Kitapçının dirilişi

Kuzen Christopher Foyle 1999da işbaşına geldiğinde gümüş tepsi içinde kendisine sunulan ama üç çeyrek asırlık ihmalkar, kötü ve çağdışı yönetim sonucu sürekli zarar eden bir ticari kurum buldu. Yeni patron "Ne başka bir direktör vardı, ne de düzgün tutulmuş hesaplar. Çalışanlarda moral diye bir şey yoktu. Neredeyse asırlık bir hanım sözüm ona muhasebeyi yapıyordu. Birkaç üst düzey idareci o departmandan bu departmana gözü bağlı uçuşlar içindeydi. Çalışanların çoğu İngilizce konuşmuyordu. Telefonlara son 20 yılda cevap verilmemişti. Foylesu arayanlar, Ya kendiniz gelin ya da mektup yazın diye kaydedilmiş bir mesaj duyuyorlardı" diyor. Londranın Charing Cross Caddesinden geçtiyseniz Foyles kitapçısının dört katlı binasını görmemiş olamazsınız. Mayıs ayında 100üncü kuruluş yıldönümünü kutlamaya hazırlanan bu dünyaca ünlü kitap dükkanı şimdilerde büyük bir yenilenme içinde. Dört yıl önce, onu 54 yıl demir bir yumrukla idare eden yönetici-direktör, patroniçe Christina Foyle 88 yaşında öldüğünde Foyles, yıkılmayı bekleyen bir imparatorluk gibiydi. Bu ünlü kitapçı nasıl kurulmuş ve neredeyse bir asır nasıl ayakta kalabilmiş? İşte asıl soru burada. Devlet memurluğu sınavlarını kazanamayan William ve Gilbert Foyle adlı iki kardeş 1903 yılında annelerinin Shoreditchteki evinin mutfağında, o sıralarda hayli kârlı olan kitap satma işine girmeye karar verdiler ve ilk sene 10 sterlin kazandılar. 1922de ise Charing Crosstaki yeni yerlerinde stoklarındaki bir milyon kitapla övünüyorlardı.1945te dizginler Christinanın ellerindeydi artık. Kitapçıyı 54 yıl boyunca diktatörce yönetti. Mayıs 1999da Foyles diktatörü bir gün işe gelmedi. Herkes şaşırmıştı. Hayatının son haftasında yeğeni Christopherı Foylesı ikinci direktörü yaptı. Vasiyetnamesi kendisi kadar şaşırtıcıydı. Ailesine hiçbir şey bırakmamış, Essexteki evinin bakıcısına ise bahçede bulunan altı kaplumbağaya bakması için 10 bin sterlin bırakmıştı. 60 milyon sterlinlik serveti yardım için kurulacak bir vakfa kalıyordu. Christina bu vakfın hangi hayır işleri ile uğraşacağını belirtmemişti bile.Öldüğünde aile şirketini çok iyi durumda bırakmıştı. Zarar etmesine rağmen, Foylesun finans kuruluşlarına bir kuruş bile borç yoktu. Bilakis üç milyon sterlin nakit parası bankalarda kullanılmayı bekliyordu. Christopher bu olanak sayesinde devasa Foylesu 21inci yüzyıla taşıma görevini üstlendi. Kuzeni Bill Samueli ikinci direktör yaptı ve böylece yenilenme ve yapılanma devrimi başladı. Dört yıl sonra bu "şahsına münhasır" dükkanın birçok bölümü hâlâ geçmişte yaşıyor ama şimdilerde ikinci katta modern, aydınlık ve havası güzel bir Silver Moon odası var. Burası 24 bin parça içeren, kadınlara özel kitapların satıldığı kısım. Kırmızı ve mor renklerin hakim olduğu çocuk kitapları bölümünün ortasında kocaman bir akvaryum bulunuyor. İçinde yalnız piranhaların olduğu akvaryumun etrafında, özellikle balıkların beslenme saatlerinde, yer bulmak olanak dışı. Yılda 12 milyon sterlinlik satışı olmasına rağmen Foyles hâlâ kâr etmiyor. Ama seneye kâra geçeceklerinden eminler. "Acelemiz yok çünkü ensemizde boza pişiren bir banka müdürüne, sürekli bizi rahatsız eden bir yöneticiye hesap vermek zorunda değiliz. Foylesu yine Londranın en iyi kitap dükkanı haline getireceğiz" diyorlar. Yazara e-mail Başa geçer geçmez yaptırdığı envanter sayımında (belki de Foylesda ilk kez), dükkana daha 200 yıl yetecek kadar kırtasiye bulundu. Parası ödenen ama dükkana getirilmemiş binlerce kitap görünüyordu stokta. Tahminlere göre son 20 yılda Foyles 10 milyon sterlin kaybetmişti.