefreti erkek egemen dünyanın en önemli özelliklerinden. Ortaçağ’da kadınları cadı diye yakan ideolojinin devamını yaşıyoruz. Birlikte çalışmanın zor olduğu oyuncular vardır; bunun kadını, erkeği yok. Bazı yönetmenler bazı oyuncularla daha rahat eder. Bunda da bir sorun yok. Ama “Kadın oyuncularla çalışmak daha zordur”un altında kadın düşmanlığı yatıyor.

“Ne yazık ki bizde yetenek değil, güzelliktir önemli olan”

Derya Alabora

- Kadın oyuncuların güzel gözükmek istemesinin nedeni şu; sistem onları güzel olmaya zorluyor. Yapımcı ve yönetmen güzel kadınları seçiyor. O yüzden kadın da tabii ki güzel gözükmek istiyor. Ne yazık ki bizde yetenek değil, güzelliktir önemli olan. Kadın dizide güzel gözükmediği zaman ne kadar eleştiriliyor ama erkek gayet buruşuk yüzüyle ekrana çıkabiliyor.

- Kadın-erkek diye ayıramayız; bazı insanlarla çalışmak zordur. Hak etmeden bir yere gelen insanlar tabii ki popüler olduklarında kendilerini farklı hissediyorlar. Kaprisli insanlar olabilir. Bunu genellemeye vurmak, cinsiyete indirgemek yanlış.

Oyuncular Sendikası’nın açıklaması

“Mahremiyet yönetmen sorumluluğu”

Sanatsal yaratım sürecinde yönetmenlerine sonsuz bir güvenle tüm çekmecelerini korkmadan açan kadın-erkek tüm oyuncular, cesurca ruhlarının en gizli sırlarını tüm şeffaflığıyla ortaya koyarlar. İyi, kötü, zayıf, güzel, çirkin... Çekmecelerde ne varsa... Güven ilişkisini zedelemekten kaçınmak için tüm oyuncuların mahremiyetini korumak, sanatsal yaratma sürecinde emanet edilenlere ihanet etmemek yönetmenlerin sorumluluğudur. (...)

“Rolünün gereğini yapıyorsa güzele, çirkine kimse bakmaz”

Lale Mansur

- Bu yönetmenlerin kaç tane filmleri var? Deneyimsiz oldukları için öyle zannedebilirler. Ben bugüne kadar çalıştığım yönetmenlerin hiçbirinde böyle bir şeye rastlamadım. Oyuncunun iyisi vardır, kötüsü vardır, kadını-erkeği yoktur. Ölmek üzere olan birini oynayan birinin kirpikler takıp makyaj yapması beklenemez herhalde. İyi bir filmse, iyi bir senaryoysa, rolünün gereğini yapıyorsa güzeline, çirkinine kimse bakmaz. Güzellik yarışmasında değiliz.

“Ön planda olması gereken güzellikten önce oyunculuktur”

Nebahat Çehre

- Kendi adıma konuşursam ben son filmimde yaşlandırılma makyajıyla oynadım. Benim için alışılmışın dışında bir karakterdi. Bu da benim özlemimdi. Bana göre oyuncunun ön planda olması gereken güzelliğinden önce oyunculuğudur. Ben buna
o kadar değer veriyorum ki, “Beni kalıplaştırdılar, hep aynı
tip rolleri veriyorlar” diye çok şikayet ediyordum.

- Yönetmen güzel olması gerekirken çirkin gösteriyorsa bir oyuncuyu, iyi çekim yapmıyorsa belki müdahale etmiştir oyuncu da... Belki
benim de başıma gelse
“Ben burada çok iyiyim, niye ışık böyle?” diyebilirim. Bazı yönetmenler dikkatsiz oluyor, ışığa önem vermiyor.
O zaman seyirci dışarda görünce “Aa siz daha güzelmişsiniz”
diye iltifat ediyor.

“Cinsel kimliği ne olursa olsun, oyuncu en iyi için uğraşır”

Sumru Yavrucuk

- Kadın ya da erkek ayrımına girmeden; cinsel kimliği ne olursa olsun, oyuncu en iyisini başarmak için uğraşır. Bu nedenle oynayacağı rolün ağırlığı ya da girmek istediği karakter burada önem kazanır. Çünkü oyuncu da role hizmet etmesi gerektiğini bilir. Zamana olan ihtiyacını canlandıracağı rol belirler. Kadın oyuncularla çalışmanın artı bir “zorluğundan” bahsetmek doğru bir tespit gibi gelmiyor.
Her oyuncu kadın
ya da erkek bu endişeyi taşır
ve bu soruları sorar. Bu oyuncunun doğası gereğidir.

Yönetmenler de değerlendirdi

Deniz Akçay

Birlikte çalışması hayli
zor olan erkek oyuncular da var. Sadece kendi filmimde değil ama çalıştığım başka işlerde de gördüm. Burada önemli olan birlikte çalışmanın
zor olması, buna sebep olan kişinin cinsiyeti değil. Görüntüsüne takılan erkek oyuncularla da karşılaştım, takılmayanlarla da...

Yüksel Aksu

Her kadın oyuncu öyle değildir. Güzel görünmek isteyen de var, iyi oynamak isteyen de her ikisini birlikte yapmak isteyen de var. Erkeklerde de bu böyle, cinsiyet farkı yok. Erkek kolay, kadın daha zor gibi bir ayrım yok. Benim böyle bir tecrübem olmadı. Zaten öyle çok makyajlı işler yapmıyorum.

“Çekmeceler”in yönetmenleri:

“Üzüntümüzü ve özrümüzü umarız kabul ettirebiliriz”

“Çekmeceler”in yaratıcı süreci üç yıl sürmüş ve filmin kadına yönelik şiddet üzerine kurulan zorlayıcı hikayesi özellikle oyuncularımızı ve sanatsal üretim sürecine katkıda bulunan ekipteki her çalışanımızı zorlamıştır. Bu süreçte özellikle psikolojik açıdan zorlayıcı sahneleri oynayan, başta kadın oyuncularımız olmak üzere diğer tüm oyuncular zaman zaman yıpranmış, yorulmuştur. Filmimizin ekip açısından da başarılı bir şekilde sinema severler karşısına çıkması için bu ödünleri verdiklerinden dolayı oyuncularımıza tekrar teşekkür ederiz (...). Bugün Oyuncular Sendikası’nın açıklamasında dikkat çekildiği üzere yönetmenler oyuncuların üretici süreçteki mahremiyetini korumakla yükümlüdür. Oyuncular Sendikası’nın üyelerinin haklarını korumakla ilgili gösterdiği hassasiyetin, tarafımızdan gösterilmemiş olduğunu,
o konuşmanın bütünü içinde fark etmeyip uyarılar üzerine fark etmekten dolayı üzüntümüzü ve özürümüzü umarız kabul ettirebiliriz (...).