Kim kimi kayırıyor?

Bence Azeriler, Ermenileri kayırıyor. Yoh yoh Ermenileri biz "kayırırik..." Olmaz, Ruslar Ermenileri kayırıyor. Yahu Ruslar, Azerileri kayırmamışlar mıydı? Ne münasebet! Azeriler diyor ki "Rusları biz kayırırik..." Valla "gospodin" kimin kimi kayırdığı belli mi? Hayret içinde misiniz? Dediklerime mi şaşırıyorsunuz? Haklısınız. Kayırmak bizde iltimas etmek veya elinden tutmak demek. Azeriler ise "kayırmak" lafını "becermek ya da gırgır diliyle "şaapmak" anlamında da kullanıyor. Yani birini kayırıyorsanız onu .......sunuz. Yeni Türk sumhuriyetleri arasında zorlanmadan anlaşabildiğimiz sadece Azerbaycan Türkleri değil mi? Azeri Türkçesi ile bugün Türkiyede kullandığımız Türkçe arasında çok büyük bir benzerlik yok mu? Kullanılan kelimeler bakımından yüzde seksenlere doksanlara varabilecek bir ortaklık söz konusu değil mi? Ama iş o kadar basit değil, dilleri var hem bizimki gibi hem bizimkine benzemez. Karadeniz Türkçesi gibi. Sadece kayırmak mı, başka kelimeler var, tebessümle hatırladığım. Azeri Türkçesinden "hınzır yakalamalar" testusuna buyur ola bu kez de... Nasıl olsa borç bini mini değil çoktan Kaf dağını aştı. 1 Tatlı yiyelim tatlı konuşalım. Konuya havyar tadında başlayalım. Azerbaycanda bugün mal pek yok ama havyar gani. Bütün dünyada meşhur Rus havyarı diye tanınan havyar yalnız Azerbaycanda çıkarılıyor. Yılda 18 ton kadar üretilen havyar Hazar Denizinde yaşayan hangi balıktan alınır?a. Mersinb. Tersinc. Kılıçd. Kalkan2 Azerbaycan deyip geçme. Bakü petrollerini düşünün. Almanların, İngilizlerin, Fransızların, Amerikalıların, hem mihver hem müttefik bütün "dövlet"lerin 19. yüzyıldan beri ağzının suyunu akıtmış olan Bakü petrollerine Azeri Türkçesinde ne denir? Kelime Rusça.a. Bezirb. Nişadırc. Neftd. Zift3 Sen yahşi, ben yahşi. Azeriler için her şey yahşi, yani güzel. Onlar bizdeki gibi güzel demiyorlar, güzel kadına "gözel" diyorlar. "Yahşi" tipik bir Azeri sözcüğü, bizde de hemen hemen aynı anlamda kullanılıyor. Yalnız, onlarda farklı Türkiyede farklı anlamlarda kullanılan kelimeler var. Bu testusta aynı kelimenin bizim ve onların Türkçelerinde nasıl çok farklı anlamlara gelebildiğinin örneklerini vereceğim. Hata ve nisyan müstesna! Örneğin "cüce" Azericede ne demek?a. Fareb. Piliçc. Soğand. Hiçbiri4 Biz "iyi iyi" deriz. Azeriler "beli beli" derler. Peki Azeriler "iyi" derse ne demek isterler?a. Ha ha kısa kes!!!b. Kötüc. Gülün kokusud. Bravo5 Çok komik durumlarla karşılaşabilirsiniz. Orada biri sizi "vay pezevenk arkadaşım" diye karşıladığında ne demek istemiş olabilir?a. Basbayağı pezevenkb. Seyyar satıcıc. Şişmand. Hiçbiri6 Azerbaycan Türkçesi ile "Doğu Karadeniz Mahalli Ağzı" arasında önemli benzerlikler var. Bu konuyla ilgilenen Gani Gönüllüye göre bazen Türkiye Türkçesinde hiç bulunmayan, bazen de farklı bir anlam taşıyan kelimelerin Azerbaycanda ve Doğu Karadenizde aynı anlamda kullanıldıklarını görmekteyiz. Gönüllü, bir tebliğinde bunları sıralamış: "Ha uşşak ha, haçan, uyyy" bazı örnekler... 6. ve 7. sorular onun tebliğinden. Karadenize has "lobya" kelimesi Azerbaycanda da aynı anlama geliyormuş. Ne demek?a. Lobib. Kulak memesic. Fasulyed. Hamsinin büyüğü7 İnternette bulduğum Karadenizli Gani Gönüllü, "Hiç keriz gördünüz mü?" diye soruyor. "Keriz" hem Karadeniz ağzında hem de Azericede aynı anlamda ama bizde farklı. Neymiş?a. Kumarb. Kolayca kandırılabilen oyuncuc. Gırgır şamatad. Yer altı su yolu, su kemeri8 Baküde Ruslardan kalma propaganda geleneği var. Herkes birbirinin propagandasını yapmakta, birbirinin ne denli "yahşi" olduğunu anlatmakta. Birbirini övme, methetme, gani. Ancak reklamcılık ve ilancılık Baküde henüz emekleme safhasında. Bunun en iyi göstergesi de şu sözcük değil mi? Bizdeki "ilan" sözcüğü onlarda bambaşka bir anlama geliyor. Kapitalizmin en önemli araçlarından olan ilancılık, belki de Rus sosyalizminin etkisiyle Azericede ne anlam kazanmış kestirebilir misiniz?a. Yalancılıkb. Bilgiçlikc. Tilkid. Yılan9 Baküde bir iş toplantısında, Azerilerden bir işadamı, sizinle konuşurken, "Sizden kabak..." dedi. Hoppala, ne demek istemiş olabilir? a. Sizden daha kel. b. Sizden daha enayi.c. Sizin teklifinizden daha ucuz.d. Sizden önce... "Kabak" Azeri Türkçesinde "önce" demek.10 Sakın bir Azeriden bardak istemeyin. Çünkü bardağın orada özel bir anlamı da var. Ne demek?a. Eski çam b. Borç para c. Prezervatif d. Genelev11 Peki, bardağı anladık da "karhane" ne demek?a. Fabrikab. Hastanec. Postaned. Moda evi12 Edebiyatla bitirelim. Baküde şiir de ve dur! Baküde "şuara" yani şairler fışkıracak toprağı sıksan, şuara. Baküde Leninin ve Kirovun heykelleri yıkılmış fakat bütün şuaranın heykelleri güzel Bakünün meydanlarını süslemekte. Peki, Azeri edebiyatının klasik nitelik kazanmasında hangi divan şairimizin etkisi çok büyük olmuş?İpucu: Leyla ve Mecnunu Azeri Türkçesiyle yazmıştı.a. Mükremin Munganb. Nailic. Ali Şir Nevaid. FuzuliYanıtlar: 1) a, 2) c, 3) b, 4) c, 5) c, 6) c, 7) d, 8) d, 9) d, 10) d, 11) a, 12) d Borç bini aşınca millet gülmeye başlar da gazeteciler durur mu? Haberler birer hınzır gülmece! Geçenlerde Hürriyette okumuştum. IMF, Türkiyeyi kayırıyormuş. The Washington Post gazetesi bunu iddia ediyormuş. Çünkü Arjantinin ek mali yardım isteğini reddeden IMF, Türkiyeye üçüncü kez kredi vermeyi kabul etmiş. Kısa bir süre içinde IMFden çok önemli miktarda kredi sağlamasında siyasi faktörlerin rolünün bulunup bulunmadığını tartışmaya başlamışlar. Bu haber de bende acayip bir gülme krizi başlattı. Yahu, IMF verdiği krediyi karşılıksız mı veriyor? Ulufe mi dağıtıyor? Anlaşılan kriz her yerde, herkes kafayı yemiş. Ama bence adamlar bilmeden haklılar, IMF bizi gerçekten kayırıyor. Nasıl mı? Azerbaycana gazeteci olarak yıllar önce yapmış olduğum ziyareti hatırladım.