99 yıl sonra tarihi karşılaşma! Fenerbahçe'nin rakibi Slavia Prag

CELAL UMUT EREN

Bu sezon UEFA tarafından ilk kez düzenlenen Konferans Ligi’nde Fenerbahçe, Çekya’dan Slavia Prag takımıyla eşleşti.

Bu eşleşme sıradan bir Avrupa kupası eşleşmesi değil, tam 99 yıllık bir eşleşme... 99 yıl önce herkesin hayranlıkla takip ettiği Slavia Prag, bugün yeniden İstanbul’da Fenerbahçe’nin önüne çıkmaya hazırlanıyor... Spor Tarihi Araştırmaları Derneği ve Fenerbahçe Tarihi adına önemli işlere imza atan iki spor tarihçisi; Barış Kenaroğlu ve Barış Eymen, ‘99 yıl önce 99 yıl sonra’ başlığı altında bu tarihi eşleşmeyi MİLLİYET’e anlattı.

- UEFA Konferans Ligi’nde eşleşen Fenerbahçe ile Slavia Prag arasında tarihi bir süreç var. 1923, 1925 ve 1927 yıllarında 3 maç yapılmıştı, bu süreci biraz anlatır mısınız? 

“1910’lu yıllarda, Galatasaray’ın ve Fenerbahçe’nin yurtdışı seyahatleri var. Dünya Savaşı’ndan sonra ise işgal güçleri takımlarıyla maçlar başlıyor. 1923 yılında Slavia’nın ilk gelişi çok büyük bir olay. Dönem futbolcularının hatıralarında “Slavia maçları bizim için birer dönüm noktasıydı” cümlesine sıkça rastlıyoruz. 1922’de Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (TİCİ) çatısı altında faaliyete başlayan Türkiye Futbol Federasyonu, ilk icraatı olarak FIFA’ya üye oluyor ve 1924 Paris Olimpiyatlarına futbol takımı göndermek için çalışmalara başlıyor. Dönemin yöneticilerinin akıllarına gelen ilk soru, Türk futbolunun uluslararası arenada başarılı olup olamayacağı oluyor. Slavia işte bu soruya cevap bulmak için davet ediliyor.  

‘Stadyum inledi fesler uçuştu’

16 Temmuz 1923’teki karşılaşma büyük önem taşıyor. 10-1’lik tarihi bir yenilgi var ama Türk takımlarının şeref golü de var... Çünkü daha önce Altınordu ve Galatasaray’ın 7-0’lık yenilgileri olmuştu.İlk iki maç 7-0 bitince kamuoyunda “Biz bu takımı yenemeyiz” fikri oluşmuş. Fenerbahçe’den ise en azından bir gol bekleniyor. Dönemin gazeteleri halkın hissiyatını çok güzel ifade etmiş: “Üç günün üç müsabakası esnasında boğazlarda düğümlenip kalan ‘Gol’ kelimesi binlerce sinenin var kuvvetleriyle stadyumu inletti. Fenerbahçe, İstanbul futbolculuğunun şerefini kurtarmıştı. Stadyum inledi. Fesler havalarda uçtu” cümlelerinde hepsi hemfikir. 

Gol teselliden de öte, büyük bir sevince yol açmış. Seyircilerin maçtan sonra Alaaddin’i omuzlara alıp stadyum kapısına kadar götürdükleri düşünülecek olursa, goldeki aslan payı onun gibi gözüküyor. Fakat Fenerbahçe tarihini kendinden sonraki nesillere armağan eden Dr. Rüştü Dağlaroğlu “Ömer Tanyeri attı” diyorsa, doğrudur. Zira bunu bizzat kendilerinden dinleyip, öğrenmiştir. Ömer Bey’in ki lakabı Beleş, gol sezişi düşünüldüğünde hiç sürpriz değil.” 

‘Çok güzel ağırlandılar’

“Türk futbolseverlerini biraz kıran bir olay yaşanıyor maç öncesinde. Fenerbahçe’nin davetlisi olarak Kalamış’taki eski Belvü Gazinosu’na gelen Slavia Prag kalecisi Hana Fenerbahçe’ye de kalesini kapayacağını iddia edip, bahis koyuyor.

Slavialılar İstanbul’da çok güzel ağırlanıyor. Galatasaray Lisesi’nde ve Fatih Belediyesi’nde Slavia onuruna ziyafetler veriliyor. Fenerbahçe’nin Belvü’deki çay daveti de çok keyifli geçiyor. Şüphesiz orada bazı latifeler, iddialaşmalar oluyor. Bunlardan biri de Slavia kalecisinin gol yemeyeceği üzerine iddiaya girmesi. Bununla beraber, Fenerbahçeli ve Slavialı futbolcuların birbirleriyle çektirdikleri neşeli fotoğraflar da var. Slavialılar hatıra olsun diye resimleri alırken bizimkilerin feslerini giymiş. İstanbul’dan ayrılırken de uğurlamaya gelenlerden hatıra olarak feslerini istiyorlar.”

‘Yurt dışına ilk transfer’

- Bu tarihi galibiyeti Bekir Refet Teker namı diğer Bombacı Bekir’in kafa golü getirdi. Bombacı Bekir’i anlatır mısınız?

“Fenerbahçe altyapısından, Elkatipzade Mustafa Bey mucizesinin eseri Bekir… Profesyonel anlamda yurtdışına transfer olan ilk Türk futbolcusu… Bekir’in Karlsruhe’ye transferini, altyapıdan oyuncu yetiştirip ihraç etme hayalinin başlangıcı olarak kabul edebiliriz. Sevecen Tunç’un yakında yayınlanacak olan kitabında Bekir hakkında çok güzel bir bölüm olacağını öğrendik. Mustafa Kemal Atatürk’ün imzasının da bulunduğu kulüp hatıra defterindeki son yazının Bekir tarafından yazılmış olması Fenerbahçe tarihi için güzel bir tesadüf.

4 Aralık 1951 tarihinde şöyle demiş büyük Fenerbahçeli: Uzun senelerden sonra kulübümü ziyaretimde idareci ve sporcularının fevkalade gayretlerini müşahede ettim. Bu faaliyetlerin semerelerini pek yakın zamanda toplayacaklarından hiç şüphem yoktur.”

Spor tarihine büyük hizmet

-  Spor Tarihi Araştırmaları Derneği çalışmalarına başladı. Dernek çalışmalarınızdan da söz eder misiniz?

“Öncelikle bize yer verdiğiniz için çok teşekkür ederim. Fenerbahçe Tarihi üzerine uzun zamandır çalışmalar yapan bir ekibiz ve kurumsal bir yapı oluşturmaya karar verdik. Bu konuda en büyük desteği de sevgili Hocamız Prof.Dr.Vahdettin Engin’den gördüğümüzü belirtmek isterim. Spor tarihi üzerinden, belgeye dayanmayan söylemlerle toplumu ayrıştıranların karşısında konumlandırıyoruz kendimizi. Spor tarihi, üzerinde bilimsel çalışmaların az olduğu bir alan. Bu alanda akademik olarak çalışma yapmak isteyen kişilere destek vermek, özel arşiv ve koleksiyonların kamuoyunun hizmetine sunulmasına yardımcı olmak istiyoruz.”

‘Milli mücadeleye destek’

1922-23 sezonundaki yenilgisiz ve gol yemeden şampiyon olan kadronun fahri başkanı Şehzade Ömer Faruk Efendi. Şehzade Ömer Faruk dönemi nasıl geçmişti Fenerbahçe’de?

“Ömer Faruk Efendi’nin farklı bir statüsü vardı. Kulübü 1920-1924 yılları arasında Fahri başkan olarak himaye etmiş. Şehzade’nin Millî Mücadele’ye olan olumlu bakış açısı göz önüne alındığında bu ilişki daha da değer kazanıyor. Ömer Faruk Efendi’nin kulübü birkaç kez ziyaret ettiğini, anı defterini imzaladığını biliyoruz. Şehzade, işgal güçleriyle sahada mücadele veren kulübünü yalnız bırakmamış. Slavia ile 1923’te yapılan maçtan önce verilen davette Fenerbahçe’yi temsil etmiş. Ömer Faruk Efendi’nin Fenerbahçe tarihinin zenginliklerinden biri olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünüyorum.”

Bekir'in tarihi golü

- 5 Haziran 1927’deki tarihi galibiyete de değinelim isterseniz. Slavia Prag yeniden İstanbul’da ama bu kez farklı bir sonuç var...

“3 Haziran 1927’de Galatasaray, Taksim Stadı’nda Slavia ile karşılaşırken, Fenerbahçeliler de Ali Naci Karacan’ın Almanya’dan getirdiği, Bekir’i karşılamak üzere Sirkeci garına gitmiş. Gazeteler ‘Milli takımın eşsiz futbolcusu Bekir geldi’ haberini birinci sayfadan duyurmuş. Bekir de bekleneni yapmış ve Fenerbahçe’ye maçı kazandırmış. Gazetelerde, Fenerbahçe’ye, Türkiye’nin dört bir yanından, 200’ü aşkın tebrik telgrafı geldiği haberlerine rastlıyoruz. Slavialılar ise mağlubiyetin moral bozukluğundan olacak, Fenerbahçelilerin verdiği ziyafete gelmemiş.”

‘Kuvvetli bir basın geleneği’

- Dönemin güçlü milli takımlarından Çekoslovakya’nın ilk 11’inden 7 futbolcu Slavia Prag’da oynuyordu O tarihte Türk basınındaki bakış nasıldı maça dair?

“Dönem basınında Slavia’nın Türkiye’ye gelmeden önce Romanya Milli takımını 6-0 yendiği haberleri var. Aslına bakarsanız o maçı oynayan Çekoslovak Milli takımı. Slavia’nın davet edilme sebebi Türk milli takımını oluşturacak futbolcuların güçlü bir ekip karşısında neler yapabileceğini görmek. 26 Ekim 1923’te de Milli takımın ilk resmi maçında Romanya karşısına çıkan kadronun Slavia ile maç yapmış 3 takımımızın oyuncularından oluştuğunu görüyoruz. O dönem Türkiye’de çok kuvvetli bir spor basını geleneği var. Slavia’nın bambaşka bir heyecan getirdiği de inkâr edilemez. “Spor Âlemi” ve “Türkiye İdman Mecmuası” gibi dergilerle birlikte, Yusuf Ziya Öniş, Nasuhi Baydar ve Burhan Felek gibi isimler sayesinde bu seyahate dair müthiş bir haber akışı dikkat çekiyor.”

‘Esir şehrin moral kaynağı’

-  1923’teki Fenerbahçe takımı esasında rekorların takımı. 1922-23 sezonunda 58 gol atıp gol yemeyen namağlup bir takım var.

“İnanılmaz” bir ekip! Şekip Kulaksızoğlu, Hasan Kamil Sporel, Cafer Çağatay, Kadri Göktulga, İsmet Uluğ, Fahir Yeniçay, Sabih Arca, Bedri Gürsoy, Zeki Rıza Sporel, Alaaddin Baydar ve Ömer Tanyeri!

Fenerbahçe ve Türk spor tarihinin en önemli isimlerinden Elkatipzade Mustafa Bey’in kurduğu altyapı takımlarında yetişen bu sporcular için bizim kullandığımız bir tabir var: “Esir Şehrin Moral Kaynağı”. Fenerbahçe’nin işgal kuvvetlerine karşı kazandığı her maç, büyük bir sevinçle karşılanıyor.