Büyük ustanın hikayesi

Çinli yönetmen Wong Kar-wai’nin Yabancı Dilde En İyi Film dalında Oscar’a da aday olan son filmi “Büyük Usta/The Grandmaster”
cuma günü vizyona girdi. Aradan geçen iki günde filmi izleme şansı bulabildiniz mi, bilmiyorum. Fakat film, özellikle 1980’li
ve 1990’lı yıllarda hayranlıkla izlediğimiz Bruce Lee’nin hocası Ip Man’i (Yip Man olarak da anılır) anlattığı için ilgimizi çekiyor. Peki kim bu Ip Man? Onu büyük usta yapan şey ne?
Hikayenin en başından başlamakta fayda var. Ip Man 1 Ekim 1893’te varlıklı bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Çin’de geleneksel bir eğitim gördü. Fakat hayatı 13 yaşında değişecekti. Ip Man, dönemin ustası Chan Wah-shun’dan Güney Çin menşeili bir dövüş sanatı olan wing chun eğitimi almaya başladı. Chan Wah-shun o yıllarda 70 yaşına gelmiş, tecrübeli bir hocaydı. Fakat bu avantajla birlikte bir dezavantaj da ortaya çıktı. Ip Man, Chan Wah-shun’un belki de son öğrencisiydi. Esasen Ip Man’e eğitimlerini Chan Wah-shun’un en yaşlı öğrencisi Ng Chung-sok vermekteydi. Zaten Ip Man eğitimine başladıktan üç yıl sonra Chan Wah-shun hayatını kaybetti.

Film gibi tesadüf hayatını değiştirdi
Ip Man 16 yaşında Hong Kong’a taşındı ve şehrin varlıklı ailelerinin çocuklarıyla yabancı öğrencilere eğitim veren St. Stephen’s Koleji’ne yazıldı. Rivayete göre Ip Man, görmezden gelemeyeceği bir olayla karşı karşıya kaldı. Bir polis bir kadını dövüyordu. Ip Man olaya müdahil oldu, üzerine saldıran polisi etkisiz hale getirdi. Bu hem kadının kurtulmasına hem de Ip Man’in sınıf arkadaşıyla birlikte bölgeden uzaklaşarak, okullarına gitmelerine yetecek zamanı kazandırdı.

Japon askerlerini eğitmeyi reddetti
Henüz farkında olmasa da yaşananlar Ip Man’in hayatını etkileyecekti. Sadece filmlerde garipsenmeyecek bir tesadüf eseri Ip Man’in sınıf arkadaşı yaşananları aynı apartmanda yaşadığı yaşlı bir adama anlattı. Adam Ip Man’in wing chun tekniğine meydan okudu. Ip Man şansını denedi ama yaşlı adam onu alt etti.
Yaşlı adamın söyleyecekleri her şeyi açıklayacaktı. Adamın adı Leung Bik’ti. Ip Man’in hocası Chan Wah-shun’un ustası Leung Jan’ın oğlu Leung Bik. Ip Man eğitimine Leung Bik ile devam etti.
Ip Man 24 yaşına kadar Leung Bik’in yanında, Hong Kong’da eğitim gördü. Ardından da doğduğu topraklara Foshan’a geri döndü ve polis olarak görev yapmaya başladı. Bir wing chun okulu açmaya kalkışmadı. Yine de arkadaş ve akrabalarının çocuklarını eğitti. Ustalığa ilk adımını attı. İkinci Çin-Japon Savaşı başladığında hâlâ Foshan’daydı. Çin’i işgal eden Japon askerlerini eğitmesi istendi. Fakat bunu kabul etmedi ve Hong Kong’a döndü. Artık insanların gözünde “usta” olmuştu bile.
Ip Man savaş bitinceye kadar Hong Kong’da kaldı. Savaşın ardından Çin’e geri döndü. Fakat ülkesindeki iç savaş Çin Komünist Partisi lehine sona erince yeniden Hong Kong’a geçti. Dövüş okulunu da bu sırada açtı. Birçok öğrenci yetiştirdi: Leung Sheung, Lok Yiu, Chu Shong-tin, Wong Shun Leung, Wong Kiu, Ip Bo-ching, William Cheung, Hawkins Cheung... Fakat Ip Man’i hak ettiği üne kavuşturan Bruce Lee oldu. Wing chun’un kökenlerini anlattığı bir kitap yazan “Büyük Usta” 2 Aralık 1972’de, “usta öğrencisi” Bruce Lee’den
(Ö: 20 Temmuz 1973) sadece aylar önce gırtlak kanserinden hayatını kaybetti.

Ne ilk ne de son film

Wong Kar-waI’nin “Büyük Usta” filmi Ip Man’i anlatan ilk film değil; sonuncu da olmaz. İlk film 2008’de “Ip Man” adıyla Wilson Ip tarafından çekildi ve büyük ilgi gördü. İkinci
film “Ip Man 2” vizyona girdiğinde tarihler 2010’u gösteriyordu. Aynı yıl “The Legend is Born: Ip Man” adıyla bir film daha çekildi. “Büyük Usta”nın yurt dışında vizyona girdiği 2013’te yine Ip Man’i anlatan “Ip Man: The Last Fight” izleyiciyle buluştu. n