“Matematik köyünden sonra felsefe köyü geliyor, peşinden de sanat...”

Ben de kuralı bozmuyorum: “Herkes matematikte çok başarılı olacağımı düşünmüştü. Annem matematik öğretmenidir de... Ne yazık ki öyle olmadı.” Aziz Nesin’in matematik profesörü oğlu Ali Nesin dinliyor gibi görünse de biz bir heves matematikle ilişkimizi anlatırken onun aklının başka yerlerde olması çok muhtemel. Çözülmesi gereken denklemler bir yana pek çok sorumluluğu var çünkü; İstanbul Bilgi Üniversitesi Matematik bölümü, Nesin Vakfı, Matematik Köyü, Türk Matematik Derneği, Nesin Yayınevi, Matematik Dünyası dergisi...

“Meral Okay Matematik Köyü’ne Doğuyor” etkinliği vesilesiyle yeniden gündeme gelen Nesin Matematik Köyü’nü konuşmak üzere bir röportaj yapmak istiyorum onunla. Kendisini yazılı olarak daha iyi ifade ettiğini düşündüğü için sorularımı e-mail üzerinden cevaplıyor. Neyse ki fotoğraf çekimi için bir araya geldiğimizde sohbet etme şansı da buluyorum. Çekimin sonlarına doğru dört yaşındaki oğlu Kuzgun ve 2.5 yaşındaki kızı Turna ile birlikte karısı Özlem Beyarslan geliyorlar yanımıza. Bizim objektifimize pek gülümsemeyen Nesin, fotoğraf makinasını oğlu alınca en içten gülümsemesiyle poz veriyor. Bu sırada ünlü matematikçiyle tanışmak için karısının bir arkadaşı uğruyor kapıdan. O da sektirmiyor: “Ali Bey ben aslında çok iyiydim matematikte...”

“Sezen Aksu geçen yaz köyü ziyaret etti, giderken de konser sözünü yineledi”

Meral Okay’ın mirasını Matematik Köyü’ne bağışlayacağına dair haberler çıkmıştı. Ancak geçtiğimiz günlerde mirasın Birleşik Kafkas Konseyi’ne bağışlandığı duyuruldu.
Kısa bir süre sonra da “Meral Okay Matematik Köyü’ne Doğuyor” etkinliğinin haberi geldi. Neler yaşandı bu süreçte? Kimin fikriydi böyle bir gece düzenlemek?

Bildiğim kadarıyla Sezen Aksu’nun fikriydi. Meral Okay’ın mirasını şifaen Matematik Köyü’ne, yani Nesin Vakfı’na bıraktığını ama ailenin buna pek sıcak bakmadığını Melek Ulagay’dan öğrendim. Melek Hanım bana
Sezen Aksu’nun konser planlarından da söz etti. Öylesine verilmiş sözlerden biri diye düşündüm ilk önce. Çok söz verilir ama iş uygulamaya geldiğinde zayıfızdır. Ama öyle olmadı. Sezen Hanım geçen yaz köyü ziyaret etti. Ayıldı bayıldı. Geceyi köyde geçirdi. Bütün öğrenciler de çok heyecanlandılar tabii. Giderken de daha önce telefonda verdiği konser sözünü yineledi.

Meral Hanım’la tanışır mıydınız?

Ayıptır söylemesi ama adını bile duymamıştım. Evde televizyonum yok. Daha önce bağışta bulunduğunu da sanmıyorum. Bulunmuş olsaydı anımsayacağım bir rakam olurdu herhalde.

Nesin Matematik Köyü yaklaşık beş senedir hizmet veriyor. Bu süre içinde çok zor zamanlardan geçti...

Beş buçuk yıl olmuş ilk kazmayı vuralı. Çok güzel bir köy oldu. Sevan Nişanyan dostum sayesinde elbette. Beş kuruş parasız başladığımız bu proje had safhada başarılı bir imece sonucu ortaya çıktı. Geriye dönüp baktığımda herhalde bu eseri hayranlıkla seyredeceğimi düşünüyorsunuz değil mi? Arada bir olmuyor da değil ama çoğunlukla arkaya baktığımda yorgunluk hissediyorum. Çok çektirdiler. Sanki topluma yararlı bir köy kurmuyoruz da, vatan hainliği yapıyoruz...

Matematik Köyü’ne ve kurucusu olarak size çok çeşitli suçlamalar yöneltildi. Bunların içinden sizi en çok üzen hangisi oldu?

Bana yönlendirilen suçlamalar inanın ki umurumda bile değil. Türkiye’ye ilk geldiğimde üzülüyordum ama artık alıştım. Beni üzen Matematik Köyü’nü desteklemeyen devletin zihniyeti. İki yıl önce UNESCO’nun Türkiye şubesinden 10 bin lira destek geldi. Çocuklar gibi sevindim. Oysa 10 bin lira ne ki? İki haftalık personel maaşına bile yetmez. Ama resmi bir kurumun bize destek olması beni resmen duygulandırdı. O desteğe kim karar vermişse, gidip boynuna sarılmak, “Bu parayla başka projeleri destekleyin, bize lazım değil” demek geçti içimden.

Dönem dönem sizin politik tutumunuzu eleştirdikleri için bağışlarını kesenler oluyor. Böyle zamanlarda kendinizi nasıl hissediyorsunuz?

Güzel konuya parmak bastınız. Ne acı değil mi? Benim düşüncelerimin vakıftaki çocuklarla ne ilgisi var? Arada bir “Düşüncelerimi açıklamayayım da vakfa destek kesilmesin” diye düşünüyorum ama o zaman da gece uyku tutmuyor. Herhangi bir çıkar için düşüncelerini açıklamamak alçaklıkların en büyüğüdür. İnsanlar böyle satılık olurlar. Ne ben satılığım ne de Nesin Vakfı... Arada bir aklımdan satılmak geçse de kendimi engelliyorum!

Kimler bağışta bulunuyor daha çok?

Orta sınıf. Vakfa ilk geldiğim yıllar çok az paramız vardı. Şimdi Nesin Yayınevi ve kiralarımız sayesinde ayı ayına yaşıyabiliyoruz. Bu yaz ilk defa zarar etmedik. Görülmüş şey değil! Çok doğru yatırımlar yaptık ve olmayan paramızı iyi değerlendirdik. Amacım ben ölmeden Nesin Vakfı’nı bağışlardan bağımsız yaşayacak bir duruma getirmek.

Köyün ne gibi ihtiyaçları var şu an?

Matematik Köyü’nün paraya ve sadece paraya ihtiyacı var! Meral Okay gecesinden gelen parayla kütüphanemizi bitireceğiz
ve Felsefe Köyü’nün inşaasına başlayacağız, belki de gelen miktara göre bitireceğiz bile!
Bir de bakarsın Sanat Köyü’ne başlarız...

“Başarılı çocuklar daha çok orta sınıftan çıkar”

Zengin çocuklarının genelde başarılı olma kaygıları olmaz. Alt sınıfın da vizyonu yoktur. Başarılı çocuklar daha çok orta sınıftan çıkar. Türkiye’de orta sınıf büyüdü. Yani bilimde atılım yapılabilecek potansiyel var. Ama bunu değerlendirecek kapasite yok. Bilgisiz insanlar var Milli Eğitim Bakanlığı’nda. Bu sadece bu hükümetle ilgili bir şey de değil. Onlar törpülüyorlar bu çocukların şevkini...

“Öğrencilerin dersleri tam olarak anlamamalarına özen gösteririm, kolay öğrenmenin zararların biliyorum çünkü”

Matematikten korkan, onu sevmeyen biriyle karşılaştığınızda ona ilk söylediğiniz ne oluyor?

Ne kaçırdığını hiçbir zaman bilemeyeceksin!

Matematik öğreten bir eğitmenin nelere dikkat etmesi gerekiyor?

On bilip bir öğretmeye...

Siz nasıl bir hocasınız? Öğrencileriniz çekinirler mi sizden?

Biraz çekinirler. Ama severler de sanki... En azından böyle düşünmek hoşuma gidiyor. Çocukluğumdan beri öğretmenlik yaptım. Neyi, nasıl öğretmem gerektiğini biliyorum. Nasıl çok kolay öğrenileceğini ama çok kolay öğrenmenin ne kadar zararlı olduğunu da biliyorum. Bu nedenle de öğrencilerin dersleri tam olarak anlamamalarına büyük özen gösteririm.

Matematiğe çok yetenekli öğrencilere ne tavsiye diyorsunuz?

Mühendisliğe gitmesinler de ne yaparlarsa yapsınlar! Onlar pek kimseyi dinlemiyorlar ama hocalık alışkanlığı işte, söylemeden yapamıyorum: Heykellerinin dikilme ihtimali olan bir uğraş seçsinler!

“Para yüzünden kimseyi reddetmeyiz”

Matematik Köyü’nde yazları yazokulu oluyor, kışlar nasıl geçiyor?

Bayram vesilesiyle bir etkinlik düzenlemiştik. 70 kadar öğrenci vardı. Bugün köy boşaldı. Ama bu ay 15 öğrenciyle bir etkinlik yapacağız. Sonra birkaç günlüğüne liseliler gelecek. Ardından aratatilde de bir etkinlik olacak. Baharda ilkokullar ve liseler gelir a
kın akın.

Her başvuranı alıyor musunuz?

Bugüne kadar ilk kaydolanın önceliği olmak üzere her isteyen geliyordu. O kadar çok liseli gelmek istedi ki geçen yaz, galiba önümüzdeki yaz bir eleme yapmak zorunda kalacağız. Onu da nasıl yapacağımıza karar vermedim henüz.

Burada eğitim almanın ücreti nedir?

Resmi fiyatımız günde 70 lira ama bunu verebilen çok az. Önceki yıl üniversitelilerden günde 3.5 lira almışız, liselilerden de 35 lira. Para yüzünden kimseyi reddetmeme gibi değiştirilmesi bile önerilemeyecek bir ilkemiz var. Ücrete özel ihtiyaçlar dışında yaşamak için ne gerekliyse dahil.

Üniversiteye giriş sınavlarına hazırlanmak için ya da anne-babasının zoruyla gelenler oluyor mu?

Az da olsa oluyor. Bu gençler gelirken de ağlıyorlar, giderken de. En büyük zevkim zorla getirilenlerin giderken ağlamalarını seyretmek. “Çiçeklere doğru ağlayın ki bir işe yarasın” diyorum!

Matematik çalışmaktan kalan vakitlerde neler yapıyor burada kalanlar?

Matematik çalışmaktan geriye vakit kalmaması lazım. Kaldığında da biri sazı eline alır. Bazı geceler halı saha futbol maçı yaparız. Çağırırlarsa ve zamanım varsa ben de oynarım.

Burada kalanlardan kapasitelerini zorlamadan toplum yararına çalışmaları da bekleniyor sanırım...

Yemek, bulaşık, çamaşır, temizlik, ziraat gibi işlerde dönüşümlü çalışılıyor. Üçer-dörder kişilik gruplar kuruluyor. Gidiş günü en çok tuvalet temizliğinden gurur duyuyor öğrenciler. Burada sorumluluk alıyorlar, yaşamı öğreniyorlar. Çok değişiyorlar.

“Aziz Nesin’in oğlu olmanın mükafatı büyüktür ama bedeli de büyüktür”

Bugünlerde vaktinizi en çok neye harcıyorsunuz?

Dün gece yeni bir popüler matematik kitabımı bitirdim. TÜYAP Kitap Fuarı’na hazır olacak. Bugün de matematik tarihiyle ilgili hazırladığım bir başka kitabın düzeltmelerine başladım. Ama onun TÜYAP’a yetişeceğini sanmıyorum.

Bilgi Üniversitesi, Nesin Vakfı, Matematik Köyü, Türk Matematik Derneği, Nesin Yayınevi... Sadece matematikle uğraşmayı ister miydiniz?

Matematik Dünyası dergisini unutmuşsunuz. Ben aslında araştırma yapmak için kendimi yetiştirdim. 38 yaşıma kadar da sadece araştırma yaptım diyebilirim. Hayat başka türlü cereyan etti daha sonra. Aziz Nesin’in oğlu olmanın mükafatı büyüktür ama bedeli de büyüktür. Mükafatından gani gani yararlandım. Bedelini gani gani ödedim.

Sizden sonra bunlarla kim ilgilenecek?

Dört çocuğum, yüzlerce öğrencim var. Onlara güvenmekten başka çarem yok. Ama hiçbirinin sevmediği bir işi yapmasını istemem. Bir düzen kurmaya çalışıyorum.

Kendinize kalan zamanlarda neler yaparsınız?

Kendine zaman ayırmak gibi bir kavramı saçma buluyorum. Tüm zaman benim ve her saniyesini kendime ayırıyorum. Bu saniyelerden başkalarının yararlanmasında benim katkım yok! Üç yıldır resme ara vermiştim. Gene başladım. Ama böyle resim yapılmaz ki... Benimkisi eğlence.

Sunucular Beyazıt Öztürk ve Engin Altan Düzyatan

21 Kasım’da TİM Show Center’da gerçekleşecek olan “Meral Okay Matematik Köyü’ne Doğuyor” etkinliğinde Sezen Aksu şarkılar seslendirecek. Gecenin sunucuları; Beyazıt Öztürk ve Engin Altan Düzyatan. Etkinliğin konuşmacıları; Ali Nesin, Aziz Akyavaş, Dilara Endican, Durul Taylan, Yağmur Taylan, Emine Uşaklıgil, Gül Oğuz, Halit Ergenç, Hande Ataizi, Melisa Sözen, Meryem Uzerli, Murat Yıldırım, Mustafa Atalık, Mustafa Oğuz, Nur Fettahoğlu, Oktay Kaynarca, Ozan Güven, Pelin Akat, Selma Ergeç, Timur Savcı. Biletler Biletix’te 250-500 TL.