Hiperaktivite riski, sigara içen annelerin bebeÇinde daha çok

Toronto Üniversitesi Tıp Fakültesi Profesörü ve Scarborough Hastaneleri Psikiyatrik Araştırmalar Direktörü görevlerini sürdüren, Scarborough Hastaneleri'nde Dikkat EksikliÇi ve Hiperaktivite KliniÇi, EÇitim ve Araştırma Enstitüsü DirektörlüÇü ile Psikiyatri Bölümü Araştırma Direktörü ve Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı BaşkanlıÇı görevlerini yürüten, Kanada Dikkat EksikliÇi EÇitim ve Araştırma Örgütü Kurucu Üyesi ve EÇitim Direktörü Prof. Dr. Atilla Turgay, merak edilenler hakkında sorularımızı yanıtlamayı sürdürüyor. Dikkat eksikliÇi ve hiperaktivite bozukluÇunun zekâ seviyesiyle bir ilişkisi var mı? HastalıÇın ortaya çıkmasında hangi faktörler rol oynuyor? Hangi içecekler tetikleyici etkiye sahip? Kesinlikle bir beyin hastalıÇı. Özellikle son 5 yıldır bu çocukların beyinlerinde nerede, ne gibi deÇişiklikler olduÇunu görebiliyoruz. Bu hastalarda, iki beyin merkezini birleştiren yerlerde bozukluklar var. Green cevherinde azalmalar var. Bunlar doÇumdan gelen sorunlar. Ayrıca beyinde glukoz yani şeker kullanımında bozukluklar ve elektrofizyolojik anormallikler var. DEHB bir beyin hastalıÇı mı? Beyindeki deÇişiklikler MR'la görüntülenebiliyor. Teşhis için hangi tetkiklerin yapılması gerekiyor? Genel kanı olan 'hiperaktif çocuk zekidir' anlayışı çok yanlış. Aynı şekilde hiperaktif çocuk eşittir geri zekâlıdır diye düşünmek de çok yanlış. DEHB'nin zekâ seviyesiyle bir ilişkisi var mı? Harvard Tıp Fakültesi'nde yapılan bir çalışmaya göre sigara içen annelerle içmeyenleri karşılaştırdıÇınızda sigara içen kadınların DEHB'li çocuk doÇurma olasılıÇı daha fazla. Anne aşırı alkol kullanıyorsa, çocukta fetal alkol sendromu dediÇimiz bir beyinsel bozukluk görülüyor. Bu sendromun olduÇu çocuklarda DEHB olma olasılıÇı da yüzde 90'ları buluyor. Türkiye'de yok denecek kadar az olan bu oran, Kuzey Amerika'da çok yüksek. HastalıÇın ortaya çıkmasında sigara, alkol kullanımı gibi çevresel faktörler etkili mi? Renkli, asitli içecekler DEHB'li çocuklarda tetikleyici rol oynuyor. Kafein de çarpıntı yaparak çocukların büyük bir çoÇunluÇunda hastalıÇın belirtilerini artırabiliyor veya ona benzer belirtiler gösterebiliyor. HastalıÇı tetikleyen yiyecekler var mı? Erken çocuklukta, anaokul çaÇındaki çocuklarda en fazla görülen belirtiler yerinde duramama, oyuncak paylaşamama, kavgacı ve geçimsiz olma, arkadaşlık kuramamadır. Oysaki okul çaÇına gelince sınıfta oturamama, dersini bitirememe gibi belirtiler görülür. Okul öncesi ve okula başlayan dönemdeki DEHB'li çocukların belirtileri nelerdir? İlaçlar çocuklarda başkaldırı, agresiflik gibi davranışları da ortadan kaldırıp sosyalizasyonu saÇladıÇı gibi okul başarısını da artırıyor. YaptıÇımız çalışmada bir yıl içinde çocuÇun eÇitiminde, okul notlarında çok ciddi düzelmeler olduÇunu gördük. EÇer çok akıllı bir çocuk üniversite sınavlarına giriyor, kazanamıyorsa ve DEHB sorunu varsa, bu, çocuÇun belirli bir süre içinde sınavlarını çok iyi yapamadıÇı anlamına gelir. Bu nedenle bu çocuklara sınavlarda daha fazla zaman verilmesi gerekiyor. DEHB'i olan çocuk okulda başarılı olabilir mi? DEHB'in dört tipi var. Bir tanesinde hiperaktivite olmaksızın dikkat eksikliÇi bozukluÇu var. Bu çocuklarda şişmanlık varsa uyarıcı ilaçlar, özellikle kısa etkili metilfenidat günde 3 kez ve yemeklerden bir saat önce alınıyorsa iştahı kesici etkileri var. Bu ilacı kullanan çocuklarda bir iki kilo kaybı olabiliyor. İlaçlar iştahı keser mi? Saldırganlık, yangın çıkarma, hırsızlık gibi suçlara karışan, davranış bozuklukları gösteren ve hapse giren çocukların yüzde 80'inde DEHB bulduk. Ama bütün bu sorunu olan çocuklar kötü olacak diye ebeveynleri korkutmuyoruz. Büyük çoÇunluÇu devlet adamı, bilimadamı, sanatçı, müzisyen olabiliyorlar, bu da bir gerçek. Ama çocukta DEHB varsa ve bunun yanında saldırganlık, çalma gibi davranım bozukluÇu görülüyorsa, bu çocukları izlediÇimiz zaman iki yıl sonra baktıÇımızda ciddi sorunlar ortaya çıkıyor. DEHB'e başkaldırı gibi isyankârlık, söz dinlememe eşlik ediyorsa bu çocuklarda bir yıl sonra kanunları çiÇneme, hırsızlık, vurma kırma, yangın çıkarma gibi bozuklukların ortaya çıktıÇını görüyoruz. Bu çocukların suç işleme riskleri var mı? ÇocuÇunuzda ve kendinizde dikkat eksikliÇi ve hiperaktivite bozukluÇu olup olmadıÇını ölçün YARIN: