Ortadoğu'da kim, ne istiyor?

Filistin seçimlerinin ardından Avrupa'dan, ABD'den, İsrail'den art arda sert mesajlar gelmeye başladı. Gelinen noktada Hamas'ın silahları bıraktığını, şiddete son verdiğini ve İsrail'i tanıdığını açıklaması isteniyor. Hamas'ın şimdilik istediği tek şey ise geçen yıl ilan ettikleri ateşkesin, İsrail'i tanımaksızın sürmesi. Filistin'de 25 Ocak'ta yapılan genel seçimleri AB ve ABD'nin terör örgütleri listelerinde yer alan, 40 intihar saldırısının sorumlusu, kuruluş amacı İsrail devletinin yok edilmesi olan İslamcı hareket Hamas'ın kazanması ABD ve Avrupa'da büyük endişe yarattı. Filistin ile iç içe olan İsrail ise el tetikte, şüpheli bir bekleyiş içinde. Oyunun İsrailli taşlarını 28 Mart'ta düzenlenecek genel seçimlerin sonucu belirleyecek. İslami Cihad'ı AB, ABD ve İsrail terörist diye tanımlıyor. Temel amacı Filistin'in özgürleşmesi, İsrail devletinin yok edilmesi ve bir İslam devleti kurulması. Hamas'tan küçük bir örgüt olan İslami Cihad organizasyon konusunda da Hamas'ın çok gerisinde. Örgütün Hamas gibi köktendinci bir vizyonu var. Askeri kanadı El Kuds Tugayları aracılığıyla çok sayıda intihar saldırısının sorumlusu. İslami Cihad'ı 1970'lerde Gazze Şeridi'nde Fethi Şakaki kurdu. 1995'te Malta'da öldürüldü. Suriye'nin başkenti Şam'da üslenen örgütün İran'dan mali yardım aldığı sanılıyor. İslami Cihad kadın ve çocukları, intihar saldırılarıyla görevlendirmekle suçlanıyor. Hedefi İsrail'i yok etmek El Fetih (Filistin Ulusal Özgürlük Hareketi) 1958'de Filistin diasporası tarafından kuruldu. 1965'ten 25 Ocak 2006'ya kadar, büyük bölümü efsanevi lider Yaser Arafat öncülüğünde Filistin davasının bayraktarı olan örgüt, Filistin halkının gözündeki itibarını bir günde kaybetmedi. Şu anda Mahmud Abbas'ın önderlik ettiği El Fetih yıllardır iç çatışmalarla bölünmüş durumda. İsrail, barışı da müzakere ettiği El Fetih'i terörizmi desteklemekle de suçluyor. 60'ların ortasında Arafat liderliğinde Filistin'de en güçlü fraksiyon haline gelen El Fetih, Arap ülkelerinden de büyük destek aldı. Arafat'ın saf ve sol milliyetçi vizyonu Filistin halkını yörüngesine aldı. El Fetih zaman içinde İsrail'e karşı on binlerce gerilla saldırısı düzenledi. Örgütü Lübnan'daki karargahından yöneten Arafat, 1982'deki İsrail işgalinin ardından uzaktaki Tunus'a sığındı. 1987'de patlayan ilk intifadanın başrolü "El Fetih'in Şahinleri"ndeydi.2000'lerdeki ikinci intifadada El Fetih ile ilişiklendirilen, El Aksa Şehitleri Tugayları gibi silahlı birçok örgüt yer aldı. Uluslararası baskılar artınca Arafat reform ve militanları dizginleme sözü verdi ancak boğazına kadar yolsuzluğa batmış Filistin yönetiminde hiçbir reform gerçekleştiremeden Kasım 2004'te Paris'teki bir hastanede öldü. El Fetih itibar kaybetti AB ve ABD'nin terörist diye tanımladığı Hamas (Hareket el Mukaveme el İslamiye-İslami Direniş Hareketi), ilk intifadanın (ayaklanma) başında, 1987'de kuruldu. Örgütün kısa vadeli hedefi, İsrail güçlerini ve Yahudi yerleşimcileri Batı Şeria ve Gazze'den kovmak; uzun vadeli hedefiyse, büyük bölümü İsrail sınırlarıyla çakışan tarihi Filistin bölgesinde bir İslam devleti kurmak. Hamas'ın kurucularından ve ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin, Gazze'de 2002 Aralık'ında düzenlenen bir mitingde, İsrail'in 2005'te yok olacağını söylemişti. 22 Mart 2004'te, İsrail suikast yoluyla, bir füzeyle onu yok etti. Hamas'ın faaliyet gösterdiği iki alan var. Biri, okul, hastane ve dini kurumlar gibi sosyal programlar. Diğeri, İzzeddin el Kassam Tugayları aracılığıyla askeri operasyonlar. Örgüt, ilk intihar saldırılarına 1996'da başladı. Bugüne dek düzenledikleri 40 intihar saldırısında yüzlerce İsrailli öldü.Mülteci kamplarında klinikler, okullar açan Hamas halkın güvenini daha da kazandı. Birçok Filistinli Hamas'ın düzenlediği intihar saldırılarını coşkuyla karşılıyor. Hamas liderlerinden Mahmud el Zahar intihar saldırılarını şöyle gerekçelendiriyor: "Sivillerin katli, sivillerin katledilmesiyle cezalandırılmalıdır."Birçok Hamas lideri İsrail suikastları sonucu öldü. Örgütün şu andaki lideri sürgünde yaşayan Halid Meşal. Meşal, Filistin'deki El Hayat el Cedide gazetesinde cuma günü açıklamasında "İsrail'i hiçbir zaman tanımayacaklarını" söyledi. Hamas'ın hedefi İslam devleti İsrail Hamas'ın atacağı adımları beklerken 28 Mart'ta düzenlenecek genel seçimlere hazırlanıyor. Başbakan Ariel Şaron'un ülke siyasetine yön veren muhafazakar sağcı Likud'dan ayrılarak Kadima isimli merkez sağda bir parti kurması. Bu girişim İsrail'deki siyasi dengeleri alt üst etti. İsrail'de kozlarını sandıkta paylaşacak başlıca eğilimler şunlar... İsrail cephesindeki durum Yapılan anketler merkez sağ Kadima'yı, lideri Ariel Şaron'un ocak başında beyin kanaması geçirerek, komaya girmesine rağmen birinci parti olarak gösteriyor. Kadima'ya İşçi Partisi'nden de üst düzey katılımlar olması, partiyi bir ulusal birlik partisi hüviyetine sokuyor. İşçi Partili efsanevi siyasetçi Şimon Peres de Kadima'ya katılan isimlerden biri. İsrail kurulduğundan bu yana iktidar, Likud ile İşçi Partisi arasında gidip gelmişti. Kadima'ya seçimlerde, vekil başbakan ve Şaron'un en yakın adamı Ehud Olmert liderlik edecek. Kadima seçimlerden birinci parti olarak çıkarsa, Şaron'un Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerini boşaltma operasyonunu sürdürecek. Kadima (İleri) Muhafazakar sağ kanatta yer alan parti, Kadima kurulana dek İsrail'in en önemli siyasi oluşumuydu. Ariel Şaron, Gazze ve Batı Şeria'dan çekilme planına karşı çıkanlardan kurtulmak ve projelerini hayata geçirmek için 2005 sonlarında ayrılmana dek dört yıl liderlik yaptı. Likud'un yeni lideri eski başbakanlardan Benyamin Netanyahu, Filistin'e devlet statüsü verilmesine ve diğer Yahudi yerleşimlerinin boşaltılmasına karşı çıkıyor. Likud (Birlik) Son yıllarda Filistin konusundaki en tavizkar politikayı izleyen İşçi Partisi de İsrail siyasetine damga vuran ikinci parti konumunda. Amir Peretz liderliğindeki parti Filistin devletine karşı çıkmıyor. Hatta daha da ileri giderek Kudüs'ün bir kısmının (doğusu) Filistinlilere başkent olarak bırakılabileceğini savunuyor. İşçi Partisi 2003 genel seçimlerinde 120 sandalyeli Knesset'te (parlamento) ortağı Meimad ile ancak 19 sandalye edinebilmişti. Likud bu seçimlerden 40 sandalye kazanmıştı. Kadima'ya katılımlarla büyük kan kaybeden İşçi Partisi'nin seçimde şansı düşük. İşçi Partisi Filistin Kurtuluş Örgütü'nü oluşturan iki hareketten (diğeri El Fetih) biri PFLP (Filistin'in Özgürlüğü İçin Halk Cephesi). Marksist-Leninist ve milliyetçi bir ideolojiye sahip. Bugün Filistin topraklarındaki etkinliği oldukça azalmış durumda. İsrail ile ilişkiler konusunda El Fetih'ten daha sert bir yaklaşım içinde. Oslo barış sürecine de karşı çıkan örgüt, 1999'da yumuşayarak İsrail ile müzakerelere yeşil ışık yaktı.1953'te Filistinli bir Hıristiyan olan George Habaş kurdu. Habaş kendisine Che Guevara'yı örnek almıştı. Suriye'de üslenen örgüt, Şam'dan mali yardım da alıyordu. Örgüt 1968'de Filistin Kurtuluş Örgütü'ne katıldı. Ancak Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla kendini boşlukta buldu. 90'larda Arap ülkelerinde İslamcılık hızla yükselişe geçti, Filistin'de Hamas ve İslami Cihad'da vücut buldu. Habaş 2000'de genel sekreterlikten ayrılınca yerine Ebu Ali Mustafa seçildi. Ancak Mustafa'nın yaşamı, karargahına düşen İsrail füzeleryle kasım 2001'de son buldu. PFLP buna İsrail'in aşırı sağcı Turizm Bakanı Rehazam Zeevi'yi öldürerek karşılık verdi. PFLP'den müzakerelere yeşil ışık