PREMATÜRE BEBEKLE YAŞAMA KILAVUZU

37’nci haftasını tamamlamadan doğan bebeklere, prematüre deniyor. Prematüre bebeklerin yaşama şansı, bilim ve teknolojideki ilerlemelerle arttı. Özellikle gelişmiş ülkelerde yaşam oranları yüzde 50’den yüzde 85’e yükseldi. Türkiye’de her yıl 140 bin bebek (tüm doğumların yüzde 10-15’i) erken doğuyor. Maalesef bu bebekler, çeşitli sorunlarla hayata “Merhaba” diyor...

17 Kasım Dünya Prematüre Günü nedeniyle bir araya geldiğimiz Hastane Derindere’den Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ali Alkanüre ile bu bebeklerin karşılaştıkları sorunları, kuvözde geçirdikleri zamanı ve evdeki bakımlarını konuştuk.

Erken doğan bebeklerin akciğerlerinde sürfaktan denen bir maddenin yeteri kadar yapılamamasına bağlı olarak, doğumundan sonraki saatlerde inleme, solunum sıkıntısı ve morarma gelişebilir. Eksik maddenin solunum yoluyla verilmesiyle minikler tedavi edilebilir.

Beyinlerindeki solunum merkezinin yeteri kadar olgunlaşmamasına bağlı olarak solunumları zaman zaman durabilir. 20 saniyeyi aşan duraksamalara apne denir. Bebek büyüdükçe, sorun kendiliğinden düzelir ancak ilaç kullanımı gerekebilir. İlaç etkili olmazsa, solunum makinesine bağlanabilir.

Sindirim sistemleri yeteri kadar olgunlaşmadan doğdukları için beslenmeye başlandıktan kısa süre sonra nekrotizan entrokolit denen bağırsak hastalığı gelişebilir. Bu sorun, besin intoleransı, safralı kusma, karında şişme şeklinde başlar ve bebeğin hayatını tehlikeye sokabilir. Bebek, damar yoluyla beslenir. Bu aşamada tespit edilen bebeklerin çoğu iyileşir. Bazen de cerrahi girişim gerekebilir.

Sarılık, yenidoğanların çoğunda görülen fizyolojik bir durumdur ama ışın tedavisi ve kan değişimi gerekebilir.

‘Prematüre retinopatisi’, prematüre bebeklerin göz damarlarında gelişen, körlüğe yol açabilen bir sorundur.

Bakım ünitesinde neler oluyor?

Prematüre bebekler, doğumun ardından yenidoğan yoğun bakım ünitesine alınır. Minikler, kuvözlerde anne karnında olduğu gibi ısıtılır, nemli bir ortamda tutulur, enfeksiyonlardan korunur. Yine bu ünitelerde bulunan ventilatörler, solunumu yetersiz olanlara yardım eder. Böylece akciğerleri olgunlaşmadan doğan bebekler yaşama şansı kazanır. Solunum, kalp atışları ve vücut ısıları gibi hayati fonksiyonlarını takip etmek için vücutlarının çeşitli yerlerine problar bağlanır. Bu süreçte ailenin miniklere dokunmaları, iletişime geçmeleri çok önemli. Kurulan bağla, bebeğin yaşama şansı artabilir.

Prematüre bebekler için en uygun besin, anne sütüdür. Prematüre doğum yapan annelerin sütleri zamanında doğum yapan annelerin sütlerine göre daha fazla protein içerir.

Kemik gelişimlerinin normal olması için D vitamini, kansızlık gelişmesini önlemek için de demir almaları gerekir.

Ne zaman eve gidebilirsiniz?

1800-2 bin grama ulaşan, annesini emen veya biberonla beslenen bebekler, kuvöz dışına alınarak, izlenir. Vücut ısısını koruyabilen, solunumu düzenli olan, oksijen tedavisine ihtiyaç duymayanların eve gitme zamanı geliyor demektir.

Taburcu olduktan sonra bebeğinizin gelişimini takip etmek için haftalık veya iki haftalık tıbbi kontrollere gitmek önemlidir.

Gelişimi normalse, ayda bir doktor randevusu önerilir; kilo ve boy takibi yapılır, baş çevresi izlenir. Baş çevresi, bebeğin nöromotor gelişimi için yol göstericidir. Gerekli hallerde biyokimyasal tetkikler yapılır. Göz, kulak-burun-boğaz ve nöroloji muayeneleri de ihmal edilmemeli.

Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemi hassastır. Bu nedenle aile bireylerinin enfeksiyon hastalıklarına karşı aşı yaptırmasında fayda var.

Akranlarını ne zaman yakalar?

Birçok bebek, 2-3 üç yaşında boy ve kilo olarak yaşıtlarını yakalar. Bazıları ise daha yavaş büyür ve küçük yapılı erişkinler olarak kalır. Büyümeyi yakaladığı; baş çevresi ölçüsü, ağırlık ve boyla belirlenir. Bu bebeklerin yüzde 50’sinden fazlasında dikkat eksikliği, hiperaktivite, görme sorunları, öğrenme güçlükleri, dil, duygusal ve sosyal alanlarda gelişimsel gecikme olabilir.

Bakımında bunlara dikkat edilmeli

Yenidoğan yoğun bakım ünitesindeki hareketli, sesli ve ışıklı ortama alışan bebekler, eve gelince huzursuz olabilir.

Kaldığı oda sıcak olmalı ve pamuklu kıyafetler giydirilmeli.

4 Yatağı sert ya da orta sert olmalı.

Koruma yastıkları ve oyuncaklar yumuşak malzemeden seçilmeli.

Çok fazla insanla temas ettirilmemeli.

Yanında sigara içilmesine izin verilmemeli.

Ateş, iştahsızlık, aktivitede azalma ve çok sık dışkılama gibi durumlarda hemen doktoruna bilgi verilmeli.

Haftada 2-3 kereden fazla yıkamak, ciltlerinde kuruma ve pullanmaya neden olabilir.

Banyoda cilt pH’ına uygun yıkama losyonu ve şampuanları tercih edilmeli.

Bezi 3-4 saatte bir değiştirilmeli. Alt bakımı su ve pamukla yapılmalı, pişik yoksa krem kullanılmamalı.