Beslenme yetersizliÇi kısa boylu yapıyor

Kıbrıs'ta 7 - 11 Kasım tarihleri arasında düzenlenen 51. Türkiye Milli Pediatri Kongresi'nde de gündeme gelen beslenme yetersizliÇi ve yol açtıÇı sorunlar, konunun uzmanları tarafından masaya yatırıldı. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk SaÇlıÇı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Büyüme ve Gelişme ve Pediatrik Endokrinoloji Bilim Dalı ÖÇretim Üyesi Prof. Dr. Feyza Darendeliler, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı. Tüm dünyada bir taraftan obezite salgını ve bu salgının çocuklar üzerindeki ürkütücü etkilerinden bahsedilirken bir taraftan da beslenme yetersizliÇi sorunu çocukların önemli bir kısmını etkiliyor. Türkiye dahil pek çok ülkede görülen beslenme yetersizliÇinin en önemli sonuçlarından biri ise boy kısalıÇı. Ülkemizde kronik beslenme yetersizliÇine baÇlı olarak görülen boy kısalıÇının her 100 çocuktan 12'sini etkilediÇi tahmin ediliyor. Türkiye'de yılda yaklaşık 1.5 milyon bebeÇin dünyaya geldiÇi düşünülürse bu yüzdenin önemi de ortaya çıkıyor. Boy kısalıÇının çeşitli nedenleri var. Bu nedenler arasında da beslenme bozukluÇu önemli bir yer tutuyor. Beslenme bozukluÇu akut yani kısa süreli olabilir ama bu Türkiye'de daha az görülüyor. Ama kronik yani uzun süreli beslenme bozukluÇu ülkemizde hâlâ sık görülen bir sorun. Çocuklarda boy kısalıÇına neden olan faktörler arasında beslenmesinin rolü nedir? Son verilere göre kronik beslenme bozukluÇuna baÇlı olan boy kısalıÇının görülme oranı beş yaş sınırına bakıldıÇında yüzde 12 civarında. Yani 100 çocuktan 12'sinin boyu kısa. Bu çocuklar büyük bir olasılıkla, hayatlarının ilk 1.5 yılında kötü beslenme sonucu büyümesi geri kalmış olan çocuklar. Daha sonra normal büyüme kaydetseler bile maalesef o kaybettikleri boyu yerine koyamıyorlar, telafi edemiyorlar. Dolayısıyla da kısa boylu kalıyor. Beslenme yetersizliÇine baÇlı boy kısalıÇı ne oranda görülüyor? Kronik beslenme bozukluÇu gelişmekte olan ülkelerin bir sorunu. Dolayısıyla da ilk bir yılda anne sütünü yeterince almamak ya da anne sütünü yeterince almasına raÇmen anne sütünü kestikten sonra ek gıdaları bulamama veya doÇru ek gıdaları alamama veya miktarının az olması nedeniyle sorun ortaya çıkıyor. Esas neden, anne sütünden sonraki o geçiş dönemindeki gerekli besin maddelerini alamamaktır. Bu çocukların ilk 1.5 yılda yeterince anne sütü alamaması da sorunu artırıyor mu? Dünya SaÇlık Örgütü'nün tanımlamalarına göre kronik beslenme yetersizliÇinin en önemli göstergesi beş yaşındaki boy kısalıÇıdır. Tabii dünyada olduÇu gibi Türkiye'de de bölgesel farklılıklar var. Kesinlikle oranlar batıda çok daha düşük doÇuda da daha yüksek. Batıda yüzde beş olan oranlar doÇuda yüzde 30'ları buluyor. Kronik beslenme yetersizliÇi Türkiye'de hangi bölgelerde daha sık karşınıza çıkıyor? Devam eden bir beslenme bozukluÇu varsa ki bu illa ki kalori ya da protein eksikliÇi nedeniyle olmak zorunda deÇil. Çinko, demir, iyot eksikliÇi de olabilir. Tabii bütün bunlarda deÇişik belirtilere yol açıyor. Mesela ülkemiz, iyot eksikliÇinin sık görüldüÇü bir bölge. Artık tuzlar iyotlanıyor dolayısıyla iyot eksikliÇinin nispeten azalıyor olması lazım. Ancak bunun tam önlenmiş olması söz konusu deÇil şu anda. Türkiye öne çıkan faktörler neler? İyot eksikliÇi guatr yapar. Ayrıca da gelişme bozukluÇu yapabilir. Beyin gelişimi için iyot gereklidir. Yine çocuk yeterli demir almazsa genel performansını olumsuz etkiler, halsizlik, yorgunluk yapar. Çinko eksikliÇi de yine boy kısalıÇı nedenlerinden biridir. Ayrıca sık enfeksiyon geçirmenin nedenlerindendir. Beslenme yetersizliÇi yine çocukların okul başarısını da düşürebilir. Çocuklarda iyot, demir ve çinko eksikliÇinin sonuçları nelerdir? Maalesef. Dünyada bir tarafta beslenme bozukluÇu varken bir taraftan obezite sorunu görülüyor. Türkiye'de de çok çeşitli yapılan okul çalışmalarında fazla tartılı oranı yani şişmanlıÇın bir alt düzeyi, yüzde 25 dolaylarında. Şişmanlık oranı ise okul çocuklarında yüzde 3 - 4 oranlarında görülüyor. Şişmanlık açısından fazla tartılılar da risk altında. Çocukluk çaÇı obezitesi erişkin çaÇdaki obezitenin en önemli nedenlerinden bir tanesi. Yani çocukken obezseniz büyük olasılıkla erişkin dönemde de obez oluyorsunuz. Bu nedenle çocukların fazla tartılı çıkması bile çok önemli. Buna karşın yanlış beslenerek sürekli kilo alan bir grup da var... Bölgelere ve ailelere göre her ikisi de önemli bir sorun. Batı bölgelerinde şişmanlık ön plandayken doÇu bölgelerinde beslenme bozukluÇu daha önemli diyebiliriz. Türkiye açısından hangisi ön planda? Beslenme bozukluÇu mu yoksa şişmanlık mı? Kongrede paylaşılan verilere göre tüm dünyada yılda 11 milyon çocuk ölüyor. Bunda beslenme yetersizliÇi ya da bozukluklarının önemli bir payı var. Çocuk ölümlerinin tamamını önlemenin mümkün olmadıÇını vurgulayan Prof. Dr. Alev HasanoÇlu, "Ama beslenme bozukluklarına yönelik politikalar üretmek, anne sütünü teşvik etmek ve aşılamanın yaygınlaştırılmasını saÇlamak gerekiyor" dedi. Yılda 11 milyon çocuk ölüyor