Çocuklar; konuşamayan, otizmi olan bir akrandan, tekerlekli sandalye kullanan bir akrabaya kadar, engeli olan insanları merak edip, hakkında bilgi edinmek ister. Çocuğunuzla engellerle ilgili konuşmak, bazı insanların neden farklı göründüğünü, konuştuğunu veya biraz daha farklı hareket ettiğini anlatmak onların bu durumu daha iyi anlamasına yardımcı olur.

Çocuklar bu konu hakkında soru sorduğu zaman o da öyle doğmuş demek yeterli olmaz. Bunun yerine engeli olan özel gereksinimi bireylerin, akranlarının farklı olduğunu ama bu durumun kötü ya da garip bir şey olmadığını anlatmanız gerekir. Önce bu konu hakkında konuşurken bu çocukların durumuna saygı duymanın, konu hakkında saygılı bir biçimde konuşmanın ve kelimelerin dikkatli seçilmesinin önemini anlatmanız faydalı olacaktır. Özel gereksinimi olan bireylerin yanında durumları hakkında soru sormadan önce ailesinden ya da kendisinden izin alınması gerektiğini anlatmanız, engele değil bireye saygı duymalarını kolaylaştıracaktır.

Çocuklara, engeli olmak demenin ne demek olduğunu somut bir biçimde açıklayın ve gerçekçi olmaya özen gösterin. Açıklamalarınızı şu şekilde yapabilirsiniz; “Arkadaşının bacaklarındaki kaslar seninki gibi çalışmıyor. Bu yüzden yürümekte zorlanıyor veya tek ayakla doğduğu için doktorların yaptığı ve yürümesini sağlayan bir protez bacağı var. ”

Konuşurken duygularınızı konuşmalarınızdan uzak tutmaya çalışın. Eğer bir kimsenin engelinin “üzüntü veren bir durum” veya “korkunç bir durum” olduğunu söylerseniz, çocuk kişiye acımaya başlar ve bu işe yaramaz.

Bazı insanlar farklı doğarlar.

Bazı insanlar, özel gereksinimli olarak doğarlar, Bazen de ilerleyen yaşlarda özel gereksinimli bireyler olurlar. Bunu açıkça belirtin.

Serebral Palsili ya da otizmli bir çocuğun hasta olmadığını açıklayın çünkü çocuklar farklı gelişen akranlarının hasta olduğunu düşünürse kendisinin de hasta olacağını düşünerek ona yaklaşmayabilir.

Çocuklar “Bu kızın nesi var?” gibi sorular sorabilir. Bir çocuğun konuşmakta zorluk çekebileceğini, bazen sesler çıkarabileceğini ve bu durumun yanlış ya da tuhaf olmadığını ona açıklayın.

Bazen, çocuklar fiziksel engeli olan bir kimsenin iletişim kuramayacağını, onları anlamakta zorlanacağını düşünebilirler. Birinin bedeninin farklı olmasının her zaman anlamasını ve konuşmasını da etkilemeyeceğini açıklayın.

Benzerliklerin Üzerinde Durun

Sürekli farklılıklardan bahsetmeyin çünkü bu sefer de çocuk engeli olan kişilerin başkalarından tamamen farklı olduğunu düşünmeye başlayacaktır. Engeli olan bir çocukla diğer çocukların ortak bir noktalarını bulmaya çalışın ve örnekler verin. Şöyle örnekler vermeniz faydalı olacaktır, “Zeynep’te senin gibi matematikte iyi ve ikiniz de aynı tür müzik dinlemeyi seviyorsunuz. ”

Benzer özellikler bulmanız, çocukların engeli olan insanlarla daha iyi ilişki kurmasına yarar ve çocuklar empati kurdukça, farkındalıkları artar.

Engel nedir, özel gereksinimli olmak ne demektir, kimler özel gereksinimlidir gibi bir çok konuda bilgi sahibi olmanız çok zor ama çocuklarla birlikte bu konuda araştırma yapabilir, alışmadığı durumlar karşısında nasıl davranması gerektiğini gösterebilirsiniz.

Otizm, Down Sendromu, öğrenme güçlüğü veya hakkında bilgi içeren hakkında bilgi sunan çocuk dostu web sitelerini bulup, bilgileri birlikte gözden geçirebilirsiniz. Bu konuları içeren kitaplar alıp, beraber okuyabilir ya da bu konuyu anlatan çizgi filmler izleyebilirsiniz.

Çocuğunuzun engelli olmak hakkında bazı zor soruları olabilir. Cevabınız yoksa “bilmiyorum” demekten korkmayın. Bir cevap vermeden önce düşüncelerinizi toplamak için biraz zamana ihtiyacınız varsa, bunu konu hakkında biraz düşünüp sana sonra açıklayacağım diyebilirsiniz.

İşte duyabileceğiniz birkaç zor soru:

Neden böyle doğdu? “Annesinin karnında büyüdüğü zaman, ayağı büyümedi.” diyerek, bilim temelli bir cevap verebilirsiniz ya da inançlarınızı yansıtan bir cevap verebilirsiniz.

Ne kadar yaşayacak? Çocuklar yaşam süresi hakkında zor bir soru sorarsa, insanları sağlıklı tutmak için neler yapıldığına odaklanarak bunu içeren bir cevap verebilirsiniz. “Bilmiyorum. Ama doktorlar ve bilim adamları bir tedavi bulmak için çok çalışıyorlar, emin olabilirsin diyebilirsiniz. ”

Hiç yürüyebilecek mi? “Emin değilim, ama bahse girerim elinden gelenin en iyisini yapmak için doktorlarıyla birlikte çok çalışıyor” diyebilirsiniz.

Ne yazık ki, çocukların, bir kimsenin engelini anlatmak için kullanılan bazı küfürlü ya da kötü kelimeleri duyma ve bunları tekrarlama olasılığı çok yüksektir.Bu kelimeleri duyduğunuz an böyle sözlerin zarar verdiğini ve bunları söylemenin iyi olmadığını açıklayın.

Çocuklar bu kelimeleri kullanmaya devam ederse, tepkinizi gösterin. İnsanları rencide etmenin ve başkalarına karşı saygısızca konuşmanın görmezden gelinmeyeceğini açıkça belirtin.

Ayrıca, çocukların engeli olan birini taklit etmesinin kibar olmadığını anlatın. Bunu yapan başka bir çocuk varsa buna da gülünemeyeceğini açıklayın.

İyi bir örnek olduğunuzdan emin olun. Eğer siz, engeli olan insanlar hakkında konuşurken uygunsuz kelimeler kullanırsanız, çocuklar da bunu örnek alacak ve taklit edecektir.

Çocuklar genellikle yardım etmek isterler, fakat nasıl yardım edeceklerini bilemedikleri için kendilerini tehlikeye de atabilirler.

Tekerlekli sandalyeyi kullanan biri arkada yardım etmek isteyen çocuğu göremeyebilir. Arkadaki çocuk yardım etmek isterken tehlikeli bir durum ortaya çıkabilir. Benzer şekilde, otizmli bir çocuğu çok üzgünse ve davranış problemi sergiliyorsa, yardım etmeye çalışmak durumu daha da kötüleştirebilir. Otizmli çocuğun sakinleşmesi için biraz alana ihtiyacı varken arkadaşının ona sarılması durumu daha da kötüleştirebilir.

Yani çocuklara harekete geçmeden önce sormasını öğretin. “Yardım etmek için yapabileceğim bir şey var mı?” diye sormak gerektiğini anlatın.

Çocuklar bir amca, kuzen veya dede gibi engeli olan biriyle büyürse, zamanla yeni sorular sormaya başlayabilir ve vücudunu daha iyi tanıdığında daha karmaşık sorular yöneltebilir.

Bu soruları bırakın engeli olan kişi ya da yakını yanıtlasın. Bu kişinin çocuğunuzun sorularını cevaplamaya istekli olup olmadığını sorun. Çocuğunuza bu durumu en iyi anlatacak olan kişi yine bu durumu yaşayan kişidir ve bu kişilerin sorularınızı memnuniyetle cevapladığını göreceksiniz.

Çocuğunuzun okuldaki engeli olan arkadaşlarıyla ilgili cevaplamakta zorlanacağınız soruları olabilir. Sınıfındaki kızın yemeğini yemesi için neden yardıma ihtiyacı olduğunu ya da sınıftaki bir erkek çocuğunun neden tam cümlelerle konuşmadığını sorabilir ve siz çocuğun durumunu bilmediğiniz için cevap veremeyebilirsiniz. “Neden yemek yerken yardıma ihtiyaç duyduğuna emin değilim” diye açıklamak yapabilirsiniz. Belki de kollarındaki kaslar seninki gibi çalışmıyor. ” diye durumu açıklayabilirsiniz.

Çocuğunuzun öğretmeniyle de görüşmek faydalı olacaktır. Öğretmen başka bir öğrenci hakkında size bilgi veremez ama öğretmenin çocuğunuzun soruları olduğunu bilmesi yararlı olacaktır çünkü belki sınıftaki diğer çocukların da soruları vardır.

Çocuğunuzun okulunun engeli olan çocukları anlatan herhangi bir müfredata sahip olup olmadığını öğrenin. Çocuklar başka bir çocuğun engelini anladığında, yardımcı olma, sahip çıkma ve empati kurma olasılığı çok daha fazladır.

Çocuğunuzu, engeli olan arkadaşlarıyla beraber etkinlikler yapması için teşvik edin. Aynı masada öğle yemeği yemek, beraber yuvada oynamak ya da sadece konuşmak çocuğunuzun diğer çocuğun yaşamına dahil olabileceği birkaç yoldur.

Çocuğunuz engeli olan bir çocuğu doğum günü partisine davet etmek istiyorsa, bunun nasıl gerçekleşeceği hakkında konuşmak için diğer ebeveyni aramanız en güzel yol olacaktır. “Oğlum, doğum günü partisi yapmak istiyor ve çocuğunla katılmanı çok isterim. Bunu nasıl gerçekleştirebiliriz? ” diye sormanız aileyi çok mutlu edecektir.

Otizmi olan öğrenciler öğrenme, sosyal beceri ve iletişim alanlarında özel idesteğe ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, öğretmenlerin bu alanların her birine hitap etmek için stratejilere ihtiyacı vardır. Aşağıdaki 10 önerimiz, öğretmenlerin yukarıda belirtilen ihtiyaçların bir kısmını ele almalarına yardımcı olacaktır ve otizmli bireylere iyi bir rehberlik sağlayacaktır.

1. Öğrenci hakkında bilgi edinin

Bir öğrenci hakkında bilgiye ihtiyaç duyan eğitimciler;

Bireyin eğitim kayıtlarını incelemeli,
Bireyin becerilerini gözlemlemeli,
Çocukla bireysel görüşme yapmalı,
Aile görüşmeleri yapmalıdır.

2. Büyükleri öğretin

Mümkün olduğu kadar, eğitimciler çocuğun ilgi alanlarını, güçlü yönlerini, uzmanlık alanlarını öğretme araçları olarak kullanmalıdırlar.

3. Onlarla konuşun

Tüm öğrencilerin iletişim kurma fırsatına sahip olduğundan emin olmak için, öğretmenlerin etkileşime olanak tanıyan yapıları ve etkinlikleri çalışmalarına yerleştirmeleri gerekmektedir.

4. Seçim Yaptırın

Seçim, öğrencilere sadece yaşamlarında bir kontrol hissi vermekle kalmayıp, öğrenmeleri için bir fırsat olabilir. Seçim yapma; öğrenme ortamı, ders materyalleri ve iletişim söz konusu olduğunda özel ihtiyaçları olan otizmli öğrenciler için özellikle yararlı olabilir. Seçim, okul gününün hemen hemen her yerine yerleştirilebilir. Öğrenciler hangi görevlerin tamamlanacağını, grupta hangi rolün alacağını, kişisel yardım ve destekleri nasıl alacağını seçebilirler.

Sınıflarda sunulabilecek seçeneklere örnekler şunlar olabilir:

Atanan on sorunun beşini çözmek
Tek başına ya da küçük bir grupla çalışmak
Sessizce veya bir arkadaşla okumak
Kalem veya bilgisayar kullanmak
Çalışmayı sınıfta veya kaynak odasında gerçekleştirmek
Kelimeleri veya resimleri kullanarak not almak

5. El yazısı alternatiflerini düşünün

Yazma, otizmli öğrenciler için önemli bir gerilim ve mücadele kaynağı olabilir. Bazı öğrenciler hiç yazamazlar ve yazabilecek diğer çocuklar, bunu yapmakta zorlanabilirler. Bir öğrencinin yazı yazmasını desteklemek için; bir kelimeyi, bir cümleyi veya birkaç satırı yazarak nazikçe cesaret vermek denenebilir. Öğretmenler; öğrencinin bir bilgisayar, kelime işlemci kullanmasına izin verebilir. Bazı öğrencilerin yazarken bir kelime işlemci kullanması, onların motor beceriler (süreç) yerine eldeki (içerik) göreve odaklanmalarına yardımcı olur.

6. Düzenlemeyle ilgili yardım

Otizmli bazı öğrenciler ultra organize olsa da diğerleri materyal bulma, dolap ve masa alanlarını düzenli tutma konusunda desteğe ihtiyaç duyabilirler. Örneğin, öğretmenler tüm öğrencilerin kitap poşetlerini paketlemelerini, malzemeleri bir yere koymalarını ve çalışma alanlarını birlikte temizlemelerini sağlayabilir. Bu süreç tüm öğrencilere okuldan eve geçişe nasıl hazırlandıklarına dair organize olma fırsatı verecektir. Bu süre zarfında başka beceriler de öğretilebilir. (Örneğin, yapılacaklar listesi oluşturma, görevlere öncelik verme)

7. Destek geçişleri

Otizmli bazı öğrenciler etkinlikler arası geçişlerde sıkıntı yaşarlar. Bazıları çevreye rahatsızlık verirken, diğerleri de etkinlikler arası geçişte sorunlar yaşayabilirler. Otizmli bireyler, strese neden olan değişikliklerin son derece zor olabileceğini söylemektedirler. Öğretmenler, geçiş yaparken öğrencilerinin hissettikleri rahatsızlığı en aza indirebilir:

Öğrencilerin bir etkinlik boyunca kendi başlarına zaman geçirebilmeleri için görsel bir zamanlayıcı kullanılabilir.
Herhangi bir geçişten önce tüm sınıfa hatırlatmalar yapılabilir.
İlkokul sınıflarında, öğretmenler tüm öğrencilerden bir partner ile bir yerden diğerine hareket etmelerini isteyebilir. Ortaokul ve lise sınıflarında, öğrenciler yardımcı olacak bir akran seçebilirler.
Bir geçiş yardımcısı (bir oyuncak, nesne veya resim) edinmeleri sağlanabilir.

8. Rahat bir sınıf oluşturun

Öğrenciler eğitim ortamlarında rahatsız veya kendilerini güvensiz hissettiklerinden başarısız olurlar. Otizmli öğrenciler, rahatlayabilecekleri ve kendilerini güvende hissedebilecekleri ortamlarda öğrenmeye hazır olacaklardır.

Sınıfı daha konforlu ve güvenilir hale getirmek için fikirler;

Oturma seçenekleri (örneğin, puf sandalyeler, sallanan sandalyeler)
Doğrudan ışığı azaltmak (örneğin, yukarı doğru çıkıntı ışığı kullanarak, özellikle hassas olan bir öğrencinin şapka giymesine izin vererek)
Dikkat dağıtıcı sesleri en aza indirgemek (örneğin belirli faaliyetler sırasında kulak tıkacı veya kulaklık temin etmek) yararlı olacaktır.

9. Mola verin

Bazı öğrenciler, görevler arasında mola verdikleri zaman en iyi şekilde çalışırlar. (sınıfta dolaşabilir, ayağa kalkabilirler) Bazı öğrencilerin yürüyüş aralarına ihtiyacı olacaktır (bu aralıklar birkaç saniyeden on beş veya yirmi dakikaya kadar sürebilir). Bazı öğrenciler bir veya iki kez bir koridorda aşağı yukarı yürümeye ihtiyaç duyabilirler, bazıları ise sınıfta dolaşmak için izinli olabilirler.

10. Dâhil edin

Yaparak öğrendiğimiz doğruysa, o zaman kapsayıcı okullarda otizmli öğrencileri desteklemek için öğrenmenin en iyi yolu öğrencileri dâhil etmektir.

Instagram:@bak_su_konusanlara

Ebeveynler, çocuklarının dil ve konuşma gelişimini nasıl desteklemeleri gerektiği hakkında sıklıkla soru sorarlar. Bebekler, konuşmadan önce iletişime geçerler. Konuşma başlamadan önce çıkardıkları seslerle, jest ve mimiklere bizlerle iletişime geçerler ve isteklerini ya da huzursuzluklarını belli ederler.

Bebeklerin konuşmaya başlamadan önce sesler çıkarmaları önemlidir. Babıldama denilen bu dönemde ses tekrarları, iletişim çabaları desteklenmelidir. Peki 0-2 yaş ve 2- 4 yaş arası hem iletişim hem de dil ve konuşma becerilerinin gelişimini nasıl destekleyebilirsiniz?

0- 2 yaş

• Babıldama önemlidir, sesler çıkarın ve bebeğinizin de çıkarmasını sağlayın.

• Bebeğiniz ses çıkardığında ona bakın, tepki verin ve onunla konuşun

• Bebeğiniz güldüğünde veya başka yüz ifadeleri yaptığında sizde aynısını yapın.

• Bebeğinize model olun ki o da sizi taklit etsin örneğin alkış yapın, el sallayın.

• Bebeğinizle banyo yaparken, onu beslerken ve giydirirken konuşun. Ne yaptığınız ve nereye gittiğiniz hakkında konuşun.

• Renkleri ve şekilleri gösterin.

• Gördüğünüz nesneleri sayın.

• Hayvan seslerini ve hayvanların isimlerini beraber söyleyin, örneğin, köpek hav hav diyor gibi.

• Bebeğinizin söylediklerine eklemeler yapın. Bebeğiniz "Anne" deyince "Anne burada. Anne seni seviyor. Bebek nerede? Burada bebek." gibi cümleler ekleyin.

• Çocuğunuza okuyun. Her kelimeyi okumak zorunda değilsin, resimlerden bahsedin. Büyük renkli resimler içeren kitapları seçin. Çocuğunuza "Bu nedir?" diye sorun ve onun nesnelere işaret etmesini veya ismini söylemesine yardımcı olun.

2- 4 yaş

• Çocuğunuzla net ve güzel konuşun. Model olun ki sizin konuşmanızı taklit etsin.

• Çocuğunuzu anladığınızı göstermek için söylediklerini tekrarlayın ve yine cümleler ekleyin.

• Bazen bebek konuşmasını kullanmanız problem yaratmaz ama cümlenin içinde yetişkin kelimeleri de kullandığınızdan emin olun. Örneğin, "Din-din zamanı geldi. Şimdi akşam yemeği yiyeceğiz."

• Sık kullanılan veya tanıdık şeylerin resimlerini kesin. Bunları, sürülecek şeyler, yiyecek şeyler ve oynayacak şeyler gibi kategorilere yerleştirin. Resimleri karıştırıp eşleştirerek “yanlış ve komik” resimler yapın. Bir arabanın direksiyonuna bir köpeğin resmini yapıştırın. Resimde neyin yanlış olduğunu ve "düzeltmenin" yollarını konuşun.

• Çocuğunuzun anlamasına ve soru sormasına yardımcı olun. Evet-hayır oyunu oynayabilirsiniz. “ Sen kuş musun?", "Bir at uçabilir mi?" gibi sorular sorun, cevabı bekleyin.

• Bir seçim yapması gereken sorular sorun. "Elma mı yoksa portakal mı istiyorsun?" "Kırmızı gömleğini mi, mavi gömleğini mi giymek istiyorsun?"

• Çocuğunuzun yeni kelimeler öğrenmesine yardımcı olun. Vücut parçalarını adlandırın ve onlarla ne yaptığınız hakkında konuşun. "Bu benim burnum. Çiçek, kek ve sabun kokusu alıyorum."

• Basit şarkılar söyleyin ve tekerlemeler söyleyin. Bu, çocuğunuzun konuşma ritmini öğrenmesine yardımcı olur.

• Bilinen nesneleri bir kutuya yerleştirin. Çocuğunuza bir tane alıp adını ve nasıl kullanacağınızı söylemesini sağlayın. “Bu benim topum. Zıpladım. Onunla oynuyorum.”

• Tanıdık kişilerin ve yerlerin resimlerini gösterin. Kim olduklarını ve ne olduğu hakkında konuşun.

Instagram: @bak _su_konusanlara

İstimar denilince aklımıza genelde taciz ya da cinsel istismar gelir. Peki istismar konusu sadece bununla mı sınırlıdır? Örneğin, duygusal olarak ihmal edilen çocuklar duygusal olarak istismara uğrayan çocuklar değiller midir? Her istediği yapılan ama şefkat ya da ilgi göremeyen çocukların durumu nedir?

Bu duygusal, fiziksel istismara uğrayan çocuklar gerekli zamanda ihtiyaçları olan terapiyi almazlarsa gelecekte ne gibi tehlikler onları beklemektedir? Onları bekleyen bu tehlikelerin yanı sıra bu çevrelerine ne gibi zararı olur? İstismar, otizme benzer davranışlara yol açar mı?

Tüm bu sorularımızı Uzman Psikolog Berk Omay'a sorduk.İstismar konusundaki bilgilendirmeleri için kendisine teşekkür ederiz.

Her ne kadar can sıkıcı bir konu olsa da haberlerde, programlarda sıkça karşılaştığımız bir konudur istismar konusu. Bu durumdan kadınlar kadar çocuklar da muzdariptir. İstismar kavramı haberlerde ve medyada daha çok cinsel saldırı ve taciz anlamında kullanılmaktadır. Ancak istismar bireyin ruhsal ve bedensel sağlığını olumsuz yönde etkileyen her davranışı kapsar. Hatta çocuğu ihmal etmek, onun fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamamak, çocuğa özgürlük vermek adı altında ilgisiz ve kayıtsız kalmak dahi bir istismardır.

Bu durum göz önüne alındığında sadece cinsellik içeren davranışlar değil çocuğa şiddet uygulamak, tehdit etmek, bağırmak, hakaret etmek, sevgiden mahrum bırakmak, çocuğa karşı ilgisiz ve kayıtsız kalmak, aşağılamak, aşırı öfkeli davranmak, küçümsemek, korkutmak, sıkça cezalandırıcı tutumda bulunmak, beslenme, korunma, sevgi, gözetim, eğitim ve yol gösterme gibi gereksinimlerinin karşılanmaması gibi davranışları da istismarın içerisinde sayabiliriz. Çünkü bütün bu yanlış tutumlar çocukların psikolojik ve bedensel sağlıklarını cinsel istismar kadar olumsuz yönde etkilemektedir.

Örneğin fiziksel cezanın ve dövmenin içinde yer aldığı fiziksel istismarın çocuklardaki etkilerine baktığımızda korku, güven kaybı, yeme bozuklukları, ders başarısındaki düşüş, odaklanma problemleri, sosyal anlamda içe çekilme, arkadaş ortamından uzaklaşma, aşırı çekingen ya da şiddet gösterilerinde ve agresyonda aşırı artış, düşmanca tutum gibi problemleri görmekteyiz. Bununla beraber fiziksel istismarın kaygı bozukluklarına ve çocukluk çağı depresyonuna yol açabileceği de belirtilmektedir. Hatta bu depresyon tedavi edilmezse çocuklarda intihar ve ölüme kadar uzanan çok zorlayıcı bir tablo oluşturabilmektedir.

Bazen fiziksel cezalar problem davranış gösteren çocukları korkutmak ya da bezdirmek amaçlı kullanılabilmektedir. Bu konuda her ne kadar son dönemlerde insanlarımız bilinçlense ve çocuğa verilen fiziksel cezanın yanlış olduğunu belirtseler de ebeveynler bazen çocuklarıyla başa çıkamadıklarını ve sabırlarını yitirerek bu tip sert tepkiler verebildiklerini belirtmektedirler. Bazı ebeveynlerde ise öfke kontrol probleminin bu tutuma yol açtığı bilinmektedir. Bu ebeveynlere önerim eğer sabrınızı yitirdiğinizi ya da problemle başa çıkamadığınızı düşünüyorlarsa önce kendileriyle ilgili ardından ise çocuklarıyla ilgili bir uzmandan yardım almaları ve çocuğa doğru yaklaşım biçimlerini belirleyerek hayatlarını kolaylaştırmaları yönünde olacaktır.

Çocuğu tehdit etmek, açıkça düşmanca tutum sergilemek, sözel şiddete maruz bırakmak, aşağılayıcı ve küçümseyici tutumda bulunmak, sevgiden mahrum bırakmak ve ihmal edici, görmezden gelici davranmak gibi davranışların içinde yer aldığı duygusal istismar da çocukta çok ciddi problemlere yol açmaktadır. Bu davranışlar düşmanca ve kendilerinden zayıf çocuklara zorbaca tutum, yeme ve uyku bozuklukları, aşırı öfke ve nefret gibi problemlerle kendini gösterebilmektedir.

Buradaki en dikkat çekici nokta duygusal istismarın çocukta hiçbir şekilde nörolojik açıklaması olmayan gelişimsel geriliğe hatta otizm benzeri durumlara yol açabilmesidir. Bu hem duygusal hem de fiziksel istismarın mevcut olduğu durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Var olan zorlayıcı koşullarla ve kaygıyla başa çıkamayan çocuk, güven duymadığı gerçek dünyadan giderek uzaklaşarak kendi kurduğu iç dünyasına hapsolur. Dış dünyayla iletişimi koparır, sanki hiçbir şeyi öğrenemiyormuş ya da farkında değilmiş gibi davranır, sallanma, çırpınma ve ekolali konuşma ya da hiç konuşmama gibi otizmle karıştırılacak belirtiler dahi gözükebilir. Böylece doğuştan normal gelişime sahip olan ancak psikolojik faktörlerin olumsuz yönde etkilediği yanıltıcı bir zihinsel performans durumu ortaya çıkabilir. Gerekli olan değişimler ve terapilerin sağlanması durumunda ise çocuklar yeniden dış dünyayla sağlık iletişim kurmayı ve zorluklarla başa çıkmayı öğrenir ve böylece problemin ortadan kalkması mümkün olabilir.

Bazı aileler çocuklarına sadece maddi her olanağı sağlayarak onlarla ilgilendiklerini düşünürler. Ancak bu olanaklara beraber duygusal anlamda çocuklarının ihtiyaçlarını arka plana atan aileler de mevcuttur. Bu ailelerde çocuklarını pek bilmeden de olsa istismar etmektedirler. Unutulmamalıdır ki tek başına maddi olanaklar çocuğa içten bir sarılmanın ya da ona gerçekten sevildiğini hissettirmenin, beraber oyun oynamanın ya da bir anı paylaşmanın yerini tutamaz. Böyle yetiştirilen çocuklarda ileride kişilik bozukluklarının görülmesi muhtemeldir.

İhmal edilen bireylerde görülebilecek problemlerin belki de en ilginci narsistik kişilik bozukluğudur. İhmal edilmiş olan çocuk küçük yaştan itibaren sevilmediği ve herkesin güvenilmez olduğu düşüncesinden doğan bir güvensizlik ve kaygı duyar. Bu durumda kişi kendini kusursuz ve çok güçlü görerek diğer insanlarla sağlıklı ve derin ilişkiler kurmaz. Onları aşağılar, küçümser, kendisini mutlak doğru ve haklı görür.

Bütün istismar türleri hem çocukluk hem ergenlik hem de yetişkinlik dönemlerinde bireylerde çok ciddi olumsuz etkiler bırakır. Bu yüzden bütün bu problemlere karşı farkındalık kazanıp duyarlı olmak son derece önemlidir. İstismara uğramış bir çocuk hızlıca bir uzman tarafından değerlendirilmeli ardından gerekli olan terapi desteği sağlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki istismara uğramış bir birey istismara uğrayacak onlarca bireyin sebebi olabilir.

Instagram:@bak_su_konusanlara

Çocuklarına tek başına uyku alışkanlığı kazandırmak anne babalar için en zor konulardan bir tanesidir. Uzman Psikolog Berk Omay uyku problemleri ve nasıl aşılması gerektiği hakkında sorularımızı yanıtladı.

Uyku problemlerinin nedenleri nelerdir?

Tek başına uymanın çocuk için en büyük zorluğu ilk başta yaşadığı korkudur. Ancak bazen bu korkuya çocuğun anneden ayrılma kaygısı, bağlanma problemleri de eklenir. Eğer anne çocuğu ile sağlıklı bir bağ kuramazsa çocuk anneye bağımlı olur ve onu bırakmak istemez. Hatta bu durumu bazı anneler “çocuğum tuvalete bile gitmeme izin vermiyor” diye ifade eder.

Çocuk aslında annesinin onu bırakıp terk edeceği kaygısını yaşar. Bu durumun sağlıklı yürütülmesi için annenin çocukla verimli zaman geçirmesi gereklidir ama aynı zamanda da çocuğa kendi başına kalması için de fırsat tanımalıdır. Çocuğunu gerektiği kadar korumalı, çocuğuna karşı sadece gerektiği kadar sorumluluk almalı, yaşına uygun düzeyde özgür bırakmalıdır. Anne “mükemmel” değil “yeterince iyi” olmalıdır.

Teknolojik aletlerin uyku üzerinde olumsuz etkisi var mıdır?

Yalnız uyumak her yaştan çocuk için zorlayıcı olsa da özellikle erken çocukluk döneminde yalnız uyuma problemi daha sık görülür. Bunun bir sebebi o dönemdeki çocuklarda hayal gücünün daha çok çalışması gösterilebilir. Çocuk, hayal gücünün etkisiyle ya da televizyonda gördüğü etrafında duyduğu bir içeriğin etkisiyle bir korku geliştirebilir. Özellikle televizyon ya da tabletle çok iç içe olan çocuklarda içerik ve süre kontrolü sağlanmazsa bu durum olumsuz bir şekilde kendini gösterebilir. Çünkü o yaştaki çocuklar gerçek ve gerçek olmayanı ayırma konusunda çok başarılı değildir. Gördükleri veya hikayesini dinledikleri hayali bir karakteri gerçek olarak algılarlar ve bu da onların korkmalarına sebep olur. Zaten önerilen erken yaşta çocuğun televizyon ve tabletle tanıştırılmaması yönündedir. Ancak günümüzde bu pek mümkün olmadığından en azından çocukların ne izlediğinin takibi önem taşır. Yine de televizyon ve tablet, çocuğunuzun bakıcısı görevinde veya problemlerden kurtulmanızı sağlayacak objeler olmamalıdır.

Çocuğun odası önemli midir?

Çocuğunuzun odasının durumu da yalnız başına uyumasında diğer etkenler gibi önem taşır. Odanın fiziki şartlarının ve aydınlatmasının sağlıklı olması, gece lambası ışığında odasındaki objelerin korkutucu gölgeler yaratmaması konusunda dikkatli olunması gerekir. Odanın ferah ve düzenli olması da önem taşır.

Ailelerin en sık yaptığı yanlışlar nelerdir?

Çocuklarının korkularıyla baş edemeyen anne babaların yaptığı en büyük hata çocuklarına boyun eğmektir.

• Artık çocuğuyla baş edemeyen ebeveyn onun isteğini kabul eder ve bu durumun zamanla geçeceğini, büyüdükçe cesaretini kazanabileceğini düşünür. Halbuki durum tam tersidir.

• Anne babasıyla yatmaya alışan çocuğun bu alışkanlığı ve rahatlığı gün geçtikçe pekişir ve işler daha zorlaşır.

• Ayrıca çocuğa istekleri üzerinde inatçı olduğu sürece onları her defasında kabul ettirebileceği gibi yanlış bir mesaj da iletmiş olursunuz. Çocuğun düşüncesi “evet onları pes ettirdim demek ki durumu böyle zorlarsam yine istediğimi elde ederim” yönünde olacaktır.

• Ayrıca çocuğunuz iyice sizinle yatmaya alıştığında eğer onu bir anda yatağında yatmaya zorlamaya başlarsanız yoğun öfke ve ağlama krizleriyle karşı karşıya kalabilirsiniz. Böyle durumlarda bu zorluğu basamaklara ayırarak aşmak gerekebilir.

• Örneğin ilk basamak çocuğun kendi yatağına alışması adına çocuğun odasında onunla beraber o geceyi geçirmek ardından diğer basamaklarda zamanla bu süreci azaltmak şeklinde olabilir.

Çocuklara tek başına uyku alışkanlığı kazandırmak için önerileriniz nelerdir?

Çocuğun yalnız yatmaya alışması için öncelikle biraz güven kazanması önemlidir.

• Bunun için yatmadan önce çocukla oda kontrol edilebilir, güzel ve eğlenceli bir hikâye okunabilir.

• Rahatlatıcı bir müzik dinletilebilir.

• Çocuğa uyuyuncaya kadar ona eşlik edilebilir. Tabii ki ebeveyni tarafından çocuğa sadece uyuyuncaya kadar yanında kalınacağı söylenmelidir.

• Bununla beraber çocuk eğer gece vakti anne babasına seslenirse ebeveynin çocuğa karşılık vermesi güveni arttırır.

Ne zaman bir uzmana başvurmak gerekir?
Bütün bu önerilere rağmen çocuğunuzdaki problemler devam ediyorsa bir uzmana başvurmanız gerekir.

Instagram:bak_su_konusanlara

Birçok aile çocuklarıyla eğlenceli, yaratıcı ve onların seviyelerine uygun oyun oynadıkları zaman ortaya çıkan gelişmelere şaşırmaktadırlar. Oysa ki çocuklar oyun oynayarak öğrenir. Aslında oyun, çocuğun işi ve kelimeleridir.

Çocuğunuzun dünyasına onun oynadığı şekilde katılarak ona yeni kelimeleri, becerileri öğretmeniz çok daha kolay olacaktır.

Eğlenceli zamanlar eğlenceli hareketlere ve zamanla kelimelere dönüşecektir. Nasıl mı?

Çocuğunuzla eğlenerek öğrenmesini sağlayacak ve onun daha fazla konuşmasını mümkün kılacak birkaç önerimizi sizin için yazdık.

• Çocuğunuzla oyun oynarken yanına oturun. Oyununa katılın, kendi başına oynayabiliyor olması tek başına oyun oynamaktan keyif aldığı anlamına gelmez ya da bir şeyleri öğreniyor olduğunu göstermez. Uzaktan izlemeyin, oyununa katılın.

• Bu sırada dengeli olmaya özen gösterin amacınız karşılıklı iletişim kurmak olduğu için oyunu çok fazla yönlendirmeye ve müdahale etmeye kalkışmayın. Oyun arkadaşı olun, paylaşın.

• Çocuğunuzun söylediği kelimeleri yazın unutmayın kayıt tutmak nereden başladığınızı ve ne kadar ilerleme gösterdiğinizi gösterecektir. Bu da motivasyonunuzu arttıracaktır.

• Çocuğunuz en sık hangi kelimeleri kullanıyor? İletişim kelimeleri mi? İhtiyaç kelimeleri mi? Okul kelimeleri mi? İletişim amaçlı kullanılan kelimeler; fikirleri paylaşmak, iletişim kurmak ve sürdürmek için kullanılan kelimelerdir. İhtiyaç için kullanılan kelimeler ise çocuğun ihtiyaçlarının karşılanması için kullandığı kelimelerdir. Okulda öğrenilen kelimeler ise okulda öğretilen kavramları (renk, sayı, şekil gibi) içeren kelimelerdir.

• Hedef; iletişim için kullanılan kelimeleri arttırmaktır çünkü bu kelimeler çocuğunuzun etrafındaki bireylerle iletişime geçmesine yardımcı olacaktır. Dili işlevsel bir biçimde kullanmanın en kolay yolu da budur.

• Çocuğunuzun dil becerileri iletişim kurmasına yetmediği zaman. bildiklerini anlatmakta ve göstermekte zorlanacaktır. Konuşma ve dil becerilerinde problemler yaşayan çocuklar genelde ihtiyaçları olunca ya da onlara soru sorulunca iletişime geçerler. Bu yüzden öğrenebilecekleri ya da gösterebilecekleri bir sürü şey varken pasif kalırlar. Unutmayın bir iki kelime çıkaran bir çocuğunuz varsa uygun şekilde desteklendiğinde daha fazlasını da söyleyebilir.

• Oyun çocuğun kelimesi ve konuşması ise kelimeler de çocuğun oyuncağı olabilir. Çocuğunuzla oynarken oyuncaklarla oynar gibi kelimelerle oynayın. Kelimeleri bir top gibi düşünün, karşılıklı al-ver için kullandığınız bir top. Tüm konuşmayı yapmamaya özen gösterin. Çocuğunuza kendi kelimesini söylemesi için zaman tanıyın. Tüm konuşmayı siz yapar ve fırsat tanımazsanız çocuğunuz pasif ve kelimelerini çok fazla kullanmayan bir çocuk olabilir.

• İlk başta kelimeler anlamlı olmasa da olur sadece karşılıklı kelime değişimi oynayın. Bu size ilk başta mantıklı gelmeyebilir ama zamanla işe yaradığını göreceksiniz.

• Doğal öğrenme süreçlerine dikkat etmeniz çok faydalı olacaktır. Çocuğunuzdan yetişkin becerileri ve öğrenme hızı beklemek yerine çocuğunuzun öğrenme hızına göre kendinizi ayarlamanız çok önemlidir.

• Çocukların sosyal ortamlarda, yaşıtları ile birlikte olması önemlidir. Doğal öğrenme süreçlerine katkısı büyüktür.

• Yönergelerinizi ve sorularınızı azaltmanız, çocuğunuzun sizinle daha fazla iletişime geçmesini sağlar.

• Olumlu iletişim çabalarını takdir edin ve mutlaka belirtin. Olumsuz iletişim çabalarına verdiğiniz tepkiyi olumlu iletişim çabalarında da gösterin.

İnsan sosyal bir varlıktır, iletişim kurmak için çaba gösterir. Gelişiminde farklılık olan ya da tipik gelişen çocukların hepsi iletişim kurmak, anlamak ve anlatmak ister çünkü bu bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyacı erken yaşta doğru bir şekilde şekillendirmek ve çocuklara engellerle karşılaştıkları yerde yardımcı olmak ve problemlerini aşmalarını sağlamak onları sosyal, uyumlu ve mutlu kılar.

www.baksukonusanlara.com

Instagram: bak_su_konusanlara

Konuşma ve dil terapisine başlamanız gerekiyor. Fakat kim bu konuşma terapistleri? Ne iş yaparlar, ne isterler, ne hedeflerler, ne kazandırırlar? Kısaca biz kimiz sizlere anlatmak istedik.

1. Konuşma bozuklukları dediğimiz zaman bunun içine sadece artikülasyon problemleri girmez. Akıcılık problemleri dediğimiz kekemelik ve hızlı bozuk konuşma da girer.

2. Dil bozuklukları dediğimiz zaman İngilizce, Rusça gibi başka yabancı dilleri kastetmeyiz, alıcı ve ifade edici dil becerilerinde yani anlamada ve anlatmada yaşanan problemleri kastederiz.

3. İki kardeşin farklı olması gibi konuşma ve dil terapisine ihtiyaç duyan her çocuğun durumu da birbirinden farklıdır. Sorunlar benzer olsa da çözüm süreci her çocuk ve aile için farklıdır.

4. Beklemek, zamana bırakmak yani ertelemek problemi ne yazık ki çözmez. Çocukların belli yaşlarda edinmesi ve kullanması gereken beceriler vardır. Bunlarla ilgili gecikme ve duraklama yaşanırsa terapi almak faydalı olur.

5. Özel gereksinimi olan ya da geç konuşan çocuklar için 2 yaşında terapiye başlanabilir.

6. 2 yaş terapiye başlamak için erken değildir.

7. Çocuğunuzun konuşması ile ilgili endişeleriniz varsa söylenenlere değil kendi hislerinize güvenin. En iyi anneler bilir. Endişeleriniz varsa beklemeden bir konuşma terapistine başvurun.

8. Terapi bir süreçtir ve zaman alır. Çocuklar öğrenmek ve bunları uygun şekilde kullanmak için zamana ihtiyaç duyarlar. Verdiğimiz ödevleri yapmanız terapi sürecini kısaltır.

9. Eğitimlerimizde oyun oynarız ve yaptığımız her şeyin arkasında bir amacımız vardır ve bunlara oyun oynayarak ulaşırız yani eğitimi oyunla sağlarız.

10. Bizlere soru sorun, buna çok seviniriz çünkü bizler aslında çocuğunuz ve sizin aranızda köprü görevi görürüz. Siz süreç hakkında yeterli bilgiye sahip olup, katılımınız arttıkça daha başarılı sonuçlar elde ederiz.

11. Bazen sizi mutsuz eden cümlelerimiz olabilir ama unutmayın amacımız size yardımcı olmak ve bir an önce problemlerinize çözüm bulmaktır. Fakat pozitif yaklaşım ve motivasyon en büyük yardımcımızdır. Bu yüzden en küçük gelişme bile bizim için çok kıymetlidir ve hemen sizinle paylaşırız ve sizin de bizimle paylaşmanız bizi çok sevindirir.

www.baksukonusanlara.com

Instagram: bak_su_konusanlara