Tüm girişimlerin yüzde 99.8'i KOBİ

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, istihdamın yüzde 72.4'ünü, personel maliyetinin yüzde 51.8'ini, cironun yüzde 50.4'ünü, üretim değerinin yüzde 44.1'ini ve faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 44'ünü oluşturdu.

Türkiye'de 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 125 milyon lirayı aşmayan girişimler küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) olarak tanımlanıyor. 

Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre 2019 yılında KOBİ'lerin; yüzde 36.3'ü toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, yüzde 14.4'ü ulaştırma ve depolama sektöründe, yüzde 12.4'ü ise imalat sanayi sektöründe faaliyet gösterdi.

Bu dönemde, toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamının toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı yüzde 27.4 olurken, personel maliyeti için bu oran yüzde 24, ciroda yüzde 52.5, faktör maliyetiyle katma değerde yüzde 25.5 ve üretim değerinde ise yüzde 15.7 olarak gerçekleşti.

KOBİ girişimleri için 2009 yılındaki çalışan başına ortalama katma değer 15 bin liradan, 2019 yılında bu değer 54 bin liraya yükseldi.

İmalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüzde 56.9'u düşük teknoloji ile çalışırken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran yüzde 49 oldu.

KOBİ'ler içinde, mikro ölçekli girişimlerin;

- yüzde 57.6'sı düşük teknoloji, 

- yüzde 32.4'ü orta-düşük teknoloji, 

- yüzde 9.5'i orta-yüksek teknoloji,

- yüzde 0.5'i yüksek teknoloji ile çalıştı. 

Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla yüzde 52.7, yüzde 29.5, yüzde 16.8 ve yüzde 0.9 ve orta ölçekli girişimlerde yüzde 52.6, yüzde 27.8, yüzde 18.1 ve yüzde 1.5 oldu.

Bu dönemde toplam ihracatın yüzde 36.6'sı, ithalatın ise yüzde 21.5'i KOBİ'ler tarafından gerçekleştirildi.

Toplam ihracatta; mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 3.8, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 14.1, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 18.7 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 63.4 olarak gerçekleşti.

Girişimlerin ana faaliyetine göre, KOBİ'lerin ihracatının yüzde 58.4'ü ticaret sektöründe, yüzde 37.5'i ise sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapıldı.

Toplam ithalatta; mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 1.5, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 7.5, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 12.5 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 78.5 olarak gerçekleşti.

Girişimin ana faaliyetine göre, KOBİ'lerin ithalatının yüzde 63.9'u ticaret sektöründe, yüzde 30.9'u ise sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından gerçekleştirildi.

KOBİ'lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri 2019 yılında 65 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2019 yılında 43 milyar dolara düştü.

KOBİ'ler tarafından 2019 yılında yapılan ihracatın yüzde 46.1'ini Avrupa ülkelerine, yüzde 36.5'i Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ'ler ithalatının yüzde 42.9'u Avrupa ülkelerinden, yüzde 47'sini Asya ülkelerinden yaptı.

KOBİ'lerin ihracatının yüzde 91.4'ünü imalat sanayi ürünleri oluşturdu. KOBİ'lerin 2019 yılı ihracatında giyim eşyası sektörünün payı yüzde 14.4, tekstil ürünlerinin payı yüzde 10.2 ve başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı yüzde 10.1 oldu. 

KOBİ'lerin 2019 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, yüzde 20.1 ile ana metaller, yüzde 16.8 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler, yüzde 10.8 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar ve yüzde 6.5 ile tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetler oldu.

KOBİ'ler Ar-Ge harcamalarının yüzde 31'ini gerçekleştirdi. Mali ve mali olmayan şirketlerin 2019 yılına ilişkin toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 8 milyar 984 milyon lirasını KOBİ'ler gerçekleştirdi. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının  yüzde 31'ini oluşturmaktadır. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 112 bin 338 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin yüzde 47.1'i KOBİ'lerde istihdam edildi. 

KOBİ'lerin 2019'da toplam patent başvuru sayısı 1,416 olurken, aynı yıl 325 patent tescil edildi. KOBİ ölçeklerinde ise en yüksek patent başvurusu 491 ile mikro ölçekli girişimler tarafından yapılırken, patent tescil sayısında ise 137 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer aldı.