HAREKET ETMEKTEN VAZGEÇMEYİN!

Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15’i, yani 1 milyardan fazla kişi, çeşitli sebeplerle engellilik yaşıyor. Türkiye’deyse 2 milyona yakın engelli vatandaşımız var. Günlük yaşamlarında pek çok sorunla baş etmek zorunda kalan bu bireyleri, hem anlamak, hem yardımcı olmak, hem de toplumsal farkındalığı artırmak için her yıl 3 Aralık’ta etkinlikler düzenleniyor.

Biz de 3 Aralık Dünya Engelliler Günü kapsamında bir araya geldiğimiz Medipol Mega Üniversite Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloij Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Murat Bülbül’e Türk toplumunda sık görülen ortopedik sorunları sorduk. Bu problemlerin büyük kısmını, eklem rahatsızlıklarının oluşturduğunu belirten Bülbül, korunma yolları hakkında da bilgi verdi.

Ülkemizde sık görülen ortopedik sorunlar nelerdir?

Yaş dağılımına göre değerlendirirsek; çocuklarda doğumsal kalça çıkığı, çeşitli kırıkların hatalı kaynamasına bağlı (çoğunlukla halk arasında kırıkçı ve çıkıkçı diye bilinen insanların yaptığı tedaviler neticesinde meydana gelir) omurga sorunları sık görülüyor.

Gençlerde, hatalı spor yapmaya bağlı eklem sorunları (kıkırdak, menisküs ve bağ yaralanmaları), yine travmaya bağlı hatalı kaynama sorunları, el yaralanmaları, trafik ve iş kazaları sonucu meydana gelen sorunlar ortaya çıkıyor. İlerleyen yaşlardaysa genellikle eklem kireçlenmeleri ve omurga rahatsızlıkları meydana geliyor.

Bu sorunların altında genetik yatkınlık var mı?

Çocukluk çağında görülen kalça ve omurga rahatsızlıklarıyla ileri yaşlardaki kireçlenmelerin altında genetik yatkınlık var diyebiliriz.

Vaka sayılarında yıllar içinde artış yaşandığını söyleyebilir miyiz?

Bazı vakalarda görülme sıklığı azalırken, bazılarında sıklık giderek artıyor. Bazı örneklerle açıklayacak olursak; doğumsal kalça çıkığı görülme sıklığı erken tanı ve tedavi yöntemleriyle azaldı. Çünkü doğumlardan hemen sonra yapılan kalça ultrason değerlendirmeleriyle, bu hastalığın ciddi sonuçlarının önüne geçebiliyor veya erken tanı ve basit tedavilerle ortadan kaldırabiliyoruz.

Ancak ortalama yaşam süresinin artması ve obezitenin ciddi sorunlara yol açmasıyla kireçlenme gün geçtikçe toplumu daha çok etkiliyor.

Ortopedik sorunların bir kısmı doğru bildiğimiz yanlışlar nedeniyle ortaya çıkıyor. Günlük hayatta nelere dikkat etmeliyiz?

Ortopedik sorunların büyük kısmı, eklem hastalıklarından oluşuyor. Eklem ağrıları başlayan herkes, hareketi hayatından çıkarmaya çalışıyor. En büyük yanlış bu. İnsan dik durmak için yaratılmış bir varlıktır. Eğer hareket etmezse, tüm vücut sistemi etkileniyor. Bu nedenle hareket etmekten vazgeçmemeliyiz.

Kundaklama konusunda kaydettiğimiz yol, gerçekten kayda değer. Eğer kalça problemi olma ihtimali bulunan bir bebeğiniz varsa ve onu kundaklarsanız, mutlaka engelli bir birey olacaktır. Spor salonlarında germe ve ısınma egzersizleri yapılmadan yürüme bandı ve kondisyon bisikletlerinin kullanılması eklem kıkırdaklarında oluşabilecek her türlü soruna davetiye çıkarıyor. Yani spor yanlış yapıldığı takdirde, yaşam kalitesini düşürüyor. Spor yapsın veya yapmasın, herkesin diz, kalça ve ayak bilekleri için germe egzersizleri yapması gerekiyor.

Protez ameliyatları hakkında bilgi verebilir misiniz? Ne zaman kaçınılmaz hale geliyor?

Eklem hastalıklarını diğer rahatsızlıklardan ayıran en önemli özellik, eklem yapısındaki kıkırdağın bozulmasıdır. Peki bu kıkırdak bozulunca, kendini yenileme özelliği yok mu? Yok! Çünkü kıkırdağın damarı ve siniri yok. Ağız yoluyla veya başka bir şekilde alacağınız herhangi bir ilacın kıkırdağa ulaşma olasılığı da bulunmuyor. Ve eklem harabiyeti bir kez başlarsa, geri dönüşümü yok.

Geri dönüşümsüz sonuçların meydana geldiği kıkırdak olaylarında kireçlenme kaçınılmazdır. Önlemek ve tedavi etmek için hareket, olmazsa olmazımızdır. Hareket ve düzenli basit germe egzersizleriyle eklem zedelenmelerinden kendimizi koruyabiliriz. Eklemlerimizi koruyamadığımız zaman ileri derecede kireçlenmeyle karşılaşabiliriz. Bu durumda protez kaçınılmaz bir sondur.

Protez ameliyatlarının temel amacı, eklemlerin bozulan yüzeylerinin kesilip, yerine metal suni eklem yüzeylerinin yerleştirilmesidir. Protez her zaman tek seçenek değildir. Bu yola giden süreçte, PRP, sitokin ve kök hücre gibi biyolojik yöntemler tercih edilebilir.

3 Aralık Dünya Engelliler Günü mesajı

“Dünya üzerinde yaşayan herkes ortopedik veya başka bir rahatsızlık nedeniyle engelli olabilme potansiyeline sahiptir. Yani hepimiz potansiyel bir engelliyiz. Bu nedenle yaşam alanlarımızı düzenlerken, ‘Engelliler burada olsa, sıkıntı yaşarlar mıydı?’ diye düşünmemiz gerekiyor.”