Soğuklar başladı, tezgahlar kış meyve sebzeleriyle dolu... Bir de kış aylarının vazgeçilmezi lezzetler var... Peki bunları nasıl ve ne ölçüde tüketmeliyiz?
Kış mevsimine girdiğimizi bu hafta iyice hissettik. Sabah soğuk bir güne uyanmak, kışlık kıyafetler, sokaklarda kestane kokusu, Nişantaşı klasiği çiçekçilerimizde nergisler, malesef işten çıkarken neredeyse gece yarısı karanlığı; hepsi tamam İstanbul için şu anda tek eksiğimiz kar yağması.
Pazar ve marketler de kış sebze ve meyveleriyle tamamen doldu. Peki sebze ve meyveler dışında kış aylarının vazgeçilmez besinleri denilince akla neler gelir?
Bu besinler nasıl yenilmeli, enerji yoğunlukları nasıl?
KESTANE
Çocukluğumda ananemin sobanın üzerinde yaptığı kestanelerin tadı hâlâ damağımdadır. Ne zaman sokakta kestane kokusu alsam, beni anılara götürüyor. İster sobada, ister tavada veya haşlama, hatta çok kaloril olsa da kestane şekeri tadına doyulmaz bir lezzet.
Kestane, başta nişasta olmak üzere iyi kalitede sindirilebilen lifli bir karbonhidrat kaynağıdır. Karbonhidrat kaynağı olduğu için ekmek yerine geçen besinler arasındadır. Yaklaşık 3-4 kestane 1 dilim ekmeğe eşittir. Ortalama bir kestane 20 kalori diyebiliriz. Ben öğleden sonra tok tutan ve spor öncesi ara öğün olarak haftada bir-kaç kez 1 bardak sütle 4-5 kestane yemeyi çok seviyorum.
SALEP
Salep’in orkide ailesinden bir bitkinin toprakaltı yumrularından elde edildiğini duyunca şaşırmıştım. Bu yumrular su veya sütle kaynatıldıktan sonra kurutularak toz haline getiriliyor ve kıvam artırıcı olarak dondurmada ve sahlep olarak karşımıza geliyor.
Bizim ailede salep teyzemin içeceğidir, çocukken onunla birlikte salep içmeye gitmekten büyük zevk alırdım.
Salep barsak hareketlerini artırmaya yardımcıdır. Tabii sütle birleşince protein kaynağı haline geliyor, ancak içindeki şekeri düşündüğümüzde kontrollü tüketmekte fayda var. Çünkü 1 bardak salep, yaklaşık 200-220 kaloridir, bu kaloriyi yakmak için yaklaşık 45 dakika yürüyüşe ihtiyacınız var.
BOZA
Boza ülkemizde genel olarak darı irmiği, şeker ve sudan yapılır. Ancak farklı bölgelerde yulaf, buğday ve arpa da kullanılabiliyor. Tarihçesi oldukça eski, yayıldığı alansa çok geniştir. İlk olarak Orta Asya Türkleri tarafından 900’lü yıllarda yapılmaya başlandığı düşünülüyor. 17. yüzyılda İstanbul’da 300’den fazla boza dükkanının olduğu tarihi bilgiler arasında. Boza tüketimi artık eskisi gibi değil. Daha çok pastane ve marketlerde paketlenmiş olarak her mevsim bulmak mümkün. Mahalle bakkallarımızın tükenmesi gibi sokak bozacılarını da pek duyamaz olduk.
Bozanın mayalanması sırasında ürettiği laktik asidin hazmı kolaylaştırıcı etkisi var. İçindeki aktif mayalar sayesinde probiyotik özellik taşıyor. Süt yapıcı özelliği nedeniyle hamilelere ve vitamin kaynağı olarak sporculara tavsiye ediyoruz. Ancak bozanın kalorisi pek masum değil. Bir ufak bardak bozada yaklaşık 350-400 kalori var. Yakmak için yaklaşık saat bisiklete binmeniz gerekiyor.
LEBLEBi
Bozanın bir diğer vazgeçilmezi de leblebidir. Neredeyse yok denecek kadar az yağ içerir tokluk hissi verir. Bu sebeple diyet yapanlar için kilo kaybına yardımcıdır. 1 avuç (yaklaşık 25-30 gram) 67 kaloridir; ortalama 1 dilim ekmek olarak kabul edilir.
TARÇIN
Tarçın, boza ve salepin olmazsa olmazıdır. Hem kokusu hem de verdiği tatla vazgeçilmez baharatlarımdan birisidir. Kan şekeri üzerindeki olumlu etkisi birçok araştırmayla kanıtlanmıştır. Ayrıca anti-mikrobiyal besin olarak anılmaktadır. Özellikle geleneksel Çin tıbbında, taze zencefille karıştırılmış tarçın, soğuk algınlığı ve gripten koruyucu olarak tüketilmektedir. Manganezin demir ve kalsiyumun kaynakları arasında yer alır. Tatlı tadında bir baharat olan tarçın, özellikle yoğurda, her türlü meyveye, et yemeklerinden yahniye çok yakışıyor ve tokluk hissini uzatıyor.
SICAK ÇiKOLATA
Hava buz gibi soğuk, hafta sonu evde film seyrederken birden aklınıza düşüverir ve hayır demek çok zor olur. Sizi çok iyi anlıyorum, ancak dengeli bir yaşam için ne kadar kalori aldığınızı ve ne kadar yaktığınızı bilirseniz sorun yok.
Sıcak çikolata, genellikle eritilmiş çikolata veya toz kakao, sıcak süt veya su ve şekerle yapılıyor. Çikolata fazla oranda antioksidan içeriyor. Kakaoda bulunan flavonoidler’in atardamar sağlığı için olumlu etkileri bildiriliyor.
National Institutes of Health tarafından yapılan bir araştırmaya göre yüksek oranda flavanol içeren bir kakao içeceğinin içilmesinden sonra kan dolaşımı yüksek bir seviyede iyileşme gösteriyor. Sıcak çikolatada bulunan flavonoidler, kan damarı duvarlarını serbest radikallerden koruduğu için sağlık açısından faydalıdır. Ancak tüketimine dikkat etmek gerekir. 1 bardak sıcak çikolata, 250 kaloridir. Bu kaloriyi yakmak için yarım saat yüzmeniz gerekir.
Sıcacık keyifli bir pazar günü geçirmenizi dilerim...