SEÇiCiLiK iLERi GiTTiĞiNDE
Yemek konusundaki titizlik ve yemek seçme, sunulan çeşitlerin eksikliğinden ziyade, yeme sorunlarının işareti olabilir. Seçici yeme, gittikçe daha çok karşımıza çıkıyor. İlgimi çeken bu konuyu biraz araştırdım ve sonuçlarını sizinle paylaşmak istedim
Yemek seçen birçok yetişkin durumunu kabul ederek, yardım istemek üzere bize başvuruyor çünkü bu durum bazen ciddi şekilde sosyal hayatı da etkiliyor. Özellikle iş yemeklerinde kendini çaresiz hisseden danışanlarımız olabiliyor. Bazıları bu durumun çocukken hiç sevmedikleri yemekleri yemeye zorlanmalarının sonucu olduğunu söylerken, diğerleri de bu durumun tatla ilgili olduğunu belirtiyor. Bakalım bu konuda diğer ülkeler ve uzmanlar neler söylüyor?
Bazı psikologlar Seçici Yeme Bozukluğunu’nun (SYB), fobi ve bağımlılık sorunlarının kombinasyonu olduğunu söylüyor ancak konuyla ilgili elimizde fazla veri yok. SYB’yi çocuklar üzerinde araştıran Londra College Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü’ne göre, beş yaşın altındaki çocukların yüzde 20’si seçici yiyici oluyor ve SYB olan yetişkinler olarak büyüyorlar. Ömür boyu belli başlı yemekleri yemekten korkarak, onlardan kendilerini kısıtlayan, yok sayan zor bir hayat yaşıyorlar.
Eğer siz yetişkin bir seçici yiyiciyseniz, dengeli beslenmiyor olmanız muhtemeldir. Diyelim ki, kırmızı et yemiyorsunuz ve et dışında nasıl protein, çinko ve magnezyum alacağınızı da bilmiyorsunuz. işte bu noktada beslenmeniz sorunlu hale gelebiliyor. Yemeklerini kısıtlayan yetişkin bir danışanla çalışırken en önemli durum beslenme hikayesini çok detaylı şekilde öğrenmektir. İlk önce nelerin eksik olduğunu belirlemek daha sonra bu eksiklerin yerine alternatifler yaratabilmek gerekir. Eğer bireyle bu alternatifler konusunda da anlaşılamıyorsa o zaman besin takviyeleri gündeme gelir. Bazı insanlar sigara içer, ya da alkole bağımlıdır işte yeme sorunları bu noktada ciddiyetle ele alınmalıdır.
SYB bir yeme bozukluğu mudur?
Bu konuda Kanada’da bir uzman olan Anne Elliott’a göre, yeme bozukluğu geçiş dönemlerinde daha fazla ortaya çıkabiliyor. Bu durum liseden üniversiteye geçişte ya da insanın hayatında ebeveynlerinden birinin ölmesiyle olabilir. Özellikle çocuklarda bu davranışın gelişmesi daha kolay. Çünkü, çocukların kontrol edebildikleri tek yer, kendi hayatlarıdır.
Bazı yiyecekler zor zamanları hatırlatabilir. Belirsizlik, çaresizlik duygularını tetiklenebilir. Ayrıca, o dönemde yaşanan diğer duyguları ve var olan duruma karşı düşünceleri çağrıştırabilir. Bunlar da, kişilerin daha sonraki yaşamlarındaki yemek seçimleri üzerinde etkili olabilir. Eğer kişi, kilo vermek istediği için ya da kendisini şişman hissettiği veya bozulmuş bir beden imajına sahip olduğu için seçici yiyiciyse, o zaman geleneksel yeme bozukluğu vardır.
Hayatı kolaylaştırmak için
Yemek davetleri sosyal ortamın bir parçası ve bir kültür aynı zamanda. Bu yüzden SYB’si olanlar, bu ortamlara uyma konusunda sıkıntılı zamanlar geçiriyor. Kalabalık yemeklerden çekinir, iş yemeklerinden korkar ve kutlamalardan kaçabilirler. Bu durum uzun süre devam ettiğindeyse izole olmaya başladınız demektir.
“En iyi yaklaşım dürüst olmak ve insanlara hangi yemekleri yemediğinizi açıkça anlatmaktır. SYB’si olan bir aile üyesine yemediği besinler için baskı yapmamak gerekir” diyor uzmanlar. Eğer kişi bu durumu değiştirmeye karar verip bir psikolog ve beslenme uzmanı kontrolüne girmeyi isterse o zaman da sabırlı olunması gerekir ve dışarıdan müdahaleler olmamalıdır. Böyle durumlarda birçok alışkanlık ve bağımlılık terapisinde olduğu gibi grup terapisi ve bu değişimi başarmış diğer bireylerle paylaşımın önemli gücü var. Küçük çocuklar için de baskı uygulamak, ceza vermek en büyük hata olarak kabul ediliyor.
Yapılması gereken biraz sabırlı olmak, alternatif yiyecekler sunmak ve bir uzmandan destek almak. Yemek seçimleri kişileri sosyalleşmeden uzaklaştırıyorsa, burada da yoğun duygulardan bahsetmek mümkün. Kişiler endişelenebilir, kaygılanabilir ya da bir şeylerden ürkebilir. Bu duyguların neler olduğunu tespit etmek ve bunlarla baş edebilmek için neler yapılabilir konularında bir profesyonelden yardım almakta fayda vardır.